اولين نشريهً فکـاهي ( چاپ ايران )

استاد محيط طباطبايي، در کتاب تاريخ تحـليلي مطبوعـات ايران و " جهانگـير صلح جو " در کتاب تاريخ مطبوعـات در ايران و ادوارد براون ايرانشناس معـروف در کتاب تاريخ مطبوعـات و ادربـيات ايران، اولين روزنامهً فکـاهي و طنـز چاپ شده در ايران را طلوع مصور در بـوشهـر ذکـر کرده اند. وليکـن واقعـيت اين است که اولين نشريه فکاهي چاپ شده در ايران شبنامه نام داشت که پس از شاهـسون ( قديمي ترين نشريه فکاهي که در اسلامبول چاپ و منـتـشر مي شد)، در واقع دومين نشريه فکاهي بود که بطور مخـفي و مرتـب با مطالـبي طنز آميز با چاپ ژلاتـين سالهـا در تـبريز به چاپ مي رسيد. اين نشريه در سال 1310 قـمري به مديريت عـليقـليخان آذربايجاني ايجاد شد. ر

نمونه اي از نوشته هاي ريشخـندگـونه اي که در انـتـقـاد از اوضاع شهـر تـبـريز در شـبنـامه آمده، چـنـين است: " يک قطار شتر، در خـيابان مرکزي عالي قاپو، به گـل فرو رفـت و از نظر ناپـديد شد. مدتـي بعـد از کـنار آجي چاي - يک فرسنگي - از زير باطلاق بيرون آمد." ر

ر" صفراف " که دکتر باستاني پاريزي در کتاب ناي هـفـت بـند، او را پـدر مطبوعـات فکاهـي ايران ناميده است، شبـنامه خود را در شرايطي منـتـشر کرد که در جامعـهً آن روز چـنان استـيلاي اسـتـبدادي حاکم بود و آنچـنان سکوت قـبرستاني حکم مي راند که نه تـنهـا نـشـر جرايد آزاد و انـتـقادي از محالات بود، بلکه خوانده اين چـنـين روزنامه ها مجازات مرگ را داشت. به طوري که دکتر مهـدي ملک زاده، پسر شادروان ملک المتـکـلمين مي نويسد: " در موقع جمع شدن آزاديخواهـان و خواندن روزنامه، هـجـده نفـر دستـگـير شدند و با دستور ناصرالدين شاه آنهـا را به چاه انداخـتـند و خود شاه با 50 تـيـر آنهـا را از بـين برد و دستور داد چاه را پـر کـنـنـد. ر

هـمان طور که ذکر شد، عـده اي نيز طلوع مصور را، نخستـين روزنامه فکاهـي ايران مي دانـنـد. روزنامهً طلوع مصور فکاهي بوده و " عـبدالحـميد خان ثـقـفي متـيـن السلطنه " آن را در شهـر بوشهـر به سال 1318 هـنگـام انجام ماموريت خود در گـمرک بـنادر، منـتـشـر ساخـت.