اولين خط راه آهـن در ايران

در سال 1299 ه. ق. مهندس " بوآتال " فرانسوي امتياز ساختمان راه آهن " حضرت عبدالعظيم " را از دولت ايران تحصيل نمود و با مشارکت بلژيکيها ساختمان اين خط شروع شد.

طول خط آهن حضرت عبدالعظيم 8.7 کيلومتر بود و عرض آن 80 سانتيمتر. خط مزبور در سال 1301 ه. ق. طي تشريفات مفصلي به دست " ناصرالدين شاه " افتتاح گرديد.

در روز افتتاح اکثر مردم براي اطلاع از چگونگي کار اين وسيله نوظهور به گارماشين (ايستگاه راه آهن) در انتهاي خيابان ري که امروز جاي خود را به پارکي داده است، رفتند و با علاقه حرکت آن را روي ريلهاي آهني تماشا کردند.

ساکنين تهران که تا سال 1300 ه.ق. چنين موجود عجيب و غريبي را نديده بودند برايشان تعجب آور بود که کوهي از آهن بتواند با سرعت زيادي حرکت کند و چون هنگام حرکت، از کله اين ماشين وحشتناک دود بسيار زياد و غليظي خارج مي شد، به همين دليل لقب ماشين دودي را به آن داده بودند.

در آغاز ورود ماشين دودي، مردم دسته دسته براي تماشاي اين موجود نوظهور به ايستگاه آن مي آمدند، ولي هيچکس جرات سوار شدن آن را به خود نمي داد، اين مساله ادامه داشت تا اينکه مهندس فرانسوي وارد کننده آن خطر ورشکستگي را بر خود ديد و به همين خاطر به حضور ناصرالدين شاه رسيد و ماجرا را با وي در ميان گذارد و پس از آن قرار بر آن شده و با آن به شهر ري بروند، پس از انجام اين کار وقتي که مردم ديدند شاه با همراهان به سلامت به مقصد رسيدند، کمي ترسشان ريخت و پس از گذشت مدت کوتاهي کار بدانجا رسيد که ديگر جايي در ماشين دودي براي سوار شدن نمي ماند و مردم نشسته و ايستاده با آن طي طريق مي کردند.

تعداد واگنهاي ماشين دودي و ترتيب بستن آنها در مواقع مختلف فرق مي کرد ولي به طور معمول حدود يازده دوازده واگن اختصاص به حمل مسافر داشت و در مواقعي هم که کالاهاي تجاري موجود بود، به همين تعداد هم واگن مخصوص بارکشي به دنبال ماشين دودي بسته مي شد.

ترتيب بستن واگنهاي مسافري نيز معمولا به اين صورت بود: واگن شاهي که مخصوص شاه بود و بعد از لوکوموتيو بسته مي شد و بعد از آن واگن مخصوص اعيان و دولتيون و پس از آن نيز واگن مخصوص زنان و سرانجام حدود هشت واگن مخصوص آقايان بسته مي شد.

کرايه ماشين دودي در آغاز از تهران به شهر ري و بالعکس حدود 3 شاهي و اين مقدار بعد از هر مدتي اضافه ميشد، تا اينکه در اواخر کارش به حدود 3 ريال رسيد.