در جست‌وجوی زمان از‌دست‌رفته

تصویری از بازیگر یکه‌بزن فیلم‏های سیاه و سفید؛کنارش عکسی از هنرپیشه‌ای که روزگاری به رویاپردازانه‌ترین شکل ممکن، تجسم‌بخش آرزوهای محال مردم بوده است؛ تندیسی از خالق «هزاردستان»، کمی آن سو‌تر پیکره‌ای ساخته شده از آقای بازیگر، کمی که پیش می‏رویم وارد تالار افتخارات سینمای ایران می‏شویم. نخل طلای کن،یوزپلنگ برنزی لوکارنو، به‌همراه خرس نقره‌ای برلین و انبوهی از جوایز ریز و درشت دیگر که فستیوال‏های معتبر بین‌المللی به فیلم‏ های ایرانی داده‌اند. دفترچه دکوپاژ ساموئل خاچیکیان برای یکی از فیلم‏هایی که در دهه40، سینماروهای لاله‌زار را بر صندلی میخکوب می‏کرد. فیلمنامه بعضی فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران در کنار پسربچه‌ای که به جست‌وجوی خانه دوست برخاسته است. از فیلم فارسی تا روشنفکرانه‌ترین آثار متفاوت‌ترین فیلمسازان این سرزمین، بی‌پروای نمره‌دادن به فیلم‏ها و آدم‏ها. در جست‌وجوی زمان از‌دست‌رفته با نگاهی مهرآمیز به گذشته و میراث گذشتگان. خوب و بد، زشت و زیبا، مبتذل و متعالی کنار هم قرار گرفته‌اند تا قطعات پازلی را شکل دهند که سینمای ایران است؛ تاریخ سینمای ایران. اینجا انگار همه سینماست. از دختر لر تا درباره الی. اینجا موزه سینماست. بنای اولیه موزه سینمای ایران با هدف گردآوری، حفظ، ثبت و عرضه مناسب آثار و به‌عنوان یک بانک اطلاعاتی جامع پیرامون تاریخ سینمای ایران در شهریور1373 با همفکری و همکاری مدیران شرکت توسعه فضاهای فرهنگی وابسته به شهرداری تهران گذاشته شد. پشتیبانی عزت‌الله انتظامی و عباس کیارستمی و حمایت‏های جمال امید، امیر اثباتی، بهزاد رحیمیان و عزیزالله ساعتی فرصتی فراهم ساخت تا تلاش‏های بانیان موزه در خردادماه1377 ثمربخش شود. این موزه هنری با حضور حسن حبیبی، معاون اول رئیس‌جمهور وقت در کنار جمعی از سینماگران و سینمادوستان گشایش یافت. سال‏های اولیه تأسیس موزه سینمای ایران در خیابان لاله‌زار سپری شد و 4سال بعد یعنی در شهریور1381 به باغ‌فردوس منتقل و با حضور رئیس جمهوری وقت، بازگشایی شد و از آن زمان نیز علاقه‌مندان به سینما و پژوهشگران این عرصه از آن بازدید می‏کنند.موزه سینمای ایران شامل نمایشگاه‌های مختلفی است که می‏تواند طیف‏های متفاوت را با سلایق گوناگون جذب کند که در ادامه هربخش مختصرا توضیح داده خواهد شد. نمایشگاه آبی: در این نمایشگاه سیر پیدایش سینما در جهان و ایران را در کنار نخستین تصاویر از تصویربرداری‏های اولیه در سینمای ایران توسط میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی، معرفی پیشگامان سینمای ایران، بازیگران و تجهیزات فیلمسازی ایران در گذشته و همچنین غرفه ‏های اختصاصی آوانس اوگانیانس، عبدالحسین سپنتا و... را شاهدیم. در این نمایشگاه با مفاهیم سینمایی نظیر آفیش یا اعلان، بازیگر، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده، فیلمبردار و سایر عوامل گروه فیلمسازی آشنا می‏شویم. نمایشگاه جشنواره‏ها و حضور بین‌الملل: در این بخش جوایز جهانی سینمای ایران مانند نخل طلای کن، شیر ونیز، خرس برلین و... به نمایش گذاشته شده‌اند. ابراهیم گلستان نخستین فیلمسازی است که در سال1340 برای فیلم کوتاه «یک آتش» مدال برنز جشنواره فیلم کوتاه ونیز را برای ایران به‌ارمغان آورد. همچنین در این نمایشگاه، قسمت‏هایی از فیلم‏های سینمای ایران که در عرصه جهانی موفق بوده‌اند به نمایش گذاشته می‌شود. در کنار جوایز بین‌المللی حاضر در این بخش، نخستین مجلات و کتاب‏های سینمایی و تصاویر منتقدان سینمای ایران نیز دیده می‌شود. نمایشگاه میانی: در این نمایشگاه تصاویر صحنه و پشت صحنه فیلم‏ها، پرتره کارگردانان، فیلمبرداران، چهره‌پردازان، طراحان صحنه و لباس، دکور و وسایل صحنه برخی فیلم‌های سینمای ایران به‌چشم می‏خورد. در این نمایشگاه غرفه‏ هایی نیز برای چهره‏ های شاخص سینمای کشورمان ازجمله سهراب شهیدثالث، ساموئل خاچیکیان، علی حاتمی، عزت الله انتظامی، پوران درخشنده، کیومرث پور‌احمد، رسول صدرعاملی و... اختصاص داده شده است. نمایشگاه سالن‏های سینما: این بخش به معرفی سالن‏های اولیه سینمای ایران، نخستین سینماداران و پرفروش‌ترین فیلم‏های تاریخ سینمای کشورمان می‏پردازد. همچنین قسمت‏هایی از نخستین فیلم‏ های تاریخ سینمای ایران و جهان را می‏توان در این بخش مشاهده کرد. نمایشگاه دوبله و موسیقی: تجهیزات و ابزار صدابرداری، نخستین صفحات تولیدی موسیقی فیلم‏ها به همراه معرفی صدابرداران، آهنگسازان و صداپیشگان سینمای ایران در این قسمت از موزه سینمای ایران به نمایش گذاشته شده است. نمایشگاه دفاع مقدس: غرفه اختصاصی شهید آوینی پایه‌گذار فیلم‏های مستند روایت‌فتح در این بخش از نمایشگاه رویت می‌شود. تصاویری از فیلم‏های دفاع‌مقدس، معرفی کارگردانان و عوامل اصلی سینمای دفاع‌مقدس و... نیز در این قسمت برای علاقه‌مندان وجود دارد. نمایشگاه کودک و نوجوان: عروسک‏های خاطره‌انگیز حاضر در فیلم‏های سینمایی کودکان و نوجوانان مانند کلاه‌قرمزی، پسرخاله، گلنار، دربه‌درها، شهرموش‏ها و... در کنار تصاویر بازیگران و دست‌اندرکاران سینمای این ژانر به نمایش گذاشته شده است. نمایشگاه زیرگذر تاریخ: آگاهی از نخستین کوشش‏های بشری در شرق برای ثبت جنبش و حرکت با مشاهده دستگاه نمایش مولاژ جام بز جهنده (2هزار سال پیش از میلاد) و همچنین موفقیت آنان در کشف قوانین حاکم بر نمایش تصاویر با مشاهده اتاق تاریک (قرن12 میلادی)، می‏تواند تجربه‌ای متفاوت برای بازدید‌کنندگان این بخش از موزه سینما تلقی شود. همچنین مشاهده نخستین تصویر‌سازی‌‏های ایرانیان برای روایت شاهنامه فردوسی و اسطوره‏ های دینی از دیگر بخش‌های این نمایشگاه است.کتابخانه، پژوهشگاه و گنجینه موزه سینما از قسمت‌های متنوع و جذاب برای علاقه‌مندان به سینما هستند. کتابخانه با بیش از 8هزار جلد کتاب و 5هزار شماره نشریات تخصصی در حوزه سینما و نمایش و 4هزار نسخه فیلمنامه و بیش از 1800حلقه فیلم مربوط به تاریخ سینمای ایران شاخص‌ترین قسمت موزه سینماست. همچنین گنجینه‌های موزه شامل 40هزار عکس از صحنه، پشت صحنه و شخصیت‌ها و هنرمندان این عرصه است. 3هزار قطعه اسناد تاریخی و مکاتبات و قرارداد‌ها و بیش از 5هزار جلد نشریه سینمایی گردآوری شده که قدیمی‌ترین آنها متعلق به سال1309 است. حدود 350دستگاه ابزار و ادوات، 2500اعلان سینمایی به همراه 4هزار فیلمنامه نیز در این بخش حضور دارند. این قسمت دسته‌بندی‌های متفاوتی دارد. ازجمله اسناد (نمونه قرارداد، دکوپاژ، مدرک تحصیلی، اتود طراحی و...)، پوستر (پوستر فیلم‌هایی نظیر بلندی‌های صفر، دادشاه، کیمیا، ناخدا خورشید و...)، جوایز (جایزه دوربین طلایی کن، خرس نقره‌ای برلین، سن‌سباستین اسپانیا و...)، آثار هنری (اتود طراحی)، تجهیزات (دستگاه فیلم چسبان چوبی، دوربین فیلمبرداری 16میلی‌متری کوکی بولکس، دوربین عکاسی و...)، عکس (شخصیت‌هایی مانند عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، داود رشیدی و... )، کتاب و نشریات (کتاب تاریخ سینما، تاریخ سینمای ایران، نشریه هولیوود و...) و وسایل صحنه‌ها و جامه‌ها (عینک و عصا، عینک آوانس اوگانیانس و...).