کانون ایرانیان: فوریهٔ 2011
کانون ایرانیان

۱۳۸۹ اسفند ۵, پنجشنبه

میدان توپخانه در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
میدان توپخانه ( = سپه ) یکی از میدان هایی است که هم در زمان قدیم از اعتبار ویژه ای برخوردار بوده و هم امروزه یکی از میدان های پُر رفت و آمد و معتبر تهران بحساب می آید .
این میدان که مرکزی است که در آن خیابان های امیر کبیر ، ناصر خسرو ، باب همایون ، سپه ، فردوسی و لاله زار به یکدیگر می رسند ، در سال۱۲۸۱ ق احداث شد و در ابتدای احداث آن ، میرزا قهرمان امین لشگر ، وزیر گمرکات ناصر الدین شاه در ضلع شرقی اش ، عمارت وسیعی با سردری گچ بُری شده و زیبا ساخت که بعد ها انگلیسی ها برای ساختن بانک خود درآن محل چهره ی این عمارت را بکلی تغییر دادند .
ارنست اورسِل که در سال ۱۸۸۲ میلادی (۱۲۱ سال پیش ) از ایران دیدار کرده است ، در مورد وضع این میدان گزارشی خواندنی داردکه به اختصار نقل می شود :
تقریبا در مرکز شهر تهران ، میدان وسیع مستطیل شکلی وجود دارد که شش خیابان اصلی شهر به آن منتهی می شود ، از این رو این میدان برای کسی که بخواهد به هر سویی برود ، نقطه ی عزیمت بسیار مناسب و سر راستی است . وسط میدان چند درخت تنومند روی حوض بزرگی سایه انداخته و در چهار گوشه ی این حوض چهار توپ گذاشته اند که آنها را شاه عباس از پرتغالی ها گرفته است . روی دیوار هایی که دور میدان کشیده شده ، نقاشی هایی با رنگ های سبز و سرخ به چشم می خورد و با گچ بُری نیز توده ی گلوله های توپ و سربازان مسلح را تجسم داده اند .
چند دروازه به این میدان باز می شود که مهم ترین آنها دروازه ی دولت است . روی این دروازه ها به عنوان تزئین تصاویری از گل و میوه و نیز سربازان و سوار کاران و حیوانات مختلف ، با رنگ های تند بر زمینه ی سفید کاشی هایی نقش شده که گواه بارز افول هنر کاشیکاری ایران است ولی در عین حال منظره ای عجیب وغریب برای این میدان که شلوغ ترین میدان پایتخت است ، بوجود می آورد . در این میدان پیوسته جمعیت انبوهی دررفت وآمدند . مثلا ًمن اکنون مناظری را که می بینم می توانم به اینصورت وصف نمایم :
کاروان های طویلی مرکب از قاطر ها و شتر هایی که از نقاط مختلف آسیا آمده اند و می خواهند از لابلای این جمعیت برای خود راهی باز کنند ؛
مردان لاغر اندامی را می بینم سراپا در جامه های تنگ و کلاه های پوستی ، که پارچه های ابریشمی بخارا را برای فروش آورده اند ؛
شتر بانان تاتار با پاپاق های پشمالوی خنده آور که فرش های خوی را که در اندرون شاهی مشتری های پر و پا قرص تری دارد ، با خود به اینجا حمل کرده اند ؛
بانوی متشخصی را می بینم که سوار بر قاطر از کنار من می گذرد و چنان خود را زیر چادر و رو بنده نهان کرده که از تمام اعضای بدنش چیزی دیده نمی شود ، جز پایی ملوس که از شلوار تنگ ابریشمینی شبیه جوراب بیرون آمده و به نعلین ظریفی از پوست آهو خزیده است . خدمتکارانش پیاده به دنبالش می دوند اما پوشش آن ها هم جز این نیست ، اصلا ًدر بیرون خانه لباس هر زنی باید همین باشد ؛
چند بازرگان را می بینم با جامه ی بلند آبی رنگ ، شلوار گشاد سبز ، نعلین نارنجی ، کلاه پوست بخارایی بزرگ و ریش و ناخن های حنا کرده که راهی بازارند ؛
دو کاروان را می بینم که راه را به دیگران تنگ کرده ، یکی عازم مشهد است و دیگری تازه از مکه رسیده ، و جماعت را که حاجی حاجی گویان دست های آفتاب سوخته ی زوُار را غرق بوسه می کنند ؛
در یک گوشه ی میدان دسته ای از اوباش ژنده پوش را می بینم که به همراه لوطی باشی شیر پیری را می گردانند و با هوار و فریاد مردم را به دور بساط خود دعوت می کنند ؛
آن طرف تر هم پسر بچه های رقاص یهودی را می بینم که با گیسوهای بلند بافته و با بدن های نرم و ورزیده ، در تلاش معاش می رقصند و هنر نمایی می کنند ، و هرکس نداند آنان را با دختران به اشتباه می گیرد ؛
شاطر های شاه - فراشان پیاده - هم سراپا سرخ پوش ، با کلاهخود مخصوص مزین به زنگوله و پرطاووس در اطراف میدان گشت می زنند و در این هنگام ناگهان سر و کله ی دسته ای از فراشان باچوبدستی های دراز پیدا می شود که به میدان می ریزند و در اندک مدتی آن را از مردم خالی می کنند . ضربه های چو بدستی که بی دریغ حواله ی سر و شانه ی مردم می شود ، معنی اش این است که هم اکنون اعلیحضرت اقدس ِظل الله از یکی از قصر های خارج از شهر خود به کاخ شهری نزول اجلال می فرمایند .

خانم « سره نا» که درسال ۱۲۵۶ خورشیدی به تهران آمده درباره ی میدان توپ خانه چنین نوشته است :
« در اطراف این میدان طاق هایی برای گذاشتن توپ ها ساخته شده که در هر طاقی یک عراده توپ گذاشته اند . بالای طاقی ها کیسه های پارچه ای سفیدی با طرح های آبی ، برای جا دادن ِسایر اسباب و ادوات مورد لزوم توپچی ها ، آویزان است . پشت این طاقی ها هم برای سربازان اتاقک هایی ساخته اند . در کنار توپ ها تعداد زیادی گلوله روی هم چیده شده ، که در زمانی که من آنجا بودم به منظور حظّ بصر شاه و مردم پایتخت این گلوله ها را به رنگ های مختلف رنگ کرده بودند . این فکر از تراوشات مغز رئیس قور خانه ( = اسلحه خانه ) بود که می خواست از آن آهن های زنگ زده برای تزیین میدان استفاده کند . این گلوله ها هم از زمان سلطنت محمد شاه به یادگار مانده که صدراعظمش- حاج میرزا آغاسی- کارخانه ی توپ ریزی راه انداخته بود . چیدن توپ ها دور میدان از ابتکارات وزیر جنگ است که می خواهد با نمایش فرآورده های قور خانه ی ایران از نمایندگان کشور های خارجی مقیم تهران زهرچشم بگیرد . وسط میدان توپخانه حوض بزرگی با لبه ی سنگی قرار دارد که در واقع محل نظافت توپچی ها و به عبارت دیگر « بهترین سربازان اعلیحضرت » است . من بارها آنها را دیده ام که دست ِجمعی دور حوض ، وسط نهال هایی که تازه کاشته شده نشسته ، لباس ها را کنده اند و دو انگشتی از آنها شپش می گیرند و فراش ها هم با خیال راحت کوزه ی آب ارباب هاشان را از همان آب پُر می کنند !
میدان توپخانه چند دروازه دارد که مهم ترین شان دروازه ی دولت است . شاه در مراجعت از اروپا به اطرافیانش گفته بود در کشور های دیگر بنایی ندیده است که با این دروازه قابل مقایسه باشد ! این دروازه بنایی است چند طبقه ، با طاق ها و ایوان های طلایی و رنگ شده ، مزین به کاشی هایی که ارزش کاشی های سابق را ندارد . »

و اما میدان توپخانه در دوره ی زندگی خود تا به امروز شاهد صحنه های بسیاری بوده است که به جز اعدام شیخ فضل الله نوری در دوره مشروطه و اعدام نایب حسین کاشی و پسرش ماشاءالله خان و اصغر در دوره پهلوی ، می توان به رسم وحشیانه ی شترکُشی در زمان قاجار اشاره داشت .
برای اجرای این برنامه روز نهم ذی الحجه شتر سالم و بی عیبی را زینت و آرایش می کردند . دست و پایش را حنا می بستند . او را با طاقه های ترمه می پوشاندند و طاقه های زری و منگوله ها و زنگوله های تکی و رشته ای از سر و برش می آویختند ، آینه های کوچک و بزرگ بسیار بر پیشانی و پهلو هایش نصب می کردند و صبح روز دهم ذی الحجه - یعنی روز عید قربان به طرف میدان حرکتش می دادند .
نیابت این کار با شخصی بود که این سِمَت نسل به نسل به او رسیده و « شاه شتر قربانی » اش می گفتند . او در این روز به هیأت شاه در می آمد ، جبّه ی ترمه می پوشید ، تاجی از برنز که به جواهرات بَدَلی آراسته شده بود بر سر می گذاشت ، چکمه های مهمیز داربه پا می کرد ، جقه ها و درجه ها و نشان های پُر زرق و برق فراوان به خود می آویخت و شمشیر و نیزه به دست می گرفت و بر شتر می نشست و با جار و جنجال و هیاهو به همراه دسته ی موزیک و عده ای سواره و پیاده از خیابان علاء الد وله ( فردوسی امروز ) به سوی میدان توپخانه می آمد و به اجرای یک نمایش بی پایه و بیمزه در مورد نظم و آرامش کشور می پرداخت .
پس از این نمایش ناگهان یکی از ملتزمین پیش می دوید و نیزه ای را که در دست داشت به گلوی شتر فرو می برد . بعد از آن اطرافیان بی درنگ به وسط می ریختند ، و در حالیکه از سر و کول هم بالا می رفتند ، شاه دروغین را از بالا به زیر می آوردند ، تزیینات شتر را می ربودند و با خنجر و دشنه و چاقو که از پیش آماده داشتند ، به حیوان که هنوز زنده بود حمله ور می شدند و در برابر چشمان وحشت زده ی جاندار بی گناه هر یک تکه ای از بدن او را به نام تبرک و غنیمت در دستمال و جیب و کیسه ی خود می گذاشتند و می گریختند . بر اثر همین برنامه ها بود که هنگامی که خارجیان به ایران می آمدند ، با دیدن این صحنه ها - بی توجه به سابقه ی فرهنگ درخشان ایرانی - به ما رأی توحش می دادند . رسم بی رحمانه ی شتر قربانی که حاصل ذهن بیمار قاجاریان بود ، پس از روی کار آمدن رضا شاه بکلی از میان رفت .
از اتفاقات وحشیانه ی دیگری که میدان توپخانه شاهد آن بوده است ، فاجعه ای است که در زمان محمد علی شاه در آنجا رخ داد این اتفاق در نشریه ای به نام « اسرار مشروطیت ایران » که ضمیمه ی مجله ی « ترقی » بود ، زیر عنوان « سرباز گمنام زنان ایران » ، در سال ۱۳۴۳ برای نخستین بار ، به این صورت چاپ و منتشر گشت :

« در ماه ذی القعده ۱۳۲۵ هجری قمری به تحریک محمد علی شاه که جدا ًمخالف مشروطه بود ، گروهی از اراذل و اوباش و قاطرچی ها و شتر دارهای دولتی در میدان توپخانه جمع شدند که : ما مشروطه نمی خواهیم . دسته ای از ملا یان هم به آنها پیوستند . از طرف دربار از آن روز چادر ها در میدان توپخانه بر پا شد ، دیگ ها بار گذاشتند و شام و ناهار برای مستبدان دایر گردید . ملیون در مجلس و مسجد سپهسالار جمع آمدند و آماده ی دفاع گشتند . هر روز یکی از سران استبداد در میدان توپخانه سخنرانی می کرد و مرد م را به خراب کرد ن مجلس و برهم زدن اساس مشروطه تشویق می نمود . در یکی از این روز ها جوانی به نام « میرزا عنایت » که سر و وضع مرتبی داشت ، به میدان توپخانه آمد ، ناگهان اراذل و اوباش به او هجوم برده که این جوان مشروطه طلب است و به این عنوان به سر ِ او ریخته و کارش را ساختند و هر چه داشت به غارت بردند . اما به این نیز اکتفاء نکردند ، یکی از دژخیمان بالای جنازه ی خون آلود او رفت و با قلم تراش چشمش را در آورد و فریاد کشید که : شاهد باشید من بودم که چشم مشروطه طلب را از کاسه در آوردم . این منظره ی هولناک همه را به لرزه در آورد ولی از کسی صدایی بلند نشد ، بجز شیر زنی که از زیر چادر ، تپانچه کشید و دژخیمان را مورد هدف قرار داد . تیر خالی شد اما به هدف نخورد . این حرکت دلیرانه - آن هم از طرف یک زن - موجب خشم و هیجان بیشتر دژخیمان گردید ؛ بطوری که دسته جمعی به سر زن ریختند و او را با قمه و قداره تکه تکه کردند . این حرکت آنچنان فجیع بود که حتا تمام آخوند های حاضر در جمع را هم تکان داد . »

از دیگر اتفاقاتی که در میدان توپخانه روی داد ، نمایش کارناوال بود که شروع آن به مناسبت الغای امتیاز نفتِ دارسی و تاریخ آن اواسط سال ۱۳۱۲ بود که تنها چند سالی به پایان مدت ِآن باقی مانده بود ، اما رضا شاه منتظر پایان آن نشد و بطور یک طرفه آن را ملغا نمود . در این مورد گفته شده که رضا شاه در آبادان از اطرافیان پرسیده بود که از بابت نفت چقدر عاید ایران می شود که در جوابش گفته بودند مقدار آن نا چیز است . شاه با عصبانیت دستورمی دهد که شیر های نفت را ببندند و وقتی به اومی گویند که این کار دور از حزم و احتیاط است ، با خونسردی می گوید : « ما سر ِلوله ها را در دریا رها می کنیم و کبریتی هم رویش می اندازیم تا همه ی انگلستان و قشونش به آتش کشیده شود ! » بدین ترتیب قرار داد یک طرفه لغو شد و به این مناسبت کارناوال شادمانه ای به راه افتاد که تا آن زمان سابقه نداشت .البته این کارناوال به علت فقراقتصادی ایران نتوانست بیش از سه سال دوام بیاورد .

بطور کلی باید گفت میدان توپ خانه در آغاز میدانی بود با ساختمان های دو طبقه که توپچی ها و زنبورکچی ها در بالا خانه های شمال و جنوبش سکونت داشتند تا با نزدیکی شان به اندرون شاهی در مواقع لزوم بتوانند به کمک بشتابند . آن گونه که گمان می رفت حدود مملکت همان اندرون شاهی و ارگ سلطنتی است اما پس از آن هر قسمتش صورت تازه ای به خود گرفت و با ساختن بنا های جدید تغییراتی در فضایش حاصل آمد . بجای درخت های کهن اش اصله های تازه کاشته شد ،چمن کاری صورت گرفت ، گل و سبزه و باغچه بندی هایی در آن ایجاد شد ،آب لجن آلود حوضش به آب صاف و تازه ای تبدیل گردید و بخاطر دسته های موزیک که عصر به عصر در آنجا مو سیقی می نواختند ، کم کم به صورت گردشگاه عمومی مردم تهران در آمد .

irplaces.com
wikipedia.org

میدان بهارستان در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
میدان بهارستان از قدیمی ترین میدان ‌های تهران است .
این میدان از جنوب به محله سرچشمه ( و پس از آن چهار راه سیروس و میدان شوش ) ، از شمال به محله فخر آباد ( و سپس پل چوبی ) ، از غرب به باغ سپهسالار و از شرق به خیابان ژاله ( شهدا ) محدود است .
دلیل اصلی اهمیت این میدان وجود مجلس ملی ( شورای اسلامی ) در این میدان است . ضلع شمال غربی این میدان بورس فروش ساز در تهران است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شمال غربی این میدان واقع است .

یکی از گره ‌گاه‌ هایی که در خلال انقلاب مشروطیت شکل گرفت و طی دو دهه همچنان مکانی حساسی به ‌شمار می ‌رفت ، مجلس شورای ملی و میدان احداث شده در مقابل آن میدان بهارستان بود . میدان از محل‌ های عمده گردهمایی و تجمع و شاهد زد و خورد میان گروه ‌های تظاهر کننده و قوای دولتی بوده است .
میدان بهارستان بارها دچار تغییر شکل شد و از آن جا که مجلس شورای ملی در ضلع شرقی میدان واقع است ‌، همواره مرکز تجمع و تظاهرات سیاسی مردم بوده است‌ . از مهم ‌ترین وقایعی که در این میدان اتفاق افتاد واقعه به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه همچنین تظاهرات مردم علیه خلع دکتر محمد مصدق از نخست ‌وزیری و عملیات کودتای 28 مرداد سال 1332، قیام سی ام تیر،۱۳۳۱ ترور حسنعلی منصور ، رزم‌آرا و هژیر است ‌.
عمارت مسعودیه ، باغ نگارستان ، مسجد سپه ‌سالار ، ساختمان مجلس و حتی مرکز ساز فروشی‌ های و همچنین کتابخانه قدیم سپه‌ سالار ، ساختمان وزارت معارف و فرهنگستان اول زبان و ادب پارسی از کاربری ‌ها و بنا های ارزشمند پیرامون این میدان به‌ شمار می ‌آیند .
بهارستان نقطه تلاقی دو نسل از مردان سیاست است ؛ آنهایی که بار ها و بار ها مردم را به زنده باد و مرده باد گفتن فراخواندند .

landscape.ir

میدان آزادی در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
میدان آزادی از بزرگ ‌ترین میدان ‌های تهران است که برج آزادی با ارتفاع چهل و هشت متر ، نماد تهران در آن قرار دارد .
برج آزادی یا شهیاد ، در زمان سلطنت محمد رضا شاه پهلوی به عنوان نماد پایتخت ساخته شد . طراح میدان شهیاد مهندس حسین امانت بود .
میدان آزادی با وسعتی در حدود ۱۵ هزار مترمربع بزرگ ترین میدان در میان کشورهای خاورمیانه است . ین برج که به نام برج شهیاد معروف است ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به دلیل اجتماعی که مردم در استقبال از آیت الله خمینی در بازگشت از پاریس به تهران در این میدان انجام داده بودند و سرانجام ۱۰ روز پس از آن به سرنگونی حکومت پیشین انجامید ، و به میدان آزادی تغییر نام داد .
برج شهیاد در سال ۱۳۴۹ توسط حسین امانت معمار ایرانی که حالا شهروند و ساکن کاناد است ، ساخته شد . در آن سال آقای امانت دانشجوی ۲۶ ساله ی بود که ماموریت یافت به مناسبت یادبود جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران ، میدانی در پایتخت طراحی کند که نماد " ایران مدرن " و نشان " دروازه تمدن بزرگ " در قرن بیستم باشد . در سال ۱۳۴۵خورشیدی طرح یک نماد معرف ایران بین معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد که در نهایت طرح آقای امانت ، بیست و شش ساله از دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب شد .
عملیات بنای برج آزادی در یازدهم آبان ۱۳۴۸ شمسی آغاز و پس از بیست و هشت ماه کار‌ ، در ۲۴ دیماه ۱۳۵۰ با نام برج شهیاد به بهره برداری رسید .
در روز افتتاح برج این میدان ، محمدرضا شاه به همراه همسرش در میدان شهیاد حضور یافتند . و برای نخستین بار با افتخار منشور کورش کبیر که نخستین نوشتار حقوق بشری جهان است . در این مکان پرده برداری شد . این اثر تاریخی حدود ۲۵۵۰ سال پیش به فرمان کوروش کبیر کتیبه شده و هم اکنون در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می شود .
گرچه وعده قرار گرفتن ایران در جمع کشور های صنعتی محقق نشد اما دیری نگذشت که برج آزادی در ایرن ، نمونه ای از نماد و نشانه های شهری شد که معماری شاخص آن تلفیق طاق ‌های معماری قبل و بعد از اسلام و تبدیل آن به نمادی مدرن و چشم نواز بود .
مساحت زیر بنای این میدن ، حدود ۷۸ هزار متر مربع است و بنای آن به صورت دروازه ای به ارتفاع حدود ۴۵ متر ساخته شده است که پنج متر آن داخل زمین فرو رفته است‌ . طاق آن از زمین ، ۲۳ متر فاصله دارد و دارای هشت بخش مجزا است‌ . عرض پایه این بنا ۶۶ متر است و ساختن آن ۳۰ ماه زمان برده است‌ . در محوطه میدان‌ ، ۶۵۰۰۰ متر مربع ، به صورتی زیبا باغچه ‌بندی و گل کاری شده است‌ . در ساختمان آن ۲۵۰۰۰ قطعه سنگ به کار رفته و ۹۰۰ تن آهن مصرف شده است‌ .
مجموعه فرهنگی آزادی ، متشکل از چند بخش در طبقه تحتانی برج آزادی قرار دارد و شامل موزه ، کتاب‌ خانه ، واحد سمعی و بصری ، سالن نمایشگه ، سالن اجتماعات ، سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس است‌ . مجموعه فرهنگی با ۵۰۰۰ مترمربع در بر گیرنده برج اصلی نیز هست‌ . کتابخانه مجموعه ، با مساحتی حدود ۲۷۱۵ متر مربع و بیش از ۵۰۰۰۰ جلد کتاب‌ ، بسیار مجهز است و کتابخانه محققان و مؤلفان نیز ، با مساحت ۲۴۳ متر مربع ، مکانی است که از طریق ۳۰ دستگاه کامپیوتر به شبکه های اطلاع ‌رسانی داخلی و خارجی متصل است‌ .
یکی از ویژگی ‌های موزه این بنا وجود تکه سنگی از کره ماه است که ریچارد نیکسون‌ ، رئیس جمهور سابق امریکا ، در سفر به ایران به این موزه اهدا کرده است .

anobanini.net
tinypic.com
mgolzar.blogfa.com

موزه هنرهای ملی ایران در استان تهران

170
سال پیش‌ ، در زمان فتح‌ علی‌ شاه‌ ، در محل ساختمان‌ های وزارت فرهنگ و سازمان برنامه و بودجه‌ ، باغ بزرگی بود كه از شمال تا خیابان هدایت فعلی و از جنوب تا میدان بهارستان گسترده بود . در حال حاضر از آن باغ و قصر فقط حوض خانه‌ ای باقی‌ مانده كه تبدیل به موزه هنر های ملی شده است و شاید همین آن را از خطر نابودی محفوظ داشته است‌ .
این مجموعه در برگیرنده بهترین هنر های ملی ایران در همه سال ‌های اخیر مانند مینیاتور ، تذهیب‌ ، خاتم‌ ، كاشی‌ كاری‌ ، قالی ‌بافی‌ ، پارچه ‌بافی‌ ، زری دوزی مخمل بافی‌ ، میناكاری‌ ، قلم‌ زنی و معرق است‌ . این ساختمان در 1309 ش به موزه تبدیل شده است‌ . ساختمان موزه از همان دوران باقی مانده و فقط حوض وسط تالار برداشته شد .
نام موزه از نام باغ برداشته شد و چون این محل حوض خانه بوده‌ ، به حوض خانه باغ نگارستان معروف است‌ . این موزه به همت مرحوم استاد حسین طاهر زاده بهزاد تأسیس شده است‌ .

آدرس : میدان بهارستان خیابان کمال المک ساختمان فرهنگ و ارشاد اسلامی
http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/

allmuseums.com
ketabeavva.ir

موزه هنرهای تزئینی در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
موزه هنرهای تزئینی ( تهران ) ، یکی از موزه ‌های استان تهران است . این موزه در سال 1338 ساخته شد و بیش ‌تر اشیاء جمع ‌آوری شده ، مربوط به سده دهم تا چهاردهم هجری قمری می ‌باشد .

ویژگی ‌ها
ساختمان موزه چهار طبقه می ‌باشد که هر طبقه آثار خاصی را شامل می ‌شود . طبقه همکف نمایشگاه دائمی آثار موزه ‌ای کاخ مرمر شامل منبت ، معرق و خاتم کاری می ‌باشد . طبقه اول بافته ‌ها و دوخته ‌های سنتی ایران و سوزن‌ دوزی را در معرض دید قرار داده است . طبقه دوم پنج پخش مجزا دارد : بخش خاتم ، بخش منبت ،بخش لاکی ، بخش فلز و بخش شیشه و طبقه سوم که انواع نقاشی ها و مینیاتورها را به نمایش گذاشته است .

تاریخچه
عمارت رکیب خانه : ( مکان فعلی موزه )
در اوایل قرن یازدهم هـ .ق حدود 400 سال پیش مقارن با سلطنت شاه عباس اول ، احداث و جهت نگهداری لوازم سوار کاری و یراق آلات و مرکب های سلطنتی مورد استفاده قرار می گرفت . عمارت رکیب خانه با انقراض حکومت صفویه متروک شد و بعد ها در دوران قاجار به دستور میرزا ظل السلطان ( فرزند ناصر الدین شاه قاجار ) پس از انجام الحاقات و تعمیراتی به سبک و سیاق روز ، به عنوان اندرونی اختصاصی « ظل السطان » مورد استفاده قرار گرفت .
در دوران پهلوی این ساختمان به اداره آمار و ثبت احوال اختصاص یافت و بار دیگر تغییراتی خصوصا در جبهه غربی آن صورت گرفت .
در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، پیرو مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ، سازمان میراث فرهنگی کشور درصدد برآمد تا عمارت تاریخی « رکیب خانه » را مرمت و بازسازی نماید و از آن به عنوان یک مجموعه فرهنگی استفاده کند ، لذا با صرف بیش از دو سال وقت و هزینه قریب به یک میلیارد ریال و با انتقال حدود چهار هزار اثر فرهنگی هنری از موزه هنر هایی تزیینی سابق تهران و سایر موزه های سازمان با تاییدات خداوند « موزه هنرهای تزیینی ایران » در 29 مردادماه 1375 شمسی گشایش یافت و رسما فعالیت خود را آغاز کرد .

موزه هنرهای تزئینی ایران با فضایی به مساحت 2600 متر مربع و حدود 1200 متر فضای مفید نمایشگاه با در برگرفتن هفت بخش دایمی و با نگارخانه جانبی ، هم اکنون صدها اثر نفیس هنری را جهت بازدید عموم علاقمندان عرضه نموده است . بازگشت

بخشهای هفت گانه موزه
1 - خط و کتابت 2- آثار لاکی و روغنی 3- دستبافته ها و رودوزی های سنتی 4- نگارگری 5- آبگینه فلزی 6- آثار جنوبی

1 - بخش خط و کتابت :
اولین بخش موزه هنرهای تزئینی ، متبرک و مزین به مجموعه ای از قطعات ، اوراق و مجلدات قرآن کریم ، محمد مومن ابهری ، احادیث ، کتب ادعیه و اشعار و ... است که در طراز یزدی ، شفیع تبریزی ، میرعماد و دخترش گوهرشاد و ... به نمایش گذاشته شده است .
انواع جلد های چرمی به شیوه های مختلف از قبیل سوخت ، معرق ، ضربی ، لاک و روغن مرصع و مذهب از آثار زمان دوم و محمدرضا امامی و ... از جمله آثار این بخش است . سده های اخیر توسط هنرمندانی چون محمد صادق خوانساری ، وصال شیرازی ، میرعلی هروی ، محمد علی اصفهانی و ... مکتوب شده اند .
کتاب های خطی « زاد العمعاد » به قلم محمد هاشم لولوی اصفهانی ، دیوان مصور امیر علی شیرنوایی و کلیات سعدی مصور و مذهب و مرصع در زمره این آثارند . دیگر آثار نفیس خطی موجود در این بخش ، قطعات خوشنویسی مختلف از سده هشتم هجری به بعد است . آثاری از استادان بزرگ خوشنویسی از جمله یاقوت مستعصمی ، محمدرضا مجلسی ، سلطان علی مشهدی ، میرعلی و محیی هروی ، منشی گنابادی ، عبدالجبار اصفهانی ، ابوتراب ، هاشم اصفهانی ، شاهزاده بهرام صفوی ، عبد الرشید دیلمی ، درویش عبدالمجید طالقانی ، میرزا کوچک .

2 - بخش آثار لاکی و روغنی :
مجموعه زیبایی از انواع اشیاء لاکی و مذهب ، قلمدان ، جای طومار ، جعبه ، قاب آیینه ، ترازو ، سرچسبدان ، جلد آلبوم و .... آثار این بخش را تشکیل می دهند . این آثار از یادگار های ارزشمند استادانی چون: آقا صادق ، میرزا بابای شیرازی سمیرمی ، فتح الله شیرازی ، آقا نجفعلی اصفهانی و ... به شمار می روند که با نقش های مختلف گل و مرغ تک چهره ، صورت سازی ، ترنج سر ترنج ، شکارگاه و فرهنگ عامه زینت یافته اند .

3 - بخش دست بافته ها و رودوزی های سنتی :
در این بخش منسوجات متنوع و کم نظیر از نمونه های دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است . این آثار اغلب در مرکزی های مهم بافندگی ایران یعنی اصفهان ، یزد ، کرمان و کاشان بافته شده است و انواع زری ، ترمه ، شال ، مخمل ، اطلس ، تافته و ... که به صورت تابلو ، لباس ، کیسه پول ، سفره قند ، جای شانه ، قلمدان ،جای تربت ،چارقد ،سوزنی ،سجاده ،پرده ، رومیزی و ... مورد استفاده قرار میگرفته اند و به شیوه مختلف گلابتون دوزی ، قلاب دوزی ، پولک دوزی ، زغره دوزی ، مشبک دوزی ، گل خامه دوزی ، نقده دوزی ... زینت یافته اند . از جمله آثار دیگر این بخش نمونه های نفیسی از قلمکاری ساخت اصفهان است که به شیوه نقاشی قالب زنی روی پارچه تهیه شده اند . همچنین قالیچه معروف « بشریت » و « شکار چرخ » که بر اساس طرح زیبا و هنرمندانه مرحوم استاد عیسی بهادری بافته ها شده ، از آثار چشم نواز بخش بافته ها و رودوزی ها به شمار می روند .

4 - بخش نگاری گری :
مجموعه متنوعی از آثار نگارگری ایرانی در سبک و شیوه های مختلف زینت بخش این سالن است . آثار شیوایی از مینیاتورهای مکتب هرات ، اصفهان ، تبریز و نگاره های تک چهره قاجار در کنار تصاویر آبرنگ و رنگ روغن و موضوع های مختلف تصویرگری کتاب ، مجالس حماسی و ادبی ، بزمی ، فرهنگ عامه در این مجموعه به نمایش گذاشته شده است . تابلوی ارزشمند و نفیس « چوگان » اثر استاد حاج میرزا آقا امامی اصفهانی که به شیوه سوخت و معرق و مینیاتور روی چرم خلق شده است نیز از جمله آثار این بخش به شمار می رود .
تابلوی مذهب تشعیری منحصر به فردی که توسط زین العابدین مذهب تبریزی در سال 1008 هـ .ق ترسیم و به شاه عباس اول اهدا شده است نیز از دیگر آثار ارزشمند و نفیس این بخش است . سایر آثار به نمایش در آمده در این بخش متعلق به هنرمندان صاحب سبک و صاحب نامی چون : آقارضا عباسی ، محمد حسین طوطی ، معین مصور بهزاد ، مصور الملک ، ملک الشعرا ، صنیع الملک ، حبیب الله ساروی ، نادرالزمان ، محمد مسیح و ابراهیم اصفهانی است .

5 - بخش آثار فلزی
مجموعه آثار فلزی این بخش مشتمل بر زیور های طلا و نقره ، کمربند و قلاب کمر ، قاب دعا ، انواع قوطی ، قفل و قلمدان ، سرقلیان ، قاب آیینه ، باروت دان ، انفیه دان ، آفتابه و لگن ، عودسوز ، جام های چهل کلید ، خنجر ، قیچی و چاقو ... است که به شیوه مختلف مشبک کاری ، ریخته گری ، چکش کاری ، ملیله و قلمزنی و ترصیع ساخته شده و با سنگ های گران قیمتی تزئین یافته اند .
از جمله آثار می توان سینی ملیله نقره و طلا کار استاد عباس زنجانی در سده 12هـ .قلمدان ملیله مطلای مرصع به سفارش کلنل سرتیپ خان در سده 13هـ .ق و نیز آفتابه لگن مرصع مربوط به دوره صفوی که از آثار زیبای این بخش به شمار می روند .

6 - بخش آثار چوبی
در این بخش از موزه هنرهای تزئینی ایران ، بیننده شاهد آثار نفیسی از صنایع هنری بر چوب مانند خاتم سازی ، منبت کاری ، مشبک و معرق است که نمونه های از آن عبارتند از :
انواع قاب آیینه ، گلچه کفش عروس ، رحل و جعبه قرآن ، زیر عمامه ، قلمدان ، جعبه آرایش ، قاشق و ملاقه های دوغ خوری ، شربت خوری و ...از آثار ارزشمند این بخش جعبه تمام منبت و قاب آیینه ایی است که با نقوش بسیار زیبای اسلیمی و گرفت و گیر توسط زین العابدین خوانساری در 13هـ .ق ساخته شده است .

7 - بخش آبگیینه
در این بخش آثار زیبایی از کریستال های تراش دار با نقش افزوده و انواع شیشه ( عطردان ، پیاله ) مربوط به سده های 3 تا 6 هـ .ق ساخت گرگان به معرض نمایش گذاشته شده است در این شماذ می توان لیوان های شربت خوری مینای مرصعی را نام برد که زینت بخش این قسمت از موزه است .
موزه هنرهای تزئینی ایران علاوه بر انجام وظیفه خود در راستای جمع آوری اشیاء فرهنگی و هنری و بررسی و پژوهش ، حفظ و نگهداری و نمایش این آثار به منظور استفاده هرچه بیشتر از امکانات جمعی و پویایی بیشتر و نیز زنده و بالنده نگاه داشتن حرکت های فرهنگی اقدام به نمایش آثار موجود در خزانه موزه به صورت فصلی و دوره ایی می نماید .

ویژگی خاص
مجموعه های منسوجات دست بافته ، رو دوزی ، انواع بافت زری ، مخمل ، ترمه ، ملیله دوزی ، آثار خطی ، یاقوت مستعصمی واضح ، خط ثلث و آثار میرعماد و دختر میرعماد ، آثار مروی سلطان علی مشهری و میرزا رضاکلهر ، مجموعه های شیشه که از قرن سوم ، پنجم ، هشتم ، نهم هجری ، همچنین اشیایی از جنس بنا و لوازم زندگی سنخیت اشیا با دوران مذکور ویژگی های خاص موزه می باشد .

کتابخانه تخصصی موزه
موزه دارای کتابخانه تخصصی می باشد و بطور متوسط حدود 1500 جلد کتاب هنر دارد .
شرایط عضویت در موزه داشتن سابقه هنری – نمایشگاهی و تحصیلات هنری است .

برنامه های جانبی
این برنامه ها شامل برگزاری نمایشگاه های مختلف هنری - برگزاری نشست ها – همایش ها- سخنرانی ها و میزگرد های تخصصی – برپائی مراسم ویژه و یادبود ها و ... می باشد .
بطور کلی عمده فعالیت های موزه برپائی نمایشگاه های مختلف هنری می باشد . برپائی هر نمایشگاه دارای شرایط و ویژگی های خاصی می باشد . اساتید معروف در سطح شهر یا استان یا کشور براساس دعوت موزه و اعلام همکاری موزه اقدام به برگزاری نمایشگاه می نمایند .
در این راستا گاهی نمایشگاه هائی خارج از کشور بر اساس ارتباطات هنری مسئولین براساس طرح های پیش بینی شده ، برپا می گردد .

برخی ازنمایشگاههای برگزار شده
نمایشگاه حاج مصور الملک ( تابلوی نقاشی )
نمایشگاه آثار مدال جهانی با ویژگی هنری
نمایشگاه آثار فلزی
نمایشگاه پرده های قاجاری
نمایشگاه تک نگار دولت مردان مشروطه و تصاویر
بزرگداشت کمال الدین بهزاد ( آثار نقاشی )
نمایشگاه فرمان حکومتی از صفویه تا قاجار
نمایشگاه پنج قرن خورشیدی در ایران
نمایشگاه پوشاک ارامنه - رودوزی و پوشاک مجارستان با همکاری سفارت مجارستان

کارنامه موزه از آغاز فعالیت تا اردیبهشت 1378 به شرح زیر است:
نمایشگاه گل و مرغ‌سازی از صفویه تا قاجار
فرمان های حکومتی دوران صفویه و قاجار
پنج قرن هنر خوشنویسی در ایران از سده هشتم تا سیزدهم ه .ق
عاشورا به روایت نقاشیهای قهوه خانه‌ای و پرده‌های قلمکار نقاشی
مجموعه تابلوهای نقاشی تک چهره‌های رجال قاجار و جنبش مشروطیت
نسخه و قطعات خطی کلام الله مجید ، احادیث و ادعیه
برگزیده آثار خوشنویسان از قرن هشتم تا سیزدهم ه .ق
نگارگری ایرانی از قرن نهم تا 13 ه .ق
زری بافی از دوره صفویه تا کنون
آثار شکسته نویسی خوشنویسان ( متقدمین )
آثار شکسته نویسی خوشنویسان معاصر ( اصفهان )
پرده‌های رودوزی سنتی از دوران صفویه و قاجار
سفالینه‌های دوران اسلامی بازگشت

isfahan.ir

موزه نظامی در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
موزه نظامی ( تهران ) ، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد قرار دارد . این ساختمان با زیر بنایی حدود سه هزار متر مربع ، در دو طبقه و یک زیر زمین ، به دستور رضا شاه ، در سال ۱۳۱۴ خورشیدی ، برای همسر دومش تاج الملوک ساخته شد . بنای فوق طی سال های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۲ خورشیدی ، توسط واحد مهندسی مجموعه سعد آباد ، بازسازی و به شهرام ، پسر بزرگ اشرف پهلوی اهدا شد ، و به کاخ شهرام معروف گشت . پس از پیروزی انقلاب ایران ، ساختمان مذکور ، به موزه نظامی تبدیل شد . مجموعه فوق در سال ۱۳۰۲ خورشیدی ، به موزه دانشکده افسری منتقل شده بود ، که پس از انقلاب ، بخشی از آن مجموعه ، به موزه فعلی انتقال یافت . ساختمان موزه ، در سال ۱۳۶۰ خورشیدی ، توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران بازسازی و در تاریخ ۳۱ شهریور سال ۱۳۶۲ خورشیدی ، با نام موزه نظامی افتتاح گردید .

عمارت این موزه که کاخ شهرام ( پسر اشرف پهلوی ) بوده ، در دو طبقه به نمایش ادوات جنگی و نظامی اختصاص یافته است . در بیرون موزه تعدادی ادوات جنگی شامل چرخبال ، چندین عراده توپ ، چند عدد هواپیمای جنگی ، چندین تانک و یک رولزرویس متعلق به رضا پهلوی ( سلطنت ۱۳۲۰ – ۱۳۰۴ ) به چشم می خورد که بهتر از هر تابلوی راهنمایی بازدیدکنندگان را به تماشای موزه نظامی دعوت می کند .
پوشاک نظامیان ، انواع درفش و پرچم ، زین و برگ اسب ، انواع شمشیر ، زره ، کلاهخود ، مدال و تعدادی اسلحه اشیایی هستند که در طبقه اول موزه قرار دارند .
در سالن ۱ طبقه اول نمونه کاملی از پوشاک نظامی ایرانیان از دوره مادها تا دوره حاضر به نمایش درآمده ، این البسه که بر تن مجسمه هایی در ابعاد انسانی پوشانده شده اند در ویترین های متعددی جای گرفته اند . در کنار این ویترین ها درفش ها و پرچم های مربوط به دوره های مختلف متناسب با دوره تاریخی هر ویترین دیده می شود . در قسمت دیگری از طبقه اول انواع ادوات جنگی قدیمی همچون زوبین های فولادی ، سپرهایی از پوست حیوانات ، گرزهای چوبی ، انواع سرنیزه آهنی ، تیر و کمان ، شمشیر ، کلاهخود و زره به چشم می خورد . در این میان ابزار جنگی منسوب به شاهان زندیه ، افشاریه و قاجاریه جلب توجه می کند . شمشیر فولادی کریمخان زند ( ساخت ۱۱۸۹ ه .ش ) کمان متعلق به محمد علی شاه قاجار ، سلاح های سرد منسوب به شاه اسماعیل صفوی و شمشیر شاه عباس صفوی نمونه هایی از این ابزار جنگی است . در وسط سالن ۲ طبقه اول دو اسب تاکسیدرمی شده مزین به زین و ابزار عاج و نقره کوب مربوط به دوره زند به نمایش درآمده است . در قسمت دیگری از طبقه اول انواع تفنگ های شکاری ، پرچم ها و نشانه ای دوران پهلوی جای دارند . طبقه دوم به طور عمده به نمایش انواع تفنگ و طپانچه مربوط به دوران صفویه ، افشاریه ، زندیه ، قاجاریه و پهلوی اختصاص یافته است . در میان ویترین های طبقه دوم دو عصا یکی متعلق به ناصرالدین شاه قاجار و دیگری متعلق به رضا پهلوی ( سلطنت ۱۳۲۰ – ۱۳۰۴ ) به چشم می خورد که داخل هر یک از آنها اسلحه ای قرار گرفته که از آنها در شرایط اضطراری استفاده می شده است .
موزه نظامی در خیابان ولیعصر ، خیابان شهید غلامی ( زعفرانیه ) ، خیابان شهید طاهری ، مجموعه فرهنگی - تاریخی سعدآباد واقع شده است .

magiran.com

موزه مردم‌ شناسی تهران در استان تهران

موزه مردم شناسی ، یکی از موزه‌ های استان تهران است . این موزه که در سال ۱۳۱۴ بنیاد گردید ، شامل آثار مربوط به مردم شهرستان ‌های گوناگون ایران در دوره قاجاریه و معاصر می ‌باشد .

البته، این موزه در سال ۱۳۴۷ ، به کاخ ابیض در مجموعه گلستان منتقل شد . این مجموعه شامل کتاب خانه ‌ها ، قرائت خانه ، سالن سخنرانی و بیش از چهل غرفه مربوط به آثار جمع ‌آوری شده از سراسر ایران است .
آدرس : این موزه در میدان ۱۵ خرداد داخل محوطه کاخ گلستان واقع شده‌ است .

ketabeavval.ir

موزه فرش ایران در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/

موزه فرش ایران در ضلع شمالی پارک لاله و رو به ‌روی فروشگاه سپه خیابان فاطمی ، در استان تهران واقع شده است ‌. این موزه در 22 بهمن ماه 1356 افتتاح شد .
ساختمان موزه فرش ایران معماری شکیل و چشم‌ گیری دارد که آذین ‌های نمای بیرونی آن شبیه به دار قالی است‌ . سطح نمایشی موزه مساحتی برابر 3400 متر مربع را در بر می ‌گیرد که شامل دو تالار است و برای نمایش انواع قالی ‌های دست بافت و گلیم مورد استفاده قرار می ‌گیرد .
تالار طبقه هم ‌کف به نمایشگاه دایمی اختصاص دارد و تالار فوقانی جهت برگزاری نمایشگاه ‌های موقت گلیم و قالی طراحی شده است‌ .
پژوهش در سوابق ‌، تحولات و کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش‌ ، خاصه در ایران ‌، گردآوری و خریداری نمونه انواع قالی ‌های دست بافت ایرانی و برگزاری نمایشگاه ‌های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان‌ ، از اهداف موزه به شمار می آید .

در موزه فرش انواع گلیم ‌ها و فرش ‌های دست بافت ‌، با توجه به مرغوبیت و قدمت آن ‌ها و با در نظر گرفتن ویژگی‌ های قالی ایران از لحاظ رنگ آمیزی ‌، طرح ‌، نقش ‌، بافت و تنوع مناطق قالی بافی حفظ و نگه‌ داری می ‌شود .
مجموعه موزه فرش ایران شامل با ارزش‌ ترین نمونه ‌های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است و از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنر دوستان به شمار می آید . معمولاً حدود 135 تخته از شاه ‌کار های قالی ایران ‌، بافت مراکز مهم قالی ‌بافی مانند کاشان ‌، کرمان ‌، اصفهان ‌، تبریز ، خراسان‌ ، کردستان و جز آن‌ ها ، در تالار طبقه هم‌ کف به معرض نمایش گذاشته می ‌شود .
در کتاب‌ خانه موزه حدود 3500 جلد کتاب به زبان ‌های فارسی‌ ، عربی ‌، فرانسه ‌، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنر دوستان و پژوهشگران قرار می ‌گیرد . هم ‌چنین بهترین کتاب ‌ها و نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایران و قالی ‌های مشرق زمین به طور کلی و کتاب‌ هایی در زمینه مذهب ‌، هنر و ادبیات ایران در کتاب ‌خانه موزه موجود است‌ . در کنار کتاب ‌خانه ‌، کتاب فروشی موزه نیز مشغول به کار است‌ .
هم‌ چنین برای استفاده از بازدیدکنندگان موزه ‌، فیلم‌ ها و اسلاید هایی در زمینه قالی ‌بافی و گلیم و هنر های دستی ایران در سالن نمایش موزه به نمایش در می آید .

از ویژگی ‌های موزه فرش قالیچه دست ‌بافت ارزشمند و بی ‌نظیر ایرانی ‌، کار فرش بافان کاشان ‌، در اندازه ‌های 130 در 220 سانتی‌ متر ، معروف به قالیچه میرزا کوچک خان جنگلی است که این شخصیت روحانی ملی را در لباس نظامی مسلح به تفنگ و اسلحه کمری ‌، قطار فشنگ نمایش می ‌دهد . در شمسه بالای تصویر میرزا ، کتیبه ‌ای با عبارت « زنده ‌باد میرزا کوچک جنگلی » و نام کارخانه ملامحمود دیده می‌ شود که احتمالاً ، با توجه به این عبارات ‌، تاریخ بافت قالیچه سال‌ های آخر دوره قاجار است‌ .

قدیمی‌ ترین فرش شناخته شده در جهان قالی 2500 ساله پازیریک است که در 1949 م‌ ، در جنوب سیبری کشف‌ شد و آن را بافت ایران در دوره هخامنشی دانسته‌ اند . آشکار است که قالی ‌بافی در ایران در دوره هخامنشی وجود داشته و در قرن پنجم پیش از میلاد ، دوره ‌ای طولانی از تکامل را پشت‌ سر گذاشته است‌ .
قالی ایرانی پیوسته به عنوان یکی از اصیل ‌ترین هنر ها مورد توجه بوده و طیف وسیعی از طرح ‌ها و نقوش زیبا را در برداشته است‌ . در میان قالی ‌ها با طرح ‌های گوناگونی که در آن‌ ها به کار گرفته شده ‌، قالی ‌های تصویری جایگاه ویژه ‌ای دارند . بافت این قالی ‌ها اواخر سده نهم هجری مجدداً آغاز شد و تا به امروز ادامه یافته است‌ .
در این نمایشگاه نمونه ‌هایی از قالیچه ‌های تصویری شاهنامه بایسنغری به نمایش درآمده است که گوشه ‌هایی از ادبیات ‌، اسطوره ‌، مذهب و فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان می‌ دهد . این آثار همه در کارگاه قالی ‌بافی استاد موسوی سیرت‌ ، به یاری هنرمندان جوان ایرانی و ذوق و سلیقه استاد دنیا دیده و تکنولوژی کامپیوتری آفریده شده ‌اند .

در واقع چند عامل اصلی را در به وجود آمدن این 26 قالیچه می‌ توان متذکر شد :
اول تهیه طرح و نقشه از روی نسخه اصلی ؛
دوم تنظیم رنگ‌ ها و عمل آوردن مواد رنگی گیاهی و شیمیایی روی پشم‌ های مرغوب ؛
و بالاخره مهارت قالی بافان هنرمند بافنده این آثار که به مدت پنج سال مستمر ، روزانه گاه تا 12 ساعت به کار بافت قالی اشتغال داشته ‌اند .

از نکات جالب این قالیچه ‌ها هم زمانی امر طراحی و بافت را می‌ توان متذکر شد . قالیچه ‌ها حاشیه ندارند ، اما یک حاشیه تشعیری با الهام از نقوش سنتی برای آن‌ ها انتخاب شده که هر دو قالی یک نقش مشترک دارند . در بالای حاشیه ‌، درون کتیبه ‌هایی نام مجلس مربوط به آن قالیچه و نام هنرمندان آمده است‌ .
در طول سالیان دراز ، در این موزه نمایشگاه ‌های مختلفی برگزار شده که مشهور ترین آن‌ ها از این قرارند : نمایشگاه طرح بته که در دی ماه 1365 بر پا شده ؛ نمایشگاه سجاده‌ ها و قالی ‌های طرح محراب از سده دهم تا چهاردهم هجری ؛ نمایشگاهی از قالی ‌های گل برجسته از قرن هشتم هجری تا دوره معاصر به مناسبت بزرگداشت دهه‌ فجر در 12 بهمن 1364 ؛ و دست بافت ‌های ارامنه ایران ‌.

روز های بازدید : همه روزه به جز دوشنبه و ایام سوگواری
ساعت کار : ۹ - 8 ۱
بهای بلیت ( اتباع ایرانی ) : ۲۵۰۰ ریال
بهای بلیت ( اتباع خارجی ) : ۲۵۰۰۰ ریال
تلفن : ۶۵۲۷۰۳
نشانی : تهران - خیابان کارگر شمالی - تقاطع دکتر فاطمی

allmuseums.com

موزه علم در استان تهران


موزه علم گونه ای موزه است که پدیده ‌ها و مفاهیم و اشیا مربوط به علم و فن ‌آوری را در دسترس بازدیدکنندگان می ‌گذارد . موزه علم را گاه مرکز علم یا کاوشکده نیز می ‌نامند .
در گذشته موزه‌ های علم بیشتر به نمایش ایستای اشیا و نمونه‌ های تاریخ طبیعی و زمین ‌شناسی و اشیای تاریخی مربوط به علم و صنعت می‌ پرداختند اما در دهه ‌های اخیر نمایشگاه‌ های تعاملی علمی در کاوشکده ‌ها سعی در تشویق بازدیدکنندگان به تعامل و آزمایش با نمایه‌ های موزه دارند .
موزه علوم و فناوری مکانی است که آثار و نمونه ها و اطلاعات گوناگون مرتبط با موضوعات، فعالیت ها و دستاوردهای علمی ، فرهنگی و فناوری را به نمایندگی از جامعه گردآوری و حفاظت می کند و آنها را به صورت مجموعه های نمایشگاهی همراه با توضیحات لازم و با به کارگیری انواع شیوه های اطلاع رسانی و آرشیوهای اطلاعات علمی برای استفاده عموم ارائه می کند تا بازدید کنندگان به فراخور نیاز ، علاقه و سوابق علمی و حرفه ای خود از آنها بهره گیرند .
افزون براین ، موزه با برگزاری برنامه های متنوع علمی و آموزشی زمینه ایجاد و اشاعه تفکر علمی را در جامعه فراهم می آورد . موزه دارای شخصیت حقوقی و وابسته به وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری است که ماهیت علمی ، غیر تجاری و غیر انتفاعی دارد . نقش حیاتی موزه ها در جوامع بشری نقشی بدیع ، ماندگار و مروج ناب ترین پدیده های فرهنگی است . موزه ها از معدود مراكز حفظ یادگاران نسل گذشته و در حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند . " ایكوم " شورای جهانی موزه ها ، موزه را مؤسسه ای دایمی دانسته كه اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به جامعه و پیشرفت آن فعالیت می كند . هدف موزه ها ، گرد آوری و نگه داری ، تحقیق ، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی ، آموزش و بهره برداری معنوی است . به طور كلی موزه به مجموعه ای از آثار و اشیایی اطلاق می شود كه در محل یا عمارتی نگه داری و به معرض نمایش گذاشته شوند . موزه را نبایستی مكانی دانست كه در آنجا صرفا آثار تاریخی و باستانی به نمایش در می آید ، بلكه تمامی نمایشگاه های هنری ، علمی ، جانوری ، پزشكی ، نگارخانه ها ، كتابخانه ها و آرشیوها و بیشتر بناهای تاریخی به نوعی موزه هستند .

موزه‌های مشهور علم
* موزه ملی آلمان
* شهر علم و فن‌آوری (لاویلت) در پاریس
* موزه اکتشاف پاریس
* مرکز علم انتاریو در تورنتو
* موزه علم بوستون
* موزه علم لندن
* اکسپلوراتوریم در سان‌فرانسیسکو

instm.ir

موزه عکسخانه در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
موزه عکسخانه شهر وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اولین موزه تخصصی کاربردی در ایران و خاورمیانه می ‌باشد که در اردیبهشت ماه 1374 در فضائی با مساحت 250 متر مربع تاسیس گردید . موزه شامل بخش های مختلفی است که به اقتضای شرایط فضائی موجود برای فعالیت های عکسخانه در نظر گرفته شده است .
از جمله اهداف عکسخانه گردآوری و عرضه کتاب های منتشره در حوزه عکاسی است و در حال حاضر با تهیه عنوان های جدید کتاب های فارسی و لاتین عضو جدید نیزمیپذیرد لابراتوار چاپ عکس و ظهور فیلم همه روزه با هماهنگی قبلی از ساعت 9:30 تا 15:30 در اختیار دانشجویان و علاقمندان قرار می گیرد .
شامل بخش نمایشگاهی ، دوربین ها ، وسائل و ابزار قدیمی عکاسی است که قدمت برخی از این وسائل به بیش از صد سال می ‌رسد و به طور دائم در معرض دید دوستداران عکاسی قرار دارد .
عکسخانه در راستای اهداف خود اقدام به گردآوری و برپایی نمایشگاه هایی از عکس های قدیمی و معاصرمی نماید . عکس های قدیمی برای شناساندن گوشه هایی ازتاریخ تصویری ایران و نمایشگاه عکس های معاصر نیز جهت معرفی عکاسان پیشکسوت و جدید برگزار می گردد .
شاید هنوز عکاسانی که سرشان را زیر پارچه ‌ای که روی دوربین قرار داشت پنهان می ‌کردند مشغول به کار باشند ، همچنین نمونه‌ های سالم از دوربین های دستی کداک و آکفا که تنها در آفتاب عکس می‌ گرفت احتمالاٌ هنوز در جاهایی در گوشه انبار اشیای متروک خاک می ‌خورد . اما دیگر فیلمی برای آنها ساخته نمی ‌شود که بتوان کرد و خاکشان را پاک کرد و به کارشان انداخت . در عکسخانه شهر ، نخستین موزه دائمی از این نوع در ایران ، جعبه های عظیم و سه پایه ‌دار عکاسان حرفه ‌ای نسل های پیش و هزاران وسیله دیگر به تماشا گذاشته شده است .
هر چند در طبقه بندی موزه ای تخصصی بودن موزه مطرح می باشد لیکن از ابعاد تاریخی ، علمی ، هنری ، مردم شناسی ، کاربردی و ارزشی قابل بررسی می باشد . جالب است بدانیم که اولین موزه در ایران در کاخ گلستان شکل گرفت ، ناصرالدین شاه که از اخبار کشورهای بیگانه با اطلاع می شد با مشاهده تصاویری از موزه های دنیا ، تالار سلام کاخ گلستان را محلی برای جمع آوری اموال و اشیا دربار کرد و به زودی در سال 1290 ه .ق تصمیم گرفت موزه ای همانند موزه های دنیا ایجاد کند ، برای این منظور بناهای قدیمی شمال کاخ گلستان را تخریب کرده ، اطاق موزه و ملحقات آن را به جای آن ساختند . این موزه شامل اموال و اشیایی بود که طی دوران حکومت قاجار در ایران جمع آوری شده بود و پس از این بود که موزه های رسمی در ایران شکل گرفت که پرداختن به آنها خارج از این مطلب است ، در واقع این مقدمه کوتاه به ما خاطر نشان می کند که قدمت تشکیل موزه در ایران و قدمت عکاسی در ایران هر دو به زمان قاجار بازمی گردد و همانطور که اولین موزه در کاخ گلستان شکل گرفته ، اولین عکاسخانه هم در کاخ گلستان بوده با نام عکاسخانه مبارکه همایونی و حال پس از گذشت این همه زمان درمی یابیم که عکاسی نیز آنقدر تاریخ پرسرگذشتی داشته که خود به تنهایی اساس شکل گیری یک موزه را بوجود آورده است یعنی موزه تخصصی – تاریخی عکاسی با عنوان " موزه عکسخانه شهر " . عکسخانه عنوانی است قدیمی برای عکاسی های قدیم ، به همین دلیل نام موزه عکاسی ایران با توجه به پیشینه آن انتخاب شده است یعنی " موزه عکسخانه شهر " که وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است و یکی از موزه های تخصصی کاربردی در ایران می باشد . عملیات ساخت این موزه از سال 1373 آغاز و در 28 اردیبهشت 1374 همزمان با روز جهانی موزه در فضایی با مساحت 250 متر مربع افتتاح گردید . از آنجا که موزه عکسخانه شهر در برابر گردآوری ، حفاظت و پژوهش و ارائه و نمایش میراث عکس و عکاسی در ایران مسئول است ، رسالتش این توانمندی را می دهد که مکانی ممتاز برای موضوع تخصصی عکاسی باشد . موزه با موضوع میراث عکاسی ایران اعم از عکس ، شیشه ، نگاتیو و دوربین ها و سایر ابزار و ادوات عکاسی و چاپ آن می باشد که دارای رویکردی پژوهشی ، فرهنگی ، آموزشی و اطلاع رسانی است . هر چند لازم به ذکر است که به دلایل آشکار حفاظت و نگهداری ، موزه نمی تواند مجموعه عکس ها و سایر اشیا را جهت بررسی و تحقیق به امانت دهد ، با وجود این راه برای محققان هرگز بسته نیست ، به طور مثال در بخش انتشارات خود سعی بر این داریم که با چاپ عکس ها و معرفی دوربین ها و .... راه را برای پژوهشگران بازکرده و همکاران موزه نیز همواره پاسخگوی نیاز پژوهشی عزیزان خواهند بود . موزه عکسخانه شهر در صدد ایجاد زمینه برای گسترش مخاطبان و امکان برنامه ریزی موثر برای تبلیغات ، گردشگری و برطرف کردن نقاط ضعف ، توسعه و بهبود امور موزه ای خود می باشد

آدرس : میدان هفت تیر خیابان بهار شیراز میدان بهار شیراز

allmuseums.com
tehraan.persianblog.ir

موزه صنعت برق ایران در استان تهران

موزه صنعت برق ایران ، یکی از موزه‌ های استان تهران است . موزه صنعت برق ایران موزه ‌ای تاریخی ، صنعتی و آموزشی است که در ۱۳۷۴ ، با مساحتی بالغ بر ۴۵۰۰ متر مربع ، با آب نماها و فضای سبز بسیار زیبا و دیدنی ، در جای اصلی یکی از قدیمی ‌ترین نیروگاه‌ های کشور ساخته شد .

پیشینه
نخستین مولد برق در ۱۲۶۳ ش ، به دستور ناصرالدین شاه قاجار وارد ایران شد و در تکیه دولت و ( دربار ) ، به منظور روشنایی مورد استفاده قرار گرفت . در ۱۲۸۴ نخستین نیروگاه خصوصی برق شهر توسط مرحوم حاج حسین مهدوی ( امین الضرب ) در تهران گشوده شد .
این موزه در سال ۱۳۷۴ ساخته شد . در گذشته و محل فعلی موزه ، چهار کارخانه قرار داشت ، که عبارت بودند از کارخانه اشکودا ، کارخانه دیزل ، کارخانه وستینگهاوس ۸۰۰۰ کیلوواتی و کارخانه وستینگهاوس ۱۰۰۰۰ کیلوواتی . در حال حاضر موزه در جایی قرار گرفته ‌است که پیش از این کارخانه ۱۰۰۰۰ کیلو واتی قرار داشت . نیمی از مساحت کارخانه برای ساخت موزه خراب شد و نیمه باقی مانده در موزه به کار رفته‌ است که شامل یک واحد نیروگاه حرارتی ( بخاری‌ ) با قدرت ۵۰۰۰ وات است و طوری قرار گرفته ‌است که در تمام مراحل بازدید از موزه ، کارخانه در معرض دید است . موزه شامل چهار طبقه ‌است که علاوه بر آن ، در محوطه بیرون از موزه ، ماشین‌ های دیزل و نیم دیزل و بخار ابتدایی استقرار یافته ‌اند .

ویژگی‌ها
در این گنجینه ، اشیا و اسناد قدیمی مربوط به صنعت برق از حدود ۱۲۰ سال پیش تاکنون به همراه پیشرفت‌ های این صنعت در معرض دید علاقه‌ مندان قرار گرفته‌ است . هم‌ چنین ، فیلمی از پیدایش صنعت برق در ایران در محل سالن آمفی ‌تئاتر موزه ، که مجهز به سیستم ‌های پیشرفته صوتی تصویری است ، برای بازدیدکنندگان پخش می ‌شود . ترتیب قرار گرفتن اجزا در موزه طوری است که روند تکامل صنعت برق را نشان می ‌دهد . این تکامل از وسیله پی‌ سوز ، قبل از دوران هخامنشی شروع می ‌شود و بعد از نمایش شمع و چراغ ‌های نفتی ، به نمایش اولین مولد ایران همراه با عکس و اسناد مربوط به آن در ۱۳۰۲ ق ، در زمان ناصرالدین شاه ، می ‌رسد ؛ سپس اولین نیروگاه عمومی که امین ‌الضرب در ۱۲۸۴ ش به تهران وارد کرد با اسناد و عکس به نمایش گذاشته می ‌شود ؛ و به دنبال آن انواع لامپ ‌ها ، از لامپ ادیسون گرفته تا لامپ‌ های امروزی ، و نیز وسایلی که در مسیر انتقال به کار برده می‌ شود ، در معرض نمایش قرار گرفته ‌است . دراین بین ، روش تولید انرژی توسط مولد های بادی و نوری توسط ماکت و به طور عملی نشان داده می ‌شود . معماری موزه جالب و خاص است ، به طوری که بازدیدکنندگان در حین دیدن اشیا و لوازم ، متوجه نمی‌ شوند که چند طبقه بالا آمده ‌اند . سالن ‌ها به طور زیگزاگ در کنار نیروگاه ۵۰۰۰ کیلوواتی بالا رفته و طوری ساخته شده‌ است که هر بخش توسط چهار پله از بخش دیگر جدا می ‌شود .
معماری موزه جالب و خاص است‌ ، به طوری كه بازدیدكنندگان در حین دیدن اشیا و لوازم‌ ، متوجه نمی ‌شوند كه چند طبقه بالا آمده‌ اند . سالن‌ ها به طور زیگزاگ در كنار نیروگاه 5000 كیلوواتی بالا رفته و طوری ساخته شده است كه هر بخش توسط چهار پله از بخش دیگر جدا می ‌شود .

این موزه در «تهران - میدان شهدا- خیابان پیروزی - خیابان شهید افروز» قرار دارد .

ketabeavval.ir
allmuseums.com

موزه رضا عباسی در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
رضا عباسی یکی از شاخص ترین نگارگران ایرانی بود که در دوره صفویه زندگی می کرد . در اواخر دهه چهل با هدف گرد آوردن ، پاس داشتن ، مطالعه کردن و شناساندن دستمایه های به یادگار مانده از هنرمندان چیره دست این مرز و بوم ، موزه ای به نام این نگارگر مشهور راه اندازی شد . آثار این موزه از دوره ما قبل تاریخ تا قرن 13 هجری را در برمی گیرد .
موزه رضا عباسی در 25 شهریور 1356 گشایش یافت و در طی دوره بیست و سه ساله کاری خود در 16 بهمن ماه 1379 نیز بعد از یک سال و نیم تعطیلی برای پنجمین بار بازگشایی شد .
دوره جدید کار این موزه با تغییرات عمده و گسترده فضاهای نمایشگاهی تالار ها و همچنین نمایش آثار جدید همراه بوده است .
موزه دارای 5 تالار نمایشگاهی دایم است :
طبقه سوم : تالار پیش از اسلام
طبقه دوم : تالار اسلامی 1 وتالار اسلامی 2
طبقه اول : تالار نگارگری و تالار خوشنویسی
همچنین در طبقه سوم کتابخانه موزه قرار دارد و نمایشگاه موقت که در طبقه همکف می باشد و به صورت دوره ای به نمایش آثار معاصر می پردازد .
کلاس های آموزش نقاشی و طراحی موزه نیز ، در هر فصل پذیرای علاقمندان می باشد .

نگاهی مختصر به تالار های دایم و کتابخانه موزه رضا عباسی :
تالار پیش از اسلام :
آثار ایرانی و دوره های ما قبل تاریخ و پیش از اسلام ، گسترش تدریجی فنون و تطابق مصالح مادی با نیازهای زندگی روزمره ی انسان را به نمایش در می آورند . شکل و طرح اشیاء از منظر حیوانات و صحنه های محیط الهام دارند . این امر به اعلا درجه در " مفرغ های لرستان " که مجموعه ی عمده یی از آثار محفوظ در این موزه را تشکیل می دهند ، مشهود است . به علاوه آثاری از دوره هخامنشی ، اشکانی و ساسانی عرضه شده اند ، که به پیشرفت افزون دانش فنی و برقراری تماس هایی بین صنعتگران و مراکز هنری اشاره دارند . از فلز کاری دوره ساسانی معلوم می شود که صنعتگران آن عصر به شناخت تام خواص فیزیکی فلزات دست یافته بودند و می توانستند آنها را به میل خود شکل دهند .

تالار های دوره اسلامی :
ظروف سفالین ، اشیائ فلزی ، عناصر معماری ، جواهرات و منسوجات دوره های سلجوقی ، تیموری و صفوی در دو تالار عرضه شده اند . دوره قاجار نیز در این بخش به وسیله قلمدان ها و جلد های کتاب و جعبه های روغنی معرفی شده است .

تالار خوشنویسی :
خوشنویسی ، که یکی از والا ترین دستاورد های دوره اسلامی است در این تالار به نمایش گذاشته شده است . از طریق همین هنر بود که کلام مقدس قرآن به کتابت در آمده و به نسل های بعد به ودیعه سپرده شد . در این تالار می توان مراحل مختلف تحول خطاطی را از خلال نوشته ها که به خطوط ثلث و محقق و نسخ و نستعلیق است ، مشاهده کرد و با هنر کتابسازی نیز آشنا شد .

تالار نگارگری :
گنجینه مفصلی در باب سنت نقاشی دوره اسلامی در این تالار به نمایش گذاشته شده است . کهن ترین نمونه برگی از شاهنامه ی " دموت " مربوط به اواسط سده ی هشتم هجری است . این تالار مراحل تحول و رشد این هنر را تا سده ی چهاردهم هجری در بر می گیرد .می توان تابلوهایی در مکتب ، شیراز ، تبریز و هرات ، را در این مجموعه دنبال کرد .

کتابخانه ی موزه :
مجموعه ی کتابخانه ی موزه رضا عباسی شامل حدود شش هزار جلد کتاب است ، که مجموعه یی نسبتا غنی درباره ی تاریخ و فرهنگ ایران است و سعی گردیده از این طریق نموداری از ارزش های غنی فرهنگ ایران زمین ارائه داده شود ، همچنین چندین دوره روزنامه و مجله ی قدیمی فارسی مکمل مجموعه است . که مسلما می تواند راهگشا و منبع ارزنده یی برای تحقیق علاقمندان به تاریخ هنر ، باستانشناسی و فرهنگ ایران باشد .
نشانی : خیابان شریعتی نرسیده به پل سید خندان

rezaabbasimuseum.ir
tehraan.persianblog.ir

موزه جواهرات ملی ایران در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
خزانه جواهرات ملی ایران با نام خزانه جواهرات سلطنتی ، در سال ۱۳۳۴ در تهران برپا شده ‌است . در دوره قاجار جواهرات سلطنتی در کاخ گلستان نگهداری می ‌شد .
گنجينه بی‌ مانند « خزانه جواهرات ملی » مجموعه ‌ای از گرانبها ترين جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار گردآوری شده است . خزانه فعلی جواهرات در سال 1334 ساخته و در سال 1339 با تاسيس بانک مرکزی ايران افتتاح و به اين بانک سپرده شد و اکنون نيز در صيانت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران می‌ باشد .
در حال حاضر اين مجموعه بی ‌نظير در معرض ديد عموم قرار دارد و در شمار يکی از مهمترين و معروف ترين جاذبه ‌های گردشگری کشور محسوب می‌ گردد .

تاریخچه جواهرات ایران از زمان حکومت صفویه آغاز می ‌شود ، زیرا تا قبل از صفویه‌ ، جواهرات گران‌ بهایی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس‌ نوشته‌ های سیاحان خارجی ‌، پادشاهان صفوی بیش ‌از دو قرن ( 907 تا 1148ق ‌) دست به جمع آوری جواهرات زدند و حتی کارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازار های هند و عثمانی و کشور هایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری می‌ کردند و به اصفهان ‌، پایتخت حکومت ‌، می آوردند .
در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران ‌، خزاین دولت با حمله افغان ‌ها غارت شد و مقداری از آن ‌ها که به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود ، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان ‌، به چنگ نادر افتاد و از خروج آن‌ ها از ایران جلوگیری شد .
بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات که به هندوستان منتقل شده بود ، نامه‌ هایی به دربار هند نوشت‌ ، اما جواب نامساعد شنید . پس از لشکرکشی نادر به هند ( 1158 ق ‌) ، محمد شاه گورکانی مبالغی نقدینه ‌، جواهر و اسلحه تسلیم نادر کرد . اما بخشی از اموال و خزاینی که نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت‌ . نادر پس از بازگشت به ایران ‌، مقدار قابل ملاحظه‌ ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حکام و شاهان کشور های همسایه فرستاد . هم ‌چنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام ‌رضا (ع‌) تقدیم کرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید . در 1160 ق ‌، پس از قتل نادر ، احمد بیگ افغان ابدالی ‌، از سرداران نادر ، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد . از جمله گوهر هایی که از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت ‌، الماس معروف کوه نور بود . این الماس در 1266 ق‌، به ملکه ویکتوریا اهدا شد .
در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمع آوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج کیانی ‌، تخت نادری ‌، کره جواهر نشان و تخت‌ طاووس نصب گردید .
در 1316 ش‌، قسمت عمده جواهرات به بانک ملی ایران منتقل گردید و پشتوانه اسکناس و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک بابت پشتوانه اسکناس قرار گرفت ‌. خزانه فعلی در 1334 ساخته و در 1339 با تأسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد .
این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در 1369 برای عموم بازگشایی شد .
جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور ، تخت طاووس یا تخت خورشید ، تخت نادری و کره جواهر نشان است ‌.
موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود 1000 متر مربع مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانی ‌ها ساخته است ‌.

جواهرات شاخص موزه عبارتند از :
دریای نور که درشت ‌ترین و زیبا ترین الماس برلیان در میان گوهر های سلطنتی ایران و یکی از گوهر های معروف جهان است ‌. گفته می ‌شود این الماس هزار سال پیش کشف و استخراج شده است ‌. وزن آن اکنون هفت مثقال و 20 نخود ، یعنی در حدود 182 قیراط ‌، و صورتی است‌ ، ولی پیش از تراش ‌، زیادتر از این بوده است ‌. این الماس توسط نادرشاه افشار ، جزو هدایای محمد شاه گورکانی و غنایم جنگی از هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران‌ های مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است ‌.
دریای نور تا زمان ناصرالدین شاه در وسط یکی از بازوبند های سلطنتی نصب می‌ شد ، ولی در زمان او که استفاده از بازوبند منسوخ شد ، آن را به صورت پیش کلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع به 457 قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت قرار دادند . این الماس برلیان از دو سو تراش خورده و به شکل هرم مثلث ‌القاعده ‌ای است که قاعده آن چهار سانتی ‌متر درازا و سه سانتی‌ متر پهنا دارد و دو سوی دیگر حدود دو سانتی ‌متر است ‌. همه سطوح دریای نور صاف و یک نواخت است ‌، جز یک سمت آن که فتح ‌علی ‌شاه با کندن عبارت « سلطان صاحب ‌قران فتح ‌علی ‌شاه قاجار 1244 » ، از ارزش آن کاسته است‌ .

کره جغرافیایی از دیگر اشیای نفیس موزه است‌ . وزن کره با پایه‌ های طلایی آن حدود 37/5 کیلوگرم و در روی آن 51366 قطعه جواهر گوناگون به وزن 3656/4 گرم نشانده شده است‌ .
اقیانوس ‌ها و دریا ها زمرد نشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل ‌، ایران مرصع به الماس‌ ، اروپا مرصع به یاقوت ‌، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و کبود و آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده که در روی آن‌ ها گل‌ های الماس نشان نصب شده ‌، به طور متقاطع کره را در میان گرفته است‌ .
بر روی کره القاب ناصر الدین شاه منبت و الماس نشان شده است ‌. در این کره ‌، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است‌ .

تاج ‌ماه جواهر دیگری است که بعد از دریای نور ، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌ کند . این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شکل 112 قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت ‌. اما بعد ها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش کلاه نصب می‌ کردند و اینک به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌ داری می ‌شود .

تاج‌ کیانی تاجی است که پادشاهان در مراسم تاج ‌گذاری از آن استفاده می ‌کردند .

روز های بازدید : بازديد از خزانه جواهرات ملی روز های شنبه تا سه‌ شنبه از ساعت 14:00 الی 16:30 امکان‌ پذير است .
خزانه جواهرات ملی در غير از ساعات فوق و نيز روز های چهارشنبه ، پنج ‌شنبه و جمعه و تعطيلات رسمی ، تعطيل می‌ باشد .

بهای بلیت ( اتباع ایرانی ) : ۶۰۰۰ ریال
بهای بلیت ( اتباع خارجی ) : ۳۰۰۰۰ ریال
بهای بلیت ( دانشجويان و پژوهشگران ) : 3000 ريال
افراد زير 12 سال اجازه ورود ندارند .

تلفن : 64463785 ، 64463869 ، 64463870
دورنگار : 33112595

نشانی : خیابان فردوس مقابل سفارت ترکیه

allmuseums.com ، cbi.ir

موزه تماشاگه تاریخ در استان تهران

آثار به نمایش گذاشته شده در این گنجینه به تاریخ معاصر ایران (۲۰۰ سال اخیر ) اختصاص دارد و شامل ظروف وسایل شخصی ناصرالدین شاه ، تابلو های کمال الملک و ... است .
تماشاگه تاریخ مشتمل بر چند خانه است ‌: نگار خانه ‌، کتاب‌ خانه ، تماشا خانه‌ ، چای ‌خانه ‌، سفره‌ خانه و ساختمان اصلی که در مجموع سه طبقه را تشکیل می ‌دهد . طبقه زیرین شامل تماشاخانه ‌، طبقه میانی‌ ، سالن ‌های موزه و بخش اداری و طبقه فوقانی نگارخانه است که مکان نمایش ادواری آثار گوناگون هنرمندان است ‌.
در بخش تماشاخانه ‌، تابلو های رنگ روغن مربوط به قرن 13 هجری‌ ، ظروف سفالی ‌، جام و ظروف فولادی که در قرون 12 و 13 هجری ‌، در کشور های انگلستان ‌، روسیه و ایران ساخته شده ‌اند و هم ‌چنین‌ ، ظروف شیشه ‌ای از جنس کریستال متعلق به چکسلواکی سابق و کاسه و بشقاب چینی و بسیاری ظروف دیگر به نمایش گذاشته شده‌ اند .
در بخش ‌های دیگر تماشاخانه‌ ، تابلو های رنگ روغن که چهره‌ های صنیع ‌الدوله‌ ، مصور الممالک ‌، ظهیر الدوله و مظفر الدین شاه در آن‌ ها دیده می ‌شود ، قلمدان‌ های بسیاری با طرح‌ های مختلف از جنس مقوای فشرده‌ ، کاشی نقش برجسته ‌، قاب آینه از جنس نقره ‌، شمعدانی‌ ها ، نقاشی ‌های مینیاتور از استاد فرشچیان ‌، انواع شمشیر و تفنگ ‌، کیف دستی ناصر الدین شاه و بسیاری آثار دیگر و در بخش نگارخانه نیز آثار به نمایش گذاشته شده هنرمندان مختلف دیده می‌ شود . در فضای باز مجموعه سفره خانه سنتی و مرکز خرید دایر است ‌.
کودکان در این موزه ‌، بعد از عبور از تونل زمان و تماشای روند پیدایش تمدن ‌، به سالنی می ‌رسند که به صورت زیبایی درست شده و در آن‌جا با نمایش عکس و توضیحاتی مبنی بر چگونگی به وجود آمدن کره زمین و موقعیت ما در کهکشان‌ ، به فراخور سنی خود با تاریخ جهان‌ ، نمونه‌ هایی از تاریخ ایران‌ ، سرزمین پیامبران ( خاورمیانه ‌) ، تاریخ انبیا ، دین اسلام‌ ، سرزمین مکه ( کعبه ‌) و نمونه ‌ای از جنگ و صلح در زمان پیامبر اسلام آشنا می ‌شوند.
معماری این بنا با توجه به بخش ‌های مختلف آن‌ ، با مخاطب ارتباط برقرار می ‌کند ، مخصوصاً این که موزه به‌ صورت حلزونی طراحی شده و دارای تونل‌ های تنگ به سبک خانه ‌های قدیمی است‌ .

آدرس : خیابان ولی‌ عصر ، بالاتر از بلوار میرداماد

allmuseums.com

موزه تاریخ طبیعی دارآباد در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
موزه طبیعت و حیات وحش ایران ، یکی از موزه‌ های استان تهران است و در ابتدای محدوده دارآباد و خیابان آجودانیه در خیابان موزه واقع شده است . محل آن یکی از کاخ های شمس پهلوی بوده که برای میهمانان ساخته شده ولی هیچ گاه مورد استفاده قرار نگرفته بوده است و پس از انقلاب ، با تغییراتی برای استفاده عموم به موزه ‌ای با محوریت طبیعت ایران تبدیل شد . این موزه در سال 1372 ، توسط شهرداری تهران و به منظور آشنایی شهروندان با میراث فرهنگی و طبیعی و شناخت اهمیت حفاظت از محیط زیست و حیات وحش ، افتتاح گردید .
در سال ۱۳۸۰ مجسمه دایناسور گیاهخوار " کامپتوزوروس " که در دوران ژوراسیک در ایران می ‌زیسته است و آثار آن در سنگواره‌ های تشکیلات شمشک کرمان یافت شده بوده ، توسط هنرمندان ایرانی و افغانی در یزد ساخته ، و بعنوان نماد در محل ورودی موزه نصب گردیده است .
موزه در سال 1376 به عضویت شورای بین ‌المللی موزه ‌ها (ICOM) در آمد و در همین سال نیز بعنوان اولین موزه ایرانی به شبکه جهانی اینترنت پیوست و مجله اینترنتی پر طرفدار " طبیعت و حیات وحش ایران " را با حمایت شرکت خدمات اینترنتی ندا رایانه ، راه ‌اندازی نمود . همچنین با عضویت مدیر آموزش و نمایشگاه موزه در کمیسیون آموزش و ارتباطات سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN-CEC) ، بصورت فعال در گردهمایی‌ های بین‌المللی شورای جهانی موزه ‌ها (ICOM) در اسپانیا و سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست (IUCN) در شمال آفریقا ، شرکت نمود .
‌موزه دارای ساختمانی دو طبقه با زیر بنای ۲۵۰۰ مترمربع در زمینی به مساحت 12000 متر مربع ، و دارای بخش‌ های متعددی است که عبارتند از :

بخش آبزیان ، پرندگان و پستان‌داران شامل‌ :
* سالن نمونه‌ های اروپایی ، آسیایی و امریکای شمالی با انواعی از ، گوزن ‌ها ، خرس قهوه ‌ای و موس آمریکای شمالی ، پرندگان‌ و ببرهای آسیایی و سیبری .
* دو سالن از نمونه ‌های پستانداران ، پرندگان و آبزیان ایران با انواعی از ، آهو ، کل و قوچ‌ ، قرقاول‌ ، خرس‌ ، پلنگ ، شغال‌ ، روباه‌ ، گرگ و گربه سانان کوچک و بزرگ .
* سالن نمونه‌هایی از پستانداران و پرندگان قاره آفریقا .
* سالن آبزیان و خزندگان ( زنده و تاکسیدرمی شده ) ‌است .
* قفس‌ های گربه‌ سانان بزرگ ( زنده ) ، مانند پلنگ ایرانی و شیر و پلنگ آفریقایی . و قفس ‌های پرندگان و پستانداران کوچک در محدوده داخلی نمایشگاه و در محوطه موزه .

بخش زمین ‌شناسی :
که در آن ویژگی ‌های دوران مختلف زمین ‌شناسی با دیدگاه محیط زیست جانوری و گیاهی به همراه صدها نمونه از سنگ ها ، کانی‌ ها و سنگواره ‌های ایران ، به نمایش گذاشته شده است‌ .

سالن پروانه‌ها :
با نمونه‌ هایی از انواع پروانه ‌ها ، عنکبوت‌ ها ، رتیل ‌ها و عقرب ‌ها است‌ .

کارگاه تاکسیدرمی :
که در آن ضمن تاکسیدرمی نمونه‌ ها زیر نظر استاد بین ‌المللی این فن ، چگونگی حفظ و نگه‌ داری نمونه ‌های موجودات را نیز به نمایش گذاشته است . کارگاه های لمس حیوانات زنده برای دانش ‌آموزان در ایام جشنواره کودک و طبیعت و در طول سال ، در این محل برقرار می ‌شود .

از ویژگی‌ های خاص این موزه ، دارا بودن بخش ‌های جانوران زنده ( پرندگان ،خزندگان و دوزیستی ‌ها ، آبزیان ، پستانداران بخصوص گربه‌ سانان بزرگ ) و در بخش غیر زنده ، نوع کم‌ یاب پوست ببر مازندران ( منقرض شده ) است که نمونه‌ های پوست آن با رعایت مقررات CITES ، جهت بررسی ژنتیکی به آمریکا فرستاده شده است‌ . همچنین‌ ، دو نمونه از نادر ترین و زیبا ترین پستانداران در حال انقراض‌ ، با نام ‌های گور ایرانی و یوزپلنگ آسیایی در آن به نمایش گذاشته شده است‌ .

انتشارات :
انتشار بسیاری از کتاب ‌های مفید در حوزه محیط زیست برای کودکان و نوجوانان و همچنین مرجع دانشگاهی . از جمله مجموعه حیوانات زیبای من ، ماهی های آبهای داخلی ایران ، اکولوژی و ....

کلاس های آموزشی ، فعالیت‌ ها و مراسم :
* کلاس های آموزشی برای دانش ‌آموزان در گروه های سنی مختلف ، در طول تابستان و با همکاری گروه های NGO و داوطلبین فعال ، جهت افزایش آگاهی های زیست محیطی برگزار می ‌گردد .
* جشنواره کودک و طبیعت که به مناسبت روز جهانی کودک و به مدت یک هفته برگزار می‌گردد . در طی این مدت با ورودی رایگان کودکان ، برنامه‌های شاد و مفرح با محوریت آموزشی حفاظت از محیط زیست برای ایشان برگزار می ‌شود‌ .
*روز جهانی موزه ، با ورودی رایگان برای عموم مردم .
* نمایشگاه بین ‌المللی کاریکاتور با مضمون حفاظت جهانی از زمین و محیط زیست که با شرکت فعال کاریکاتوریست ‌های مشهور بین ‌المللی ، در یک دوره برگزار گردیده .

برگزاری تور های طبیعت ‌گردی با محوریت آموزشی و آگاهی عمومی برای حفاظت از محیط زیست .

امکانات جانبی موزه به شرح ذیل است ‌:
* کتابخانه با داشتن بیش از پانزده‌ هزار جلد کتاب در زمینه‌ های تخصصی مربوط به محیط زیست‌ ، از معتبرترین کتابخانه‌ های علوم گیاهی ، جانوری و زمین‌ شناسی در تهران به شمار می ‌رود . این کتابخانه در مدخل ورودی موزه جهت دسترسی آسان عموم علاقمندان قرار داده شده است و اولین کتابخانه‌ عمومی در ایران است که از سال 1376 امکان دسترسی و استفاد مراجعین از شبکه اینترنت را فراهم آورد .
* سالن آمفی تئاتر با ظرفیت حدود 70 نفر ، محل نمایش فیلم ‌های آموزشی در خصوص محیط طبیعی و همچنین برگزاری کلاس‌ های آموزشی گروه های سنی مختلف و سمینار ها در خصوص محیط طبیعی و کنسرت ‌ها است .
* سینمای روباز هر ساله در طول تابستان دایر است .

آدرس : دارآباد

allmuseums.com

موزه بانک در استان تهران

ساختمان موزه بانک یکی از قدیمی ترین بناهایی است که به نام بانک شاهنشاهی ایران در سال 1267 تاسیس شد و به موجب امتیازی که از طرف ناصر الدین شاه به شخصی انگلیسی به نام بارون جولیوس دو رویتر موسس خبرگزاری رویتر اعطا شد و کار خود را در همان زمان آغاز کرد .
ساختمان موزه با قدمتی بیش از یک قرن ، بنایی آجری است با مساحت قریب به 1500 متر مربع که از سه طبقه مجزا شامل زیرزمین ، هم کف ، و فوقانی تشکیل یافته است و با سه مسیر جداگانه به محوطه اصلی ساختمان که مشرف به فضای سبز است ، متصل می گردد .
در حال حاضر ، طبقه هم کف و فوقانی با تلاش مسئولان بانک و هنرمندان مرمت و بازسازی گردیده و به نمایش آثار بانکی و فرهنگی ، مشتمل بر اسناد ، اشیا و تابلو های قدیمی متعلق به بانک اختصاص یافته است .
در این موزه مجموعه آلبوم بازی های المپیک کانادا ( 1976 ) و سکه های طلا ی یادبود افتتاح بانک ملی ، سکه های مدور به مناسبت پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی و یک جفت دکمه سردست اشرفی طلا مربوط به عزیز الله خان سردار بجنوردی با زنجیر و گیره مربوط به دوره قاجاریه ( 1297) و هم چنین اسکناس های سه تومانی ، پنج تومانی ، ده تومانی ، و ... از دوره قاجاریه ، و نیز ماشین های فاسیت پریما ساخت ایتالیا ، ماشین تایپ اپتیما و .... به نمایش گذاشته شده است .
بانک شاهی ایران در مدت کار خود در ایران با موانع و مشکلاتی مواجه بود که مهم‌ترین آن‌ها را باید رقابت صرافان ایران‌، رقابت بانک استقراضی روس‌، تنزل بهای نقره و لطمات ناشی از لشکرکشی متفقین و متحدین به ایران در جنگ جهانی اول نام برد .
در نخستین سال‌ های پس از جنگ جهانی اول ، بانک به علت داشتن حق نشر اسکناس ‌، هم‌ چنان مقام اول را در اقتصاد ایران دارا بود ، تا آن که در 1309 ش ‌، حق نشر اسکناس از طرف دولت ایران باز خرید و انتشار اسکناس به بانک ملی واگذار شد .
آخرین بانکی که قبل از انقلاب در این ساختمان فعالیت داشت بانک بازرگانی ایران بود و سرانجام در 29 آذر 1358، بنا به تصویب مجمع عمومی بانک ‌ها ، بانک تجارت از ادغام 11 بانک تشکیل گردید .

نشانی : میدان امام خمینی ، خیابان فردوسی ، کوچه طبس ، بانک سپه اداره مرکزی .

tehraan.persianblog.ir
allmuseums.com

موزه ایران باستان - موزه ملی ایران در استان تهران

موزه ی ملی ایران که عملیات ساخت آن در سال ١٣١٣ خ . آغاز و در سال ١٣١٦ در دو قسمت مجزا به بهره برداری رسید ، نه تنها بزرگترین موزه ی باستان شناسی و تاریخ ایران است ، بلکه از نظر حجم ، کیفیت و تنوع آثار یکی از چند موزه ی بزرگ جهان و به عنوان موزه ی مادر محسوب می شود . موزه ی ملی از دو بخش و ساختمان مجزا تشکیل شده است : موزه ی ایران باستان که تاریخ تاسیس آن همان ١٣١٦ است و موزه ی دوره ی اسلامی که در سال ١٣٧٥ رسما افتتاح شد .
در سال ١٣٠٨ خورشیدی ، به دنبال تصویب قانون حفظ آثار ملی ، انجمن آثار ملی تشکیل شد و به منظور حفظ آثار تاریخی ایران ، تهیه ی نقشه ی بنای موزه ی ایران باستان ، با الهام از بنای طاق کسری ( تیسفون ) توسط معمار فرانسوی ، آندره گدار آغاز گردید که در آن تاریخ مدیر باستان شناسی ایران هم بود . رنگ آجرهای ساختمان موزه قرمز انتخاب شد تا یادآور معماری عصر ساسانی باشد . بنای موزه حدود ١١٠٠٠ مترمربع و ساختمان اصلی آن سه طبقه است .
در حال حاضر موزه ی ملی ایران با دو موزه ی ایران باستان و دوره ی اسلامی زیر بنای بیش از بیست هزار متر مربع در زمینی به مساحت ١٨٠٠٠متر مربع و با حدود ٠٠٠/٣٠٠ هزار شئ تاریخی از زمان های مختلف تاریخی ایران ، بهترین موزه در جهان در ارتباط با فرهنگ ، هنر و تاریخ ایران است . قدیمی ترین اثری که نشانگر حضور انسان در فلات ایران است ، مربوط به ششصد هزار سال پیش است که در این موزه نگهداری می شود . اشیای مختلفی که در طی سالیان گذشته به صورت علمی و غیر علمی کشف شده اند در قسمت زیرزمین موزه ی ایران باستان قرار دارند که پس از کارشناسی و تحقیقات علمی به تالارهای اصلی نمایش آثار منتقل می شوند .
گنجینه ی ملی ایران ، آثار فرهنگی هنری خود را که از ابزارهای سنگی دوران حجر شروع و به اشیا و وسایل مورد استفاده ی انسان های عصر آهن ختم می شود در بخش پیش از تاریخ موزه متمرکز کرده است . اشیای موجود در این بخش که از مواد مختلفی چون سفال فلز ، سنگ عاج ، قیر و ... ساخته شده اند از طریق کاوش هی علمی باستان شناسی یا به طور اتفاقی از محوطه های پیش از تاریخ ایران کشف شده اند . قدیمی ترین آثار به نمایش درآمده در موزه ، تیغه های سنگی کشف رود است که در بررسی های باستان شناسانه ی سال ٥٤ ١٣٥٣ در ناحیه ی خراسان و در کنار رودخانه ی کشف رود به دست آمدند . در ارتباط با قدمت این اشیا نظریات مختلفی ارایه شده است . از جمله این که بررسی های کلود تیبو نشان می دهد که قدمت این اشیا بین هشتصد هزار تا یک میلیون سال است و برخی دیگر نیز قدمت آنها را بین ششصد تا هفتصد هزار سال می دانند . بر اساس نظریه ی تیبو این دوره کهن ترین دوران شناخته شده از پیدایش انسان در ایران است .
نمونه ی دیگر از این ابزارهای سنگی ، دست افزاری است که در بررسی منطقه ی حوضه ی مسیله در ٥٠ کیلومتری جنوب ورامین توسط آقای دکتر صادق ملک شهمیرزادی به دست آمده است . این گروه از آثار مربوط به ٤٥ هزار تا ٦٠ هزار سال قبل استا .
قدیمی ترین آثاری که در آن تفکرات مذهبی و معنوی انسان پیش از تاریخ جلوه گر است ، پیکرک های انسانی و حیوانی کشف شده از تپه ی سراب در شرق کرمانشاه است .
خود بخش ایران باستان نیز از چند زیر مجموعه تشکیل شده :
آثار مربوط به این مجموعه هزاره قبل از میلاد و زمان های دورتر از آن را شامل می شود . که از تپه های باستانی ایران از جمله سیلک کاشان - شوش دانیال - حسنلو آذربایجان و ... کشف شده اند . ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که مورخین تمدن جوامع جمعیتی پیش از ورود آریایی ها در ایران را متاثر از بین النهرین می دانسته اند . اما با قاچاق اشیا جیرفت و بررسی های بعدی کارشناسان مشخص گردید تمدن جیرفت نه تنها کم سابقه تر از بین النهرین نیست بلکه هم عصر یا حتی با سابقه تر از آن است .
ساکنان سرزمین ایران پیش از ورود آریائی ها ایلامی ها بوده اند که خاستگاه اصلی قلمروشان بیشتر در استان های خوزستان – بوشهر – لرستان - چهارمحال بختیاری - کهکیلویه و بویر احمد بوده است . نمونه بارز سایت های تاریخی مربوط به آن دوره در چغازنبیل - هفت تپه – شوش - ایذه و .... هنوز موجود است . کاوش های مربوط به ایلامیان را فرانسه انجام داده تا آنجا که در موزه لوور تعداد آثار مربوط به ایلامیان بیش از تعداد آثاری ست که ما از آنها داریم .
از جالب ترین اشیا مربوط به دوران ایلامیان در موزه لوح قانون حمورابی است که اصل آن در موزه لوور پاریس نگهداری می شود . حمورابی که پادشاه بابل بوده و دوان حکومتش یکی از ادوار طلایی تمدن بابل بوده در یکی از جنگ ها با شاه ایلامی شکست می خورد و شاه ایلامی لوح قانون را به شوش می آورد . مفاد این قانون حتی امروزه نیز بسیار مترقی است .
اما اولین حکومتی که متشکل از اقوام آریایی است را مادها در غرب ایران به مرکزیت هگمتانه ( همدان ) و استان های همجوار آن تشکیل می دهند . این حکومت نیز مانند ایلامی ها بیشتر بعنوان یک حکومت محلی تلقی می شود . اولین امپراطوری ایران و جهان به دست کوروش کبیر و با نام هخامنشیان تاسیس شد .
نمونه هایی از سر ستون های تخت جمشید در موزه ایران باستان

شیوه حکومتداری هخامنشیان از منشور حقوق کوروش گرفته تا چاپارخانه ها - بازرسان دولتی - تسامح و مدارامداری پادشاهان هخامنش نسبت به آزاد گذاشتن مردم هر سرزمینی که فتح می کردند در پرستش خدایانشان و هزاران نکته دیگر که بخشی از آن در وصیت داریوش به خشایارشاه آمده همه و همه شکوه و عظمت ایران آن دوران را زبانزد عام و خاص برای جهانیان کرده است . پس از حمله اسکندر و مرگ او ایران به یکی از جانشینان وی به نام سلوکس رسید که سلسله سلوکیان را تشکیل داد .

البته هنر ( از جمله شعر و موسیقی و نقاشی ) معماری و ... در این دوران گسترش و پیشرفت چشمگیری داشت . که نمونه بارز آن را می توان امروزه در محوطه باستانی بیشابور ( شهرستان کازرون ) و شهر گور ( شهرستان فیروزآباد ) کاخ کسری در تیسفون عراق و ... مشاهده کرد .
http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/

meyestan.persianblog.ir
tavoosonline.com

موزه استاد صبا در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
استاد ابوالحسن صبا از اساتید بزرگ موسیقی اصیل ایران است‌ . او درسال۱۲۸۱ه .ش ، در تهران متولد شد . پدرش‌ ، ابوالقاسم کمال ‌السلطنه‌ فرزند محمد جعفر خان صدرالحکما ، فرزند محمود خان صبا ، شاعر و نقاش بلند آوازه عهد ناصری‌ ، و از مردان فاضل و هنر دوست عصر خویش بود . کمال ‌السلطنه طبیب و ادیب و دوست‌ دار موسیقی بود . سه تار را دل ‌نشین می ‌نواخت و اولین استاد پسرش بود . صبا علاوه بر نوازندگی گاه آهنگ نیز می ‌ساخت و علاوه بر موسیقی‌ ادبیات کلاسیک ایران را به خوبی می ‌شناخت و زبان انگلیسی را می دانست‌ . او به پرورش گل نیز علاقه ‌مند بود . ساز اصلی استاد ویولن بود که آن را نزد حسین ‌خان هنگ آفرین فراگرفت‌ . هم ‌چنین سنتور را نزد علی ‌اکبر شاهی و حبیب سماعی‌ ، کمانچه را نزد حسین‌خان اسماعیل ‌زاده‌ ، ضرب را نزد حاجی ‌خان ضربی‌ ، نی را نزد اکبر خان‌ ، تار را نزد استاد علی‌ نقی وزیری و سه تار را در مکتب استاد میرزا عبدالله و غلامحسین درویش به کمال رسانید . در جوانی به مدرسه کمال ‌الملک رفت و نقاشی را فراگرفت‌ . همچنین‌ ، مهارت ‌هایی چون سوهان کاری‌ ، نجاری‌ ، ریخته‌ گری‌ ، معرق ‌کاری و خاتم ‌کاری به دست آورد که بعداً در ساختن آلات موسیقی به کار بست‌ .
صبا در شب جمعه ۲۹ آذر ماه سال ۱۳۳۶ ، در ۵۵ سالگی به علت ناراحتی قلبی چشم از جهان فروبست‌ . بعد از مرگ استاد ، بر طبق وصیت ایشان و به خاطر تجلیل و قدردانی از این هنرمند نامی‌ ، خانه ایشان در ۲۹ آبان سال۱۳۵۳ ، به موزه تبدیل گردید و همسر ایشان ، به کمک فرزندان استاد ، اشیا و لوازم متعلق به استاد را جمع آوری و به موزه اهدا کردند .
به ‌طور کلی‌ ، موزه صبا به دو بخش تقسیم می ‌شود : بخش اول شامل سازها ، لوازم شخصی و آثار استاد از جمله ردیف‌ های موسیقی است‌ و بخش دوم اختصاص به کارهای دستی خانم صبا ، همسر استاد صبا ، دارد که شامل مجموعه تندیس ‌های مومی و لباس ‌های محلی و سنتی ایران قدیم است‌ . و از جمله تألیف ها و یادداشت های استاد در زمینه هنر موسیقی ، نامه ها ، اسناد و نوشته های رسمی ، عکس ها ، تابلوهای نقاشی و اشیاء و اموال شخصی وی به نمایش در آمده اند . در این موزه نمونه هایی از نقاشی های صبا نیز به چشم می خورد .
در حال حاضر ، موزه فعال است‌ ولی به مرمت نیاز دارد .

آدرس : خيابان ظهيرالاسلام

ketabeavval.ir
tebyan.net

موزه آبگینه در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
ساختمان موزه آبگینه به خودی خود می ‌تواند برای علاقه ‌مندان بسیار دیدنی باشد . این ساختمان متعلق به قوام‌ السلطنه ، وزیر احمد شاه قاجار ، بوده است . این ساختمان در دو طبقه و پنج تالار ساخته شده است‌ . تالار یک و دو در طبقه اول و تالار های دیگر در طبقه فوقانی قرار دارد . در تالار شماره دو ( بلور ) قدیمی ‌ترین شیشه ها و لوله های شیشه ی و سفال‌ ها قرار داده شده است‌ . طراح ویترین‌ های موزه مهندسی اتریشی به نام هانس هولین است . تزیینات بنا شامل منبت کاری چهارچوب در ها و پله ها است و آجر کاری نما که در 50 نوع ‌است .
گچ ‌بری موزه شامل دو دوره است‌ : دوران قوام‌ ، و سبک غربی در زمان سفارت مصر و آینه ‌کاری ‌های طبقه دوم ، که مربوط به دوره قاجار است‌ . موزه آبگینه در واقع موزه تخصصی شیشه و سفال است .
این مجموعه تا 1330 محل سکونت و کار قوام ‌السلطنه بود و بعد از آن مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار گرفت . بعد از آن ، به ترتیب سفارت افغانستان‌ ، بانک بازرگانی و در سال 1355 با همکاری مهندسان ایرانی و اتریشی تغییرات آن شروع شد .
ساختمان موزه هشت ضلعی است و در باغی به مساحت 7000 مترمربع قرار دارد . طرح‌های بدیع و در و پنجره های نفیس که بسیار خوب نگه‌ داری شده اند ، یادآور معماری عصر سلجوقی است و می ‌تواند الهام بخش معماران معاصر بری طرح‌ های سبک کلاسیک ‌باشد .
طراحی داخلی این بنا توسط " هانز هولاین " معمار اتریشی در سال 1977 انجام شده است .

تالارهای موزه
تالار مینا
در این تالار ، اشیای شیشه ای و سفالین متعلق به هزاره های اول و دوم پیش از میلاد عرضه شده اند . این ظروف بیشتر عطر دان های کوچکی بوده اند که از شیشه آبی یا لاجوردی مت ، همراه با خطوط تزیینی رنگارنگ ساخته می شده اند . در ایرن ، در زیگورات چغازنبیل ، ( بزرگترین پرستشگاه ایرانیان در هزاره دوم پیش از میلاد ) هزاران میله رنگارنگ شیشه ای به کار رفته که در حفاری های این معبد به دست آمده و به عنوان میله پنجره های معبد از آنها استفاده شده است . علاوه براین میله ها تزیینات موزاییک شیشه ای بر روی دیوارهای معبد ، عطردان ها ، روغن دان های کوچک شیشه ای و خمیر شیشه نشانگر گسترش صنعت شیشه گری در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد در جنوب غربی ایران است و در واقع در تالار مینا نمونه هایی از سفالینه های هزاره های اول و دوم پیش از میلاد تا دوران اشکانیان عرضه شده است .

تالار بلور
در این تالار ، آثار شیشه ای مربوط به هزاره اول پیش از میلد ، با تزیینات قالبی ، نقوش تراش و فشرده عرضه شده است . صنعت شیشه گری در هزاره اول پیش از میلاد در نواحی غربی آسیا شامل سوریه ، بین النهرین و ایران پیشرفت قابل توجهی داشته و ساختن شیشه های قالبی ضخیم رواج یافته بود ، ضمن این که شیشه گرها روش حککی و تراش شیشه را نیز به کار می گرفتند . در دوران ساسانین ، روش تراش شیشه در ایران به اوج رسید و ظروف تراشدار ساسانی به اقصا نقاط دنیا صادر شد .در این دورن ، گذشته از روش تراش ، روش های دیگری نیز در ساخت ظروف شیشه ای به کار گرفته شدند که از آن جمله می توان به روش تزیینات استامپی ، روش تزیینات افزوده و روش دمیدن در قالب های نقشدار اشاره کرد .

تالار صدف
این تالار نمونه هایی از آثار شیشه ای و سفالین متعلق به سده های سوم تا هفتم هجری را در خود جای داده است .در اواخر سده سوم و سراسر سده چهارم هجری که زمان شکوفایی اغلب هنرها و صنایع ایرانی بود ، شیشه گرها در شهرهای نیشابور ، ری ، ساوه و گرگان به تولید ظروف شیشه ای نفیس اشتغال داشتند . از سده چهارم هجری نقاشی روی شیشه رواج یافت و این آغازی بود بر ساختن شیشه های مینایی که در سده ششم هجری در سوریه تولید می شد .

تالار زرین
سفالینه های عرضه شده در این تالار را ظروف کتیبه دار متعلق به سده های چهارم تا هفتم هجری تشکیل می دهد که در انواع زرین فام ، مینایی ، فیروزه ای و لعاب دار با پوشش گل سفید عرضه شده و بر روی این سفالینه ها عموماً ضرب المثل ها ، دعاهای خیر ، اشعار نظامی و فردوسی و اشعار عربی به چشم می خورد .

تالار لاجورد
شامل تالار لاجورد یک و دو می شود و اشیای آن شامل ظروف شیشه ای متعلق به سده های یازدهم تا سیزدهم هجری و ظروف سفالین و بدل چینی متعلق به سده های دهم تا دوازدهم هجری است .
از دیگر قسمت های موزه می توان به کتابخانه با چهار هزار جلد کتاب فارسی و لاتین در زمینه تاریخ ، باستان شناسی و هنر اشاره کرد که همزمان با ساختمان موزه افتتاح شده و به صورت تخصصی فعالیت می کند . همچنین موزه شامل یک نمایشگاه موقت است که به منظور نمایش آثار هنرمندان معاصر و معرفی آثار سفالین و شیشه معاصر اختصاص یافته و نیز کلاس های آموزشی موزه که به منظور ترویج هنر تراش شیشه ، سفالگری ، طراحی و نقاشی به صورت ترمی هنرجو می پذیرد .

به دلیل نحوه ساخت بنا و معماری ، نورپردازی داخل تالارها و اشیای موجود در آن ، این موزه جزو یکی از پربیننده ترین موزه های ایران است . موزه آبگینه و سفالینه های ایران در خیابان جمهوری ، خیابان سی تیر واقع شده و به جز دوشنبه ها همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۸ آماده پذیرایی از بازدیدکنندگان است .

persiangraphic.com
anobanini.ir

۱۳۸۹ بهمن ۳۰, شنبه

محله و دهکده فرحزاد در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
محله و دهکده‌ ( قریه ) فرحزاد از محله های قدیمی شمال تهران بین تجریش و کن است که از گذشته به ‌صورت روستایی در مسیر جاده امامزاده داوود استقرار داشته و به مرور زمان و در اثر توسعه پایتخت به‌ صورت محله ای از شهر تهران درآمده است . این منطقه شمالی به دلیل هوای با طراوت و فرح انگیزش به همین نام معروف است ‌. فرحزاد در گذشته یکی از مناطق خوش آب و هوای تهران بوده و در تابستان به خاطر توتستان ‌های پر بارش پذیرای اهالی شهر است ‌. در حال حاضر نیز ، فرحزاد گردشگاه خوبی برای شهروندان تهرانی است .

نام این قریه نیز در کتاب منطقه الطالبیه آمده اما به شکل فرزاد که املای صحیح قدیم آن فره زاد بوده و بعد ها این نام به ‌صورت فرح ‌زاد درآمده که به معنی محل زایش و پیدایش شادی است .

فرحزاد از توابع شمیرانات است و این محله در منطقه 2 شهرداری تهران واقع شده است . ضلع شمالی این محدوده به دامنه های ارتفاعات رشته کوه البرز منتهی می شود ( ارتفاع 1800 متر از سطح دریا که حد شمالی شهر تهران است ) . ضلع غربی آن به دره و رودخانه فرحزاد محدود می شود که از دامنه های البرز آغاز شده و تا بزرگراه یادگار امام محدوده محله را تعیین می کند . از سمت شرق نیز خیابان گلپاد و جاده قدیم امامزاده داوود و همچنین مرز بین شهرک ‌های مسکونی و تپه های مشرف به منطقه فرحزاد به‌ عنوان مرز شرقی محله شناخته می شوند . خیابان ‌های کوهسار و صحرا نیز تشکیل دهنده محدوده جنوبی فرحزاد هستند .

روستای فرحزاد از بخش‌ های خوش ‌آب و هوای شمال تهران به حساب می‌ آمده است و هنوز نیز درصد بالایی از اهالی این محله را ساکنان قدیمی ده فرحزاد تشکیل می‌ دهند ، اما در اثر توسعه شهر تهران ، در دهه های گذشته شاهد مهاجرت افراد با قومیت ‌های متفاوت به این محله بودیم . در حال حاضر این محله داری حدود 20 هزار نفر جمعیت است که علاوه بر اهالی بومی ، عمدتا شامل اقوام قوچانی ، ترک ‌زبن ، قزوینی و غیره می شوند .

درصد بالایی از افراد این محله را کودکان زیر 10 سال تشکیل داده اند ( در حدود 4/38 درصد ) . این امر سبب شده است تا ضرورت توجه به مشکلات و مسائل اجتماعی در این محله بیشتر مورد توجه قرار گیرد .
بقعه امام ‌زاده معصوم صالح نیز در شمال شرقی فرحزاد ، در دهانه کوهستان واقع است که گنبد یک پوش آجری دارد و تاریخ ساختمان آن بر لوح سنگی نوشته و روی مرقد داخل ضریح نصب شده است ‌.

فرحزاد از ۳ محله تشکیل شده ‌است : محله فرحزاد بالا ( شمال اتوبان یادگار امام ) ، فرحزاد پائین ( جنوب اتوبان یادگار امام ) و محله امامزاده ( صالح ) .
سازمان زیباسازی شهرداری تهران نیز در طرحی با عنوان « ساماندهی تفرجگاه ‌های تهران » که در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ کلنگ زنی شده ‌است ، در حال محوطه سازی و ساخت باغ تراس در قسمتی از این محله ‌است .

ضرب‌ المثل فارسی : « تو بگو ف ، من میگم فرحزاد ! »

hamshahrionline.ir ، ketabeavval.ir

گورستان باستانی قیطریه در استان تهران

مجموعه تپه های قیطریهدر شمال تهران و در دامنه رشته جبال البرز واقع است . این تپه ها از چین و شکن ها و پستی بلندی های به هم پیوسته و موازی تشکیل شده اند . در گذشته قیطریه روستای کوچکی از بخش شمیران شهرستان تهران به شمار می رفت و تهران و شمیران هر دو قریه هایی از قرای شهر ری بودند . جمع مساحت محوطه کاوش شده در این تپه ، بیش از 5000 متر مربع است که در ترانشه ها و گمانه ها تعدادی گور باستانی و تعدادی ظروف سفالی از این گور ها که بالغ بر 2500 قطع هستند به دست آمد . علاوه بر این ظروف سفالین ، تعدادی ابزار برنزی و زیور آلات نیز به دست آمد . آلات برنزی کشف شده شامل قمه ، سر تیر ( پیکان ) ، کارد آشپزخانه ، گزن برش ، چرم ، تیغه گلیم بافی ، درفش ، سوزن ، سنجاق مو و موی بند و زیورآلاتی چون گوشواره ، انگشتر ، دستبند ، آیینه ، دکمه لباس و وسایل آرایش بانوان و ... است . فراوانی میراث سه هزار ساله شهر مردگان قیطریه تاکنون در هیچ تپه باستانی سابقه نداشته است . چون وجود گورستانی با این وسعت در دوره باستانی ، آن هم در حوزه تهران ، نشانه زندگی و حیات مادی در این تپه ها و اطراف آن تلقی می شود معذلک گروه حفاری تپه قیطریه موفق به یافتن معماری مساکن اقوام ساکن قیطریه در سه هزار سال پیش نشد .

هنگام حفاری معلوم شد که در نقاطی از تپه و اطراف آن ، زمین در یک متری به صخره سنگی ختم می شود . گورستان قیطریه نشانه ای از اسکان اقوامی در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد در این ناحیه بود . در قیطریه مردگان را با لباس و پوشش های رایج زمانه دفن می کردند و این معنا را از تکه های تکمه های لباس ، سنجاق های سربند مردان و زنان ، زینت آلات ، گردن بند ها ، بازوبند ها ، خلخال ، النگو ، انگشتری و ... که همراه اجساد یافت می شود ، می توان تشخیص داد . در خاکسپاری مردگان باستانی قیطریه جهت و سمت خاصی رعایت نشده و فقط اموات به صورت خم شده و جنینی استقرار یافته اند . البته این جزیی از آداب و رسوم زمانه بود ، ولی چنان که به تجربه دریافت شده ، سمت و جهت تدفین و کیفیت استقرار چند گونه بوده است:
پنجاه درصد اجساد عموماً در پهلوی چپ و به حالت جنینی قرار گرفته اند و صورت آنها رو به طلوع آفتاب قرار داشت . شاید این چنین استقراری از اینجا ناشی شده که متوفای نیمه شب را ، اقوام و بستگانش در صبح گاه و با سرزدن آفتاب به خاک سپرده اند .
tebyan .net

کاخ نیاوران در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
حکومت پادشاهان قاجار که تا سال 1925 م به طول انجامید سبب رونق یافتن تهران که تا ‌آن زمان دهکده‌ ای در دامنه کوه‌ های البرز بود شد . تا آن زمان در تهران جز باغ‌ های بزرگ با انواع مختلف و متعدد درختان ، به خصوص درخت چنار ، چیزی یافت نمی ‌شد . با ‌آغاز حکومت قاجار ها ، آقا محمد ‌خان قاجار و فتحعلی ‌شاه که بعداً جانشین او شد ، باعث دگرگونی شهر تهران شدند . شهر تهران زیر نظر فتحعلی‌ شاه (1834ـ 1797) دوباره احیا شد . او اقامتگاه سلطنتی را تزیین کرد و دستور ساخت محل سکونتی به نام بادگیر و اندرونیش را داد .
گستردگی شهر تهران از قرن نوزدهم آغاز شد . فتحعلی ‌شاه و جانشینانش تعدادی باغ در شمال تهران ، بر دامنه‌ های رشته کوه البرز بنا کردند که بعد ها منطقه ییلاقی شمال تهران را تشکیل داد ، یکی از این کاخ‌ های سلطنتی کوهپایه ‌ای ، کاخ نیاوران است که گذار زمانی طولانی به درازی یکصد و شصت سال در دوران پر فراز و نشیب تاریخ معاصر ایران ، وقوع حوادث گوناگون و برگزاری مجالس ، مراسم و مناسبت‌ های بسیار در عرصه کاخ باشکوه « صاحبقرانیه » ، این عمارت عظیم ییلاقی پادشاه قاجاری را به مثابه فضایی شاخص در صحنه وقایع سیاسی دو قرن اخیر در ایران مطرح می ‌کند .
قصر نیاوران در باغی در دهکده نیاوران ساخته شد ، فتحعلی شاه و محمد‌شاه هر یک منزلگاه ییلاقی در این مکان ساخته بودند و ناصر الدین شاه با تخریب آن ، خود قصر نیاوران را ساخت . در سی ‌امین سال حکومت ناصر الدین شاه ، قصر نیاوران به قصر صاحبقرانیه تغییر نام یافت .
ساخت اولین بنای قصر نیاوران در سال 1267 هـ .ق آغاز شد . این قصر در سال‌ های بعد بار دیگر ساخته و یا در شکل ظاهری آن تغییرات عمده‌ ای لحاظ شد . همان گونه که ذکر شد ، در سال 1267هـ . ق ناصر الدین شاه دستور داد عمارت جدید سلطانی را در قصبه نیاوران بنا کنند و بازاری مشتمل بر یکصد باب دکان در نیاوران بسازند .
در سال 1268 هـ . ق ناصرالدین شاه دستور عزل میرزا تقی ‌خان امیر کبیر از صدارت را داد و به جای وی میرزا آقاخان نوری به صدارت نشست . در همین سال در قصر نیاوران مراسم سلام عید فطر به طور رسمی صورت گرفت و تشریفات رسمی نظام انجام شد و برای اولین بار در این قصر هیئت‌ های خارجی به حضور ناصر الدین‌ شاه رسیدند . با برگزاری این مراسم باشکوه ، قصر نیاوران در کنار دیگر قصر های ناصری قرار گرفت . هر چند قبل از اتمام کار های ساختمانی آن ، ناصر‌الدین شاه در آن بیتوته کرده بود .
بنابر گفته ‌ها ، در سال 1276 هـ . ق اعتماد ‌السلطنه از قصری که باشکوهش می‌ نامیدند و از آن به عنوان یکی از « قصور رفیع‌ البنا و با روح و صفا » یاد می‌ کردند ، ایراد گرفت و به همین دلیل ، بعد از گذشت چندی قصر سلطنت ‌آباد ساخته شد . به احتمال فراوان در این دوره زمانی تا سال 1297 هـ .ق که تحولی کلی در عمارت نیاوران صورت می‌گیرد ، شاه و نزدیکانش برای تجدید بنا در شکل ساختمانی قصر نیاوران ، رایزنی ‌های فراوان داشتند . در زمان مظفر ‌الدین شاه ، دیواری از شرق به غرب در قسمت شمالی صاحبقرانیه کشدیند . در زمان احمد‌ شاه هم دیواری در شمال قصر جهان‌ نما کشیدند و قصر و دیوارخانه را از محل حرم جدا کردند . در زمان پهلوی اول مقداری از دیوار میان دیوانخانه و حرم‌ سرا را که به دستور مظفر ‌الدین شاه کشیده شده بود ، خراب کردند تا ساختمان جهان ‌نما با خوابگاه اندرون و سایر ساختمان‌ ها ارتباط پیدا کند .
متأسفانه از نام معمار قصر نیاوران اطلاعی در دست نیست . درمتون به نام برخی از معمار باشی ‌های سلطنتی که هم‌ زمان با آغاز ساخت و ساز نیاوران مشغول به کار بودند بر می‌ خوریم . یکی از آنان محمد ‌تقی خان معمار باشی است . محمد ‌تقی خان معمار باشی معمار مدرسه دارالفنون هم بوده است و به احتمال فراوان معمار قصر نیاوران در سال 1268 هـ .ق نیز هم او بوده است .
شاعرانه‌ ترین کاخ دوران قاجار با خصوصیات منحصر به فرد و جاذبه و آراستگی ، کاخ احمد شاهی است که متأسفانه فاقد تاریخچه ‌ای در زمینه ساخت و ساز و دوران بهره برداری است و شاید تنها اشاره به لفظ احمد شاهی آن را با آخرین پادشاه قاجاریه و تاریخ ساخت آن را به دوران حکومت کوتاه مدت این شاه جوان مرتبط می‌ سازد .
بنابر برخی نقل قول ‌ها ، کاخ مذکور را احمد شاه برای همسر گرجی خود بنا نموده بود . چنانکه از تاریخ دوران پهلوی بر می ‌آید ، عمارت مذکور در دوران پهلوی اول محل اقامت ولیعهد و همسر نخستین وی سامان یافته و از آن هنگام در مقاطعی از زمان ، توسط این خاندان مورد استفاده قرار می ‌گرفته است .
در دوره کوتاهی کاخ احمد‌شاهی به صورت دفتر کار محمد‌رضا پهلوی عملکردی اداری یافت و سپس با اعمال آخرین تغییرات معماری داخلی در دوران حکومت پهلوی دوم در آن ، به عنوان اقامتگاه اصلی ولیعهد مجدداً به بهره‌ برداری رسید و تا سال 1357 خورشیدی محل اقامت و دفتر وی محسوب می ‌شده است .
آخرین کاخی که تاریخچه آن مطرح می ‌شود ، کاخ نیاوران در ضلع شمال شرقی مجموعه است . این کاخ توسط مهندس محسن فروغی و استاد عباس دهقانی طراحی شده است و مهندسین مشاور ناظر بر اجرا ، شرکت مهندسین مشاور عبدالعزیر فرمانفرمائیان و همکاران و سازنده بنا شرکت ساختمانی ماپ بوده ‌اند . در ابتدا این کاخ را به عنوان محلی برای پذیرایی و اقامت رؤسای کشور ها و میهمانان عالیرتبه دربار طراحی و منظور نموده بودند ، اما در حین عملیات اجرایی با اعمال تغییرات در کاربری ، به محل سکونت پهلوی دوم و خانواده وی برای ایام مختلف سال به غیر از فصل تابستان اختصاص یافت .

محوطه کاخ نیاوران
کاخ نیاوران ، واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران ، کاخ اصلی در مجموعه نیاوران به حساب می ‌آید که در میدان نیاوران تهران واقع شده است .
عملیات احداث این کاخ به دستور محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۷آغاز گردید و با وقفه ای که در ساخت آن پیش آمد در سال ۱۳۴۶ به اتمام رسید .
این بنا با مساحتی در حدود ۹۰۰۰ متر مربع در دو طبقه و یک نیم طبقه احداث و در ابتدا به عنوان محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی در نظر گرفته شد ، اما پس از پایان ساخت به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده اش اختصاص یافت .
طراح بنا محسن فروغی بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام الهام گرفته بود . همچنین گچبری توسط استاد عبداللهی ، آینه کاری توسط استاد علی اصغر و کاشی کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم پور انجام شده است .
این مجموعه در شمال شرق تهران ( شمیرانات ) قرار دارد . شکل گیری آن به نخستین سال های سلسله قاجار بازمی گردد . این مجموعه که پس از انقلاب اسلامی به مجموعه ای موزه ای تبدیل شده است تا سال 1378 با مجموعه سعدآباد بطور مشترک اداره می گردید و از آغاز سال 1379 رسماًٌ مستقل شد . اکنون با در بر گرفتن 5 موزه ( کاخ اختصاصی نیاوران ، کاخ صاحبقرانیه ، کوشک احمد شاهی ، موزه جهان نما ، کتابخانه اختصاصی ) و فضا های فرهنگی دیگر همانند تالار آبی ، سینمای اختصاصی و گالری جهان نما و همچنین باغ نیاوران که از باغ های سه گانه ییلاقی و بزرگ شمال قدیم بوده است جاذبه هایی از تاریخ ، فرهنگ و طبیعت را به تماشا گذاشته است .
در تارنمای مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران می توان به اطلاعاتی مفید درباره تاریخچه ، موزه ها ، مجموعه آثار ، مرمت ، خدمات فرهنگی آموزشی ، امکانات برای کودکان ، مرکز اسناد ، تازه ها ، کیفیت ارتباط با این مجموعه و تارنمای برخی دیگر از موزه ها را یافت .

تاریخچه
از زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار می باشد . بناهای این مجموعه متعلق به دوره های قاجار و پهلوی می باشد .
ابتدا شاهان قاجار این مکان خوش آب و هوا را جهت اقامت ییلاقی خویش برگزیدند . فتحعلی شاه قاجار برای تفریحات تابستانی خود دستور می دهد تا در منطقه ای خوش آب و هوا خارج از شهر تهران که وسعتی بسیار کمتر از امروز داشت باغی مصفا بسازند . درکنار روستایی که « گُرده وی » یا « گُرده به » خوانده می شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود باغ را ساختند . باغ ییلاقی فتحعلی شاه که در جای نیزار ایجاد شد را « نی آوران » نامیدند که بعدا به نام « نیاوران » مشهور شد . محمد شاه نیز در همین باغ بنای کوچک و ساده ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین شاه « کاخ صاحبقرانیه » را در این باغ ساخت . آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد مشهور به کوشک احمدشاهی است .
در زمان حکومت پهلوی دوم ، برخی از بناهای کوچک این باغ تخریب شد و کاخ اختصاصی نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت وی و خانواده اش ساخته شد .
اکنون محوطه کاخ شامل کاخ اختصاصی نیاوران ، کاخ صاحبقرانیه ، کوشک احمدشاهی و گلخانه ها و مدرسه اختصاصی پهلوی می باشد .
در سال 1357 این کاخ توسط نیروهای انقلابی تسخیر شد و در سال 1360 به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شد . در سال 1365 کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت . در سال 1368 مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راه اندازی شد و یکسال بعد فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت . در سالهای بعد موزه جهان نما (1376) ، کاخ صاحبقرانیه (1377) و کوشک احمدشاهی (1379) نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت .

در داخل کاخ از آن جمله می توان به سینمای اختصاصی ، اتاق غذاخوری ، سالن پذیرایی ، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره کرد .
در نیم طبقه این بنا اتاق کار ، اتاق کنفرانس و دفتر منشی فرح دیبا ، اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد .
اتاقی نیز در مسیر راه پله ها قرار دارد که لباس های رسمی و نظامی و مدال ها و نشان های محمدرضا پهلوی در آن نگهداری می شوند .
در طبقه سوم اتاق خواب واستراحتگاه نیمروزی پهلوی دوم و همچنین اتاق های فرزندان وی و ندیمه هایشان قرار دارد .
این فضاها با نقاشی ها و فرش هایی گران بها و هدایای متعددی از کشور های مختلف پوشیده شده اند .

اطلاعاتی درباره کوشک احمدشاهی :
این عمارت ، اواخر دوره قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمد شاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا گردید . از ویژگی های عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی آن است . آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح های متنوع به رنگ نخودی است .
ورودی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از کاشی ، به کوشک منتهی می شود .
عمارت احمدشاهی در دوره پهلوی دوم مرمت و الحاقات جدیدی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد .
طبقه همکف این عمارت شامل یک هال با حوضی از جنس مرمر در وسط می باشد و 6 اتاق و 2 راهرو در اطراف آن قرار دارند . اشیاء تزئینی از جنس نقره ، برنز ، عاج ، چوب ، هدایایی از کشورهای مختلف مثل هند ، تابلو های نقاشی و گوبلن و نشان ها و مدال ها در این فضا به نمایش در آمده است همچنین ویترینی شامل اشیاء و سنگهای معدنی تزئینی ، سنگی از کره ماه و چندین فسیل گیاهی و حیوانی در معرض دید قرار دارند .
طبقه دوم عمارت از یک سالن مرکزی و ایوان سرتاسری چهار طرفه تشکیل شده است . در چهار طرف سالن مرکزی که به عنوان اتاق موسیقی استفاده می شد ، قفسه چوبی ویترین دار نصب شده است . دور تا دور ایوان را 6 ستون با مقطع مربع قطور با نمای آجری بدنه و 26 ستون مدور با نمای گچی فرا گرفته است . نقش شیر و خورشید گچبری شده بر پیشانی دیواره ضلع شمالی ایوان به چشم می خورد .
پس از انقلاب ، در جریان حفاظت و مرمت این بنا ، بخش پایین دیواره های آن نیز تعمیر شد . و در اردیبهشت سال 1379 همزمان با هفته میراث فرهنگی این عمارت گشایش یافت .

اطلاعاتی درباره کاخ صاحبقرانیه :
ناصرالدین در سال 1267 ﻫ .ق دستور داد ساخت قصر نیاوران را در دو طبقه شامل شاه نشین ، کرسی خانه ، حمام و 50-40 دستگاه خانه هر کدام شامل 4 اتاق و یک ایوان برای زنانش بسازند . او در سی و یکمین سال حکومتش خود را صاحب قران نامید و این کاخ را « کاخ صاحبقرانیه » نام نهاد .
پس از او ، مظفرالدین شاه تغییراتی در ساختمان ایجاد و قسمتی از حرمسرا را خراب کرد . فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه ، توسط او امضا گردید .
در دوران پهلوی اول این کاخ برای برگزاری مراسم ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه بازسازی می شود ، اما به علت سرمای شدید آن سال مراسم در مکان دیگری برگزار می گردد .
در زمان پهلوی دوم ، فرح دیبا تغییراتی اساسی در قسمت های داخلی بنا و دکوراسیون آن ایجاد کرد و طبقه اول یعنی حوضخانه برای پذیرایی میهمانان و طبقه دوم به عنوان دفتر کار محمد رضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت .
از دیگر اتاق های این کاخ می توان به کرسی خانه ، چایخانه ، ظرفخانه ، اتاق های بازی ، بار و پذیرایی در طبقه اول و اتاق های مذاکرات انتظار سفرا ، منشی ، هدایا ، دندانپزشکی و استراحت محمدرضا پهلوی نام برد .
همه درها و پنجره های چوبی این بنا به شکل اُرُسی بوده و با شیشه های رنگی تزئین شده است .
این کاخ در سال 1374 مرمت شد و در اردیبهشت سال 1377 به عنوان موزه بازگشایی گردید .

اطلاعاتی درباره موزه جهان نما :
در سال 1355 شمسی ، فضایی در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه جهت نگهداری آثار و اشیاء هنری اهدایی به فرح دیبا و یا خریداری شده توسط وی با چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین در نظر گرفته شد . بر سقف تالار میانی این موزه ، نقاشی روی چوب با نقوش گل و مرغ شیراز به چشم می خورد . این موزه در بهمن ماه سال 1376 گشایش یافت .
آثار موجود در این موزه در دو بخش هنر پیش از تاریخ و آثار هنرهای تجسمی معاصر ایران و جهان به نمایش درآمده اند . از جمله می توان به آثار بجامانده از تمدن های باستانی پیش کلمبیایی ، مفرغ های لرستان ، سفالینه های املش ، هنرهای سرخپوستان آمریکای شمالی مربوط به هزاره های اول و دوم پیش از میلاد و آثاری از هنرمندان معاصر ایرانی همچون سهراب سپهری ، ناصر اویسی ، فرامرز پیلارام ، جعفر روحبخش ، پرویز کلانتری ، بهمن محصص ، سیراک ملکونیان ، ژازه طباطبایی ، مش اسماعیل ، پرویز تناولی و هنرمندان غیر ایرانی چون ژرژ براک ، پل گوگن ، پل کله ، پابلو پیکاسو ، کامیل پیسارو ، پیر آگوست رنوار ، دیگو جاکومتی ، فرنان لژه و مارک شاگال اشاره کرد .

اطلاعاتی درباره مرکز اسناد :
اسناد به جای مانده در میان اموال و آثار کاخ های نیاوران ، به دلیل نزدیکی و روایت بخش هایی از رویدادهای بیرونی و درونی دربار شاهنشاهی که مرتبط با تاریخ معاصر ایران بوده است ، ارزش خاصی دارند که باید مورد توجه قرار گیرند . از همین رو در برنامه توسعه مجموعه فرهنگی – تاریخی نیاوران بخشی از ساختمان کاخ اختصاصی نیاوران که پیش از انقلاب محل استقرار مستخدمین بوده و بعد از انقلاب به انبار تعدادی از اموال موزه ای تبدیل شده بود ، مرمت و به منظور ایجاد مرکز اسناد کاخ های نیاوران احیا و آماده گردید .

این مرکز در تاریخ دوم خرداد ماه 1383 همزمان با هفته بزرگداشت میراث فرهنگی افتتاح گردید .

در این مرکز مجموعه ایی از اسناد تاریخی معاصر از کاخ های نیاوران گردآوری شده است که عبارتند از :

- آلبوم های عکس - نگاتیو ، اسلاید : مجموعه ای از آلبوم های متنوع عکس که بیشتر آنها متعلق به دوره پهلوی دوم و تعدادی نیز از دوره ، پهلوی اول است و موضوعاتی همانند شخصیت ها ، خانواده پهلوی ، مراسم های رسمی ، تاجگذاری ، تشریفات ، ابنیه تاریخی و … را در بر می گیرند .

- اسناد : این آثار دستنوشته های مشخص خانواده پهلوی دوم و همچنین مدارک مربوط به امور داخلی دربار را شامل می شود .

- صفحات گرامافون و نوارهای صوتی : این صفحات مجموعه ای از آثار موسیقی کلاسیک ، جاز و … جهان است و همچنین موسیقی سنتی و پاپ ایران ، قصه ، شعر ، آواز های کودکان و ادبیات معاصر همانند اشعار نیما یوشیج ، اخوان ثالث و … را در بر می گیرند .

- فیلم های ویدئویی : بر روی این فیلم ها تصاویری از مناظر کاخ های نیاوران و مراسم های رسمی ، تشریفاتی و … ثبت گردیده است .

پس از ایجاد مرکز اسناد ، ساماندهی و طبقه بندی آثار موجود در این مرکز آغاز گردیده است . که پس از آماده سازی جهت استفاده های تحقیقاتی و پژوهشی در اختیار پژوهشگران تاریخ معاصر ایران قرار خواهد گرفت .

اطلاعاتی درباره کتابخانه اختصاصی :
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در ضلع شرقی ساختمان کاخ اختصاصی ، در دو طبقه و یک زیرزمین با زیربنای تقریبی 770 مترمربع در سال 1355 احداث شده است . این ساختمان که طراحی داخلی آن توسط عزیز فرمانفرمائیان و Charles Serigny به انجام رسیده ، دارای ویژگی های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه می باشد ، که براساس الگوی رایج معماری مدرن در دهه 50 شمسی به همراه ترکیب هوشمندانه ای از شیشه و احجام سنگی شکل گرفته است . فضای داخلی ساختمان در سه سطح جداگانه به عملکرد های گوناگون کتابخانه اختصاص یافته است . بخش های اصلی کتابخانه مشتمل بر فضای مطالعه و قفسه های کتاب در طبقات همکف و اول قرار گرفته است . جایگاه کتابدار و تحویلدار ، آبدارخانه ، اتاق های صوتی ـ تصویری ، همچنین سرویس های بهداشتی ، دیگر فضا های موجود را تشکیل می دهند . علاوه بر این ، بخش عمده ای از سطح زیرزمین برای مخازن کتاب ها و تابلو های نقاشی در نظر گرفته شده است .

در طراحی داخل ساختمان ترکیب برنز و شیشه در سطح زیادی به کار رفته است همچنین ترکیب حجمی بزرگی شامل بیش از سه هزار استوانه شفاف ، تأمین روشنایی سقفی کتابخانه را بر عهده دارد . مجموعه کتابخانه اختصاصی پس از بیست و پنج ماه کار عملی و دشوار ( اسفند 1380 تا فروردین 1383 ) توسط یک تیم متخصص به طور کامل شناسایی و ساماندهی شده است .

در این مجموعه ، حدود 23 هزار جلد کتاب عمدتاً به زبان های فارسی و فرانسه و در زمینه های ادبیات ، تاریخ هنر می باشند . قدیمی ترین این کتاب ها در سال 1609 میلادی در پاریس به چاپ رسیده و جدید ترین آن در ژانویه 1979 وارد این کتابخانه شده است .

از بخش های دیگر کتابخانه ، کلکسیون آثار هنری است که مجموعه ای بیش از 350 اثر شامل تابلو های نقاشی و آثار حجمی را دربرمی گیرد . این آثار می تواند نشان دهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر به ویژه جریان های نوگرای هنر ایران در دهه سی و چهل شمسی باشد . این کتابخانه پس از ساماندهی کتاب ها و عملیات اولیه بازسازی ، همزمان با روز جهانی موزه و بزرگداشت میراث فرهنگی در خرداد ماه 1383 افتتاح شد .

مجموعه آثار نقاشی :
در بخش مجموعه آثار این مجموعه فرهنگی آثاری از آدامی ، آگام ، ابما ، اندرل ، اربنز ، اوباک ، پیکاسو و بسیاری دیگر وجود دارد که امکان مشاهده نقاشی های بسیاری از اینها در تارنمای این مجموعه وجود دارد .
wikipedia.org
daneshju.ir

کاخ مرمر در استان تهران

http://kanooneiranian.blogspot.com/
http://kanooneiranian.blogspot.com/
این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی ساخته شده است و احداث آن در سال 1313 آغاز شد و تا سال 1316 یعنی حدود ۳ سال به طول انجامید . زیر بنای کاخ 2870 متر مربع و در زمینی به وسعت 35462 متر مربع احداث شده است . معماری آن تلفیقی از سبک های شرقی و غربی است . رضا شاه به طور کلی پایه های سلطنت خود را از قاجاریه جدا می دید . بنابر این نه تنها در هنگام تاجگزاری حاضر نشد به رسم شاهان قاجار از تاج کیانی استفاده نموده و تاج مخصوصی به نام تاج پهلوی را سفارش داد ، بلکه با استقرار در کاخ رسمی شاهان پیش از خود یعنی کاخ گلستان نیز مخالفت کرد و ساخت این کاخ را به طور خاص برای سکونت شخصی آغاز نمود . بر اساس سخنان حسین لرزاده که در گفتگو با مسعود نوربخش نویسنده کتاب « تهران ، به روایت تاریخ » گفته ، داستان کاخ مرمر از این قرار است که نقشه کاخ مرمر را ، خود رضا‌شاه داده بود . اما معمارانی که دست اندر‌ کار ساخت آن بودند خیلی زود از کار اخراج شدند و ادامه کار به دست لئون تادوسیان داده شد و به سرانجام رسید . تادوسیان زاده تهران بود . استادان و هنرمندانی که در ساختمان و تزئین این بنا همکاری داشته اند عبارت‌اند از : استاد یزدی ( کاشی کار ) ، حسین لرزاده ( معمار ) استاد محمد حسین صنیع خاتم ( خاتم کار ) ، استاد حیدر عمو اوغلی و استاد حسین طاهرزاده بهزاد . البته بعد ها توسط اساتیدی همچون استاد خزیمه ( کاشیکاری ) و استاد علی نعمت ( خاتم کاری ) مورد باز سازی قرار گرفته است . علاوه بر محوطه سازی بسیار زیبای زمین چمن اطراف کاخ و نمای بسیار باشکوه سنگ های مرمر سبز نمای خارجی آن که وجه تسمیه این کاخ است و همچنین گنبد کرم رنگ آن که به سبک مسجد شیخ لطف الله اصفهان ساخته شده است ، از جهت دیگری نیز این کاخ منحصر به فرد است . خاتم کاری زیبای تالار خاتم این کاخ در نوع خود کم نظیر و شاید بی نظیر می باشد . در این تالار همه چیز از سقف و دیوار گرفه تا میز تحریر و ابزار آلات تحریر همه و همه خاتم کاری شده اند . این تالار به سرپرستی مرحوم حاج محمد صنیع خاتم و بیاری ده ها تن از بزرگ‌ ترین اساتید این فن ، بین سال های 1314 و 1316 بخاتم آراسته شده است . خاتم‌ کاری این تالار با پوششی از واحد های شش ضلعی « این کثیر الاضلاع های شش ضلعی خود از تعداد زیادی واحدهای سه ضلعی متساوی‌ الاضلاع بوجود آمده است » خاتم تزیین شده ، بخاطر ایجاد تنوع و رهائی از یکواختی ، سقف و جوانب تالار به بخش‌ های کوچک و بزرگ تقسیم گردیده است ، که اصطلاحاً باین تقسیم‌ بندی ها گره‌ سازی می گویند و کثیر‌ الاضلاع های خاتم انواع گره‌ ها « گره‌ های تند ، کند ، کلاه درویشی و غیره » را می ‌پوشاند .
در حقیقت این مرزکشی‌ ها « گره ‌سازی » جهت استقرار و مکث چشم در قطعات مختلف خاتم‌ کاری شده است تا بیننده سهل ‌تر بدان ها بنگرد و زیبائی ‌ها را جدا جدا پذیرا گردد . طراح کمپوزیسیون گره‌ سازی تالار هنرمندی بنام استاد حسین کاشی‌ تراش اصفهانی است . شناخت و مهارت این استاد باتجربه ، موجباتی را فراهم می سازد که ترکیب خاتم‌ کاری تالار از یکنواختی و سکون درآمده ، به شاهکاری در دنیای هنر تجسمی مبدل شود . تمامی قسمت ‌های تالار از کوچکترین اجزاء نظیر دستگیره در ها وپنجره‌ ها تا پوشش های وسیع تر ، در جوانب و سقف ، در انواع رنگ های طبیعی « رنگ طبیعی چوب ها و عاج » جلوه می کند ولی صرفاً رنگ سبز نمونه‌ های خاتم مصنوعاً تهیه شده است .
محل وقوع کاخ از سمت شرق به ولیعصر از سمت جنوب به خیابان سپه ( امام خمینی ) و از سمت شمال به خیابان پاستور منتهی می گردد . بعدها علاوه بر ساختمان اصلی کاخ ، به منظور تسهیل در آمد و شد وزرا و درباریان و مسایل حفاظتی ، ساختمان مجلس ، نخست وزیری ( ریاست جمهوری فعلی ) قوه قضائیه ، آشپزخانه مجهز و حفاظت شده و حتی یک بیمارستان کوچک ولی بسیار مجهز اختصاصی نیز در همین منطقه احداث شدند . این کاخ تا سال 1349 به صورت محل زندگی شخصی رضا شاه و بعدها محمد رضا پهلوی استفاده می شد . در این سال واقعه ترور محمدرضا پهلوی باعث شد تا امنیت آن به صورتی جدی به چالش کشیده شود . محمد رضا که از این ترور نافرجام به سختی زخم خورده بود ، بلافاصله دستور داد تا مطالعات برای تبدیل این کاخ به موزه آغاز شود . سر انجام کاخ در آبانماه سال 1355 به صورت موزه در آمد و درب آن برای بازدید به روی عموم گشوده شد . تا سال 1359 کاخ به صورت موزه استفاده می شد و پس از آن مجدداً به دلیل مسایل امنیتی کاخ متروکه گردید و بعد ها به مجمع تشخیص مصلحت نظام واگذار شد .

daneshju.ir