امامزاده یحیی نام بقعه ابوالقاسم عزالدین یحیی است که در کوچه ای به همین نام در خیابان ری ، نرسیده به خیابان شهید مصطفی خمینی در یکی از محلات قدیمی شهر تهران که سابقا به آن عود لاجان گفته می شد واقع شده است .
نسبت ابوالقاسم عزالدین یحیی که از نقبای شهر های قم و ری بوده است به امام زین العابدین می رسد و گفته می شود برادر ایشان است .
این بنا دارای صحن وسیع ، مسجد ، ایوان ، رواق ، ضریح ، حرم آیینه کاری ، سرداب ، گنبد کاشی مخروطی شکل و سقاخانه است . قدیمی ترین اثر منقول این بقعه تاریخی که ساختمان اصلی بنای آن نیز به دوره مغول نسبت داده می‌شود ، صندوق چوبی روی مرقد است که دارای تاریخ ۸۹۵ ه است . در باب نام و نسب شریف امامزاده یحیی چنین نوشته شده :
این بزرگوار با ۱۵ واسطه به امام چهارم می رسد و پس از پدر نقابت طالبیه ری، قم و آمل را به عهده داشته و به سال ۵۹۲ ه ق به دست علاءالدین تکش خوارزمشاه به شهادت رسیده است .
بنای قدیمی این بقعه شامل برج خشتی هشت ضلعی متعلق به قرن هفتم هجری است که مانند ابنیه دیگر عصر مغول ، یک گنبد آجری ۱۲ ضلعی هرمی شکل بر بالای آن قرار داشت . در عهد قاجاریه هم اطراف این برج را با کاشی های هفت رنگ مزین ساخته بودند . اینک در محل برج خشتی و قبلی ، بقعه هشت ضلعی کنونی ساخته شده است .
بر روی در قدیمی بقعه که چندان بزرگ نبوده ، در دو کتیبه کوچک به خط ثلث نوشته اند : بانی بقعه خشتی قدیم شخصی به نام قرابشاره بوده و معمار آن، دیو حسن نام داشته است .
صندوق منبت عتیقه امامزاده یحیی چنان که در کتیبه آن اشاره شده به دستور ملکشاه غازی در سال ۸۹۵ ه ق به وسیله دو برادر به نام‌های استاد حسین و استاد محمد لواسانی ساخته شده است .
در سال های اخیر فعالیت های عمرانی بسیاری در بقعه متبرکه امامزاده یحیی انجام پذیرفته که ضمن حفظ و نگهداری آثار گذشته ، فضای اطراف حرم مطهر توسعه یافته است .
ضریح حضرت امامزاده یحیی در اطاقی به مساحت حدوداً 50 متر مربع قرار گرفته است که در وسط ، ستون هایی است که داخل آن به صورت درگاه های کاشی کاری شده ای در دو قسمت بالایی و پائینی قرار دارد .
سیر تحول بنا: بر اساس کتیبه موجود در ساختمان جدید ، بنای قدیمی بقعه شامل برج خشتی متعلق به قرن هشتم هجری قمری بوده است . این بنا یک گنبد آجری دوازده وجهی هرمی شکل بر بالای خود داشت. در عهد قاجاریه به اطراف این برج ، اتاق ها ، ایوان و مستحدثات دیگری افزوده سطح خارجی گنبد را کاشیکاری کردند . در سال 1318 ه.ش. بنای امامزاده و صحن آن به طور کلی منهدم گردید و در قسمتی از اراضی آن در سال 1319 ه.ش. یک مؤسسه دولتی احداث شد . و لیکن مرقد که در عمق چهار متری زمین و در سردابی قرار داشت محفوظ ماند . در سال 1320 ه.ش. تجدید بنای بقعه و صحن توسط وزارت فرهنگ صورت گرفت . بنای جدید بر اساس نقشه برج قدیمی و با همان ابعاد دوباره سازی گردید و تنها به دلیل کمتر شدن جرز دیوار ها به فضای داخل گنبد خانه افزوده شد. قسمت های دیگری شامل ایوان ، کفش کن ، اتاق موزه و دفتر آستانه و کتابخانه به تدریج تا سال 1330 ه.ش. به بنا اضافه گشته و کاشیکاری گنبد و تزئینات ملحقات بنا انجام گرفته است .
بر روی کتیبه ای که بر روی ضریح نصب شده است سال 1358 را نشان می دهد که در زمان امام خمینی (ره) بازسازی شده است .
در قسمت غرب امام زاده درخت چنار بزرگی بود که بر روی آن تابلوئی بزرگ نصب شده و گذشت 780 سال را نشان می داد با زنجیر قسمت هایی از آن را به هم بسته بودند تا نشکند . و در زیر آن تابلوی قدیمی دیگری از میراث فرهنگی به چشم می خورد که مربوط به سال 1330 بود و قدمت این ساختمان را نشان می داد ، گفته می شد این چنار که از نظر بزرگی سومین چنار تهران است قبلاً در جلوی امامزاده بوده است و حالا پس از گذشت سال ها پنجره امامزاده را به بیرون ادامه دادند تا چنار کهنسال درون حیاط قرار گیرد .
0 نظرات:
ارسال یک نظر