عمارت هشت بهشت یکی از عمارت های تاریخی موجود در شهر اصفهان و به ساخت رسیده در دوران صفویان است . از کلیه کاخ های با صفا و کلاه فرنگی هائی که در این دوره در کنار چهار باغ احداث شده بود فقط کاخ هشت بهشت باقی مانده است .
پیشینه
عمارت هشت بهشت - که روزگاری زیبا ترین کاخ عالم هم نامیده می شد - در سال ۱۰۸۰ هجری و به روزگار شاه سلیمان صفوی در نزدیکی باغ بلبل ساخته شد .
باغ وسیعی که عمارت در آن واقع شده جزئی از باغ بزرگ نقش جهان بوده است که شاه اسماعیل اول احداث کرد و در زمان جانشینان او بخصوص شاه عباس اول به قطعات متعددی تقسیم شد .
این بنای دو طبقه با طاق های زیبا و تزئینات فراوان یکی از نمونه های درخشان معماری عصر صفویه به شمار می رود . این قصـر از همان ابتدای احداث « عمارت هشت بهشت » « هشت به هشت » و « هشت در بهشت » نامیده می شده است .
معماری
کاخ به شکل هشت گوش نامساوی و به طول ۳۰ متر و عرض ۲۶ متر ساخته شده است . این کاخ در باغ بزرگی بنام باغ بلبل قرار داشته که مورد استفاده شاهزادگان دربار واقع می شده است . اطراف کاخ را سکویی کم ارتفاع فرا گرفته و طبقه اول بنا دو متر از کف زمین بلند تر است . راه ورودی کاخ از طریق پله هایی است که درطرف غرب و شرق ساخته شده است . اطراف کاخ ایوان هایی دارد که سقف آنها روی دو ستون چوبی قرار گرفته است . از ایوانها وارد تالار هشت ضلعی کاخ می شوند . درچهار ضلع بزرگ تالار ، اتاق های متعددی به طور قرینه واقع شده اند . سقف تالار هشتی گنبدی شکل است و در بالای گنبد قبه ای قرار گرفته که دارای هشت دریچه ی مشبک است . سقف دارای مقرنس های بسیار زیبا که به وسیله ی آیینه و نقاشی تزیین شده است . طاق نماهای بیرونی کاخ با کاشی ها ی هفت رنگ همراه با نقش پرندگان و حیوانات تزیین شده است . در ایوان های شمالی و جنوبی حوض مروارید و حوض کاشی وجود دارد و در گنبد مرکزی حوض سنگی زیبایی وجود دارد .
بخش مرکزی کاخ به صورت چهار صفه ساخته شده و ایوان آن رو به شمال است . سقفی که بر فراز این بنای ۴ صفه استوار است پوشیده از مقرنس های گچی خوش رنگ و خوش طرح است .
اتاق های طبقه اول در چهار گوشه عمارت تزئیناتی از گچبری و نقاشی دارند . در طبقه دوم عمارت نیز مجموعه ای از رواق ها و اتاق ها و طاق ها و پنجره ها بر زیبائی آن می افزایند . این طبقه به راهرو ها و اتاق های متعددی تقسیم شده که هر یک تزئینات خاصی دارند . در برخی حوض آب و در بعضی بخاری های دیواری تعبیه شده اند . دیوار ها را نیز آینه های فراوان می پوشانیده اند . تمام سقف های کاخ را نیز موزائیک های بسیار عالی پوشانیده و دالان ها و غلام گردش های بسیار زیبا و هماهنگ ، آنها را احاطه کرده اند .
آنچه در این عمارت حائز اهمیت است ارتباطی است که میان فضا ها و قسمت های مختلف آن پدید آمده است . این ارتباط باعث شده تا این عمارت در عین تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و یکپارچگی و تزئینات قابل توجه برخوردار شود .
تزئینات
تزئینات عمارت در دوران صفویه به حدی باشکوه و هنرمندانه بوده که سیاحان بسیاری زبان به تحسین آن گشوده اند . متأسفانه امروز از نرده های چوب زرنگار و قاب ها و جام های بلور و آلت های شیشه ای رنگارنگ ظریف اثری بر جای نمانده است چرا که در دوره های بعد از صفویه و بخصوص در عصر قاجاریان تغییرات بسیاری در آن داده شده است . این تغییرات به حدی است که برخی از سیاحان آن را از دوران قاجار به حساب آورده اند .
در اواخر دوران قاجار عمارت هشت بهشت به مالکیت خصوصی اشخاص در آمد و از زیور های نفیس و گران بهای دوره صفویه عاری گردید بطوری که امروز از آن همه شکوه و فریبندگی داخل کاخ و آب نماها و جوی های آب روان اثری بر جای نمانده است. با همه دخل و تصرفات زیبایی صفوی این بنا بر جای مانده است چنان که آندره گدار باستان شناس و ایران شناس می گوید :
« .... کاخ هشت بهشت با تالاری که از هر سو باز است و با چهار عمارت کلاه فرنگی در چهار گوشه خود هنوز هم ترکیب اصلی و مختصری از لطف و ملاحت روزگاران گذشته را حفظ کرده است » .
ذکر این نکته مناسبت دارد که تزئینات این کاخ هشت گوشه که نشانه روحیه معماری و تزئینات اواخر دوره صفوی است به همراه ساختمان آن که میان باغ واقع شده است بعدها به فراوانی مورد تقلید قرار گرفته است .
در نظر سیاحان
کلیه سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان بازدید کرده و موفق شده اند به درون کاخ هشت بهشت راه یابند آن را بهترین بناهای دنیا نامیده اند . یکی از آن ها کاخ هشت بهشت را با عبارت « ... فرح انگیزتر از مجلل ترین کاخ های ممالک اروپایی » توصیف کرده است .
تمامی سیاحان و جهانگردانی که از اصفهان بازدید کرده و موفق شدند به درون کاخ هشت بهشت راه یابند آن را از جمله بهترین بنا های دنیا نامیده اند .
Wikipedia.org
Rghesfhan.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر