موزه رئیس علی دلواری در استان بوشهر

در سال ۱۲۸۷ خورشیدی ، بنیاد علمی فرهنگی سعادت ، مدرسه ‌ای به سبک نوین آموزشی تاسیس کرد که با استناد به مدارک تاریخی موجود ، باید این مدرسه را مادر مدارس جنوب ایران دانست . بافت مدرسه سعادت همانند بافت مرکزی شهر بوشهر زیبایی خیره کننده‌ای دارد . این مدرسه همراه اسناد تاریخی موجود در آن می ‌تواند برای پژوهشگران ، مورخان ، معماران و سایر علاقه مندان به عرصه تاریخ و آثار تاریخی جاذبه خوبی داشته باشد .
استان بوشهر با مساحتی در حدود 27 هزار و 653 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران و در حاشیه خلیج فارس قرار گرفته است ، که 625کیلومتر با خلیج فارس خط ساحلی دارد . چهار قسمت قدیمی و اصلی استان بوشهر ، بندر بوشهر ، دشتستان ، دشتی و تنگستان هستند . این بندر از قدمتی دیرینه برخوردار است به طوری که پیشینه تاریخی و فرهنگی آن را تا دو هزار دویست سال قبل از میلاد دانسته ‌اند .
بندر بوشهر در واقع جایگزین بندری باستانی ‌تر به ‌نام" ریشهر " ( در فاصله 12 کیلومتری جنوب شهر بوشهر ) است که " ریشهر " خود تجلی ‌گاه درخشانی از فرهنگ‌ ها و تمدن ‌های کهنی چون ایلام بوده است . از آجر نوشته‌ های ایلامی معلوم می‌ شود که این شهر در آن عصر دهکده ‌ای بنام " لیان " که نام دیگر آن " بوخت اردشیر" بوده و واژه بوشهر تحریف شده آن است .

در دوره کریم خان با موافقت وی اجازه تأسیس شعبه یک شرکت انگلیسی داده شد که چند دهه بعد از تأسیس کنسولگری انگلیس در بندربوشهر ، هلند ، آلمان ، روسیه ، عثمانی و شرکت‌ های خارجی متعدد دیگری در این بندر نمایندگی ‌هایی را در سال ‌های مختلف تأسیس کردند . در دوره کریم خان بندر بوشهر از لحاظ تجاری و سیاسی برای انگلستان نهایت اهمیت را پیدا کرد . با پیدایش چنین وضعیتی ، پادشاهان ایران به اهمیت بندر بوشهر پی ‌بردند و از نظر سیاسی توجه بیشتری به آن شد .

تاسیس مدرسه سعادت
میرزا علی ‌خان امین‌ الدوله پس از چند ماه حکومت در آذربایجان در سال 1275 شمسی ، بر مسند صدارت ایران تکیه زد . وی در تأسیس و راه ‌اندازی مدرسه سعادت بوشهر نیز نقش بسزایی داشت . ( از جمله تحولات سیاسی بوشهر در فاصله این سال‌ ها انتصاب احمد خان به حکومت و دریا بیگی بندر بوشهر ، دشتی ، دشتستان است . ) از جمله اقدامات مهم احمد خان دریابیگی در عرصه فرهنگ ، فراهم آوردن زمینه‌ های تأسیس مدرسه سعادت بوشهر بود . وی خود در رشته مهندسی دارالفنون تهران تحصیل و زبان فرانسه را به خوبی می ‌دانست و ترجمه می ‌کرد . در این زمان ( 1277 شمسی ) شیخ محمد حسین سعادت در دارالمعلمین تهران به تدریس و تکمیل معلومات مشغول شد و دروس الهیات و ادبیات عرب را نیز تدریس می کرد . تحولات فرهنگی و اجتماعی در آن دوران سبب شد تا وی با احمد خان دریا بیگی در زمینه تأسیس مدرسه ‌ای به سبک جدید در جنوب ایران همکاری کند . همکاری مستمر این دو ، از زمینه ‌های اصلی تأسیس مدرسه سعادت بوشهر محسوب می ‌شود که در سال 1278 ش تأسیس شد . قبل از مدرسه سعادت ، اولین موسسه آموزشی که در بوشهر شروع به کار کرد ، مکتب ‌خانه احمدیه با مدیریت شیخ احمد بود . در این مکتب شاگردان علوم دینی ، قرآن و حافظ می ‌آموختند که پس از درگذشت شیخ احمد ، سرپرستی امور مکتب‌ خانه را شیخ محمد باقر بهبهانی به عهده گرفت .

احمد خان دریا بیگی ، حکمران بوشهر و بنادر خلیج فارس برای ایجاد سیستم جدید تربیتی از نظر مادی و معنوی به شیخ محمد باقر بهبهانی کمک‌ های موثری کرد . دریا بیگی بنیان نهادن مدرسه مورد نظر را با تغییراتی در همین مکتب خانه آغاز کرد و حمایت مادی و معنوی از این کانون فرهنگی را خود بر عهده گرفت . میرزا حسین فاضل اهرمی و میرزا آقا به ترتیب برای سرپرستی و آموزگاری بیست دانش آموز تهیدست از اهالی دشتی و تنگستان که در این مکتب‌خانه گرد آورده بودند ، انتخاب شدند . این دانش آموزان را در خانه ‌ای بزرگ نزدیک محله کازرونی مستقر کردند . اغلب آنها تهیدست و بی ‌سرپرست بودند ، بعد ها در محل مدرسه به طور شبانه روزی به سر بردند و هزینه غذا و دیگر مخارج آنها از طرف دریابیگی پرداخت می ‌شد .

احمدخان دریابیگی در نامه ‌ای به انجمن معارف تهران که به تازگی با پشتیبانی میرزا علی‌خان امین ‌الدوله صدر اعظم تشکیل شده بود ، اعزام معلمی آشنا به سبک جدید آموزش را به بوشهر درخواست کرد . وزیر علوم و معارف وقت ، شیخ حسین سعادت را که معلم ادبیات فارسی مدرسه افتتاحیه تهران و خود نیز از دیار جنوب بود به بوشهر اعزام کرد . شیخ محمد حسین ، در اواخر ذیقعده 1278 شمسی از تهران به شیراز عزیمت کرد و برادر خود شیخ عبدالکریم را که در مدرسه سید علاء ‌الدین حسین در شیراز به علوم و ادبیات اشتغال داشت ، برای کمک و همراهی با خود به بوشهر آورد . مدرسه از آن پس " سعادت مظفری " نامیده شد . آوردن کلمه مظفری بعد از سعادت از ابتکارات ، دریابیگی به منظور گرفتن کمک‌ های نقدی از مظفر الدین شاه قاجار بود . در ابتدا برادران سعادت برای دانش آموزان به تناسب سن و معلومات ، با کتاب‌ های جدید و تازه کار آموزش را آغاز کردند و کلاس ‌ها را به ابتدایی ، اول و دوم تقسیم کردند .
مواد درسی مدرسه " سعادت مظفری " شامل مطالبی از جمله حروف الفبا ، کلمات ، جملات آسان و روان ، حساب ، نماز ، نصایح و حکایاتی شیرین از " انوار سهیلی " و درس جغرافی بود . بنا بر اعلام سالنامه فرهنگ بنادر جنوب ، تعداد دانش ‌آموزان مدرسه " سعادت مظفری " در سال 1278 شمسی بیست نفر بودند .

نخستین سند آماری موجود و بایگانی در دبیرستان سعادت به سال 1280 باز می ‌گردد که نشان می‌ دهد تعداد دانش ‌آموزان مدرسه در آن سال 78 نفر بوده است . از مسائل مالی و مکتوب مربوط به این دانش ‌آموزان در سال 1280 اینگونه استنباط می ‌شود که مسئولان مدرسه از دانش ‌آموزان بی ‌بضاعت شهریه تحصیلی دریافت نمی‌ کردند ، اما از دانش ‌آموزانی که از خانواده ‌های متوسط و مرفه بودند ، شهریه تحصیلی دریافت می ‌شد . بر طبق آمار های مکتوبی که موجود است هر سال تعداد زیادی از دانش‌آموزان مشتاق به تحصیل در مدرسه " سعادت " حضور پیدا می کردند . افزایش تعداد داوطلبان تحصیل در این مدرسه موجب شد تا متولیان امر ، اقدام به ساخت یک ساختمان دیگر کنند . در این دوران تاجران ، آگاهی از یک زبان بیگانه را برای ایجاد ارتباط با مردم دیگر کشورها ضروری می ‌دانستند . بنابراین اولیای مدرسه سعادت ، درخواست تعلیم زبان انگلیسی را برای دانش آموزان خود کردند و برای جلوگیری از مخالفت برخی اشخاص ، از محضر آیات عظام آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و آقا شیخ‌ عبدالله مازندرانی در مورد تعلیم زبان انگلیسی استنتا شد . مراجع فوق به استناد به ادله فقهی ، با آموزش زبان‌ های ‌بیگانه در این مدرسه موافقت کردند .

پس از افتتاح ساختمان جدید مدرسه سعادت ، تعداد کلاس ‌ها افزایش پیدا کرد . از محتوای مدارک موجود در بایگانی مدرسه چنین به نظر می ‌رسد که مشکلات مالی از مهمترین مسائلی بوده که همواره توجه موسسان و مدیران مدرسه را در دهه‌ های نخستین آغاز به کار به خود جلب کرده است که این موضوع با عزل احمدخان دریابیگی و انتصاب رضا قلی‌خان نظام السلطنه ‌مافی به عنوان حکمران بوشهر و بنادر خلیج فارس آغاز شد .

بر اساس اسناد موجود حکمران جدید بر خلاف دریابیگی علاقه چندانی به اداره امور مدرسه سعادت نداشت ، بنابراین متولیان امر انجمنی مرکب از تجار و دیگر مقامات محلی را تشکیل دادند . بعد از دوران مدیریت برادران سعادت ، میرزا علی‌ دشتی ، به مدت شش سال ریاست مدرسه را بر عهده گرفت . در این دوران مدرسه با تحولاتی چون ایجاد آزمایشگاه ، تولید واکس و صابون و راه ‌اندازی دوره متوسطه همراه بود . گزیده اسناد موجود در بخش بایگانی مدرسه شامل : 1- صورت جلسات هیأت امنا (1295_ 1284 ش) 2- دفتر امتحانات 3- گزارش هفتگی دانش ‌آموزان 4- دفتر احصائیه ( آمار ) 5- کتاب و کتابخانه 6- صورت مخارج مدرسه است . اطلاعات آماری دقیق این اسناد که بخشی از آنها با خط زیبای نستعلیق و توسط منشیان مدرسه به نگارش در آمده ‌اند ، بیانگر توجه و دقت مسئولان امر در انجام امور اداری می ‌باشد . تمامی اطلاعات در اسناد ذکر شده با ثبت روز ، ماه و سال همراه بوده و کیفیت و ارزش علمی اسناد بسیار بی ‌نظیر است چراکه با گذشت بیش از یک قرن هنوز مانند زمان نگارش سالم باقی مانده ‌اند . این تحولات مدرسه سعادت را در زمره مدارس دولتی در دوره پهلوی اول 1313 شمسی ایجاد کرد . آنچه در طول این مدت بیش از هر چیز قابل توجه است ، نقش مدرسه سعادت در مبارزات مردم و دفاع مقدس است . به گفته مدیران وقت مدرسه سعادت و شاهدان عینی ، راه پیمایی‌ ها و تظاهرات مردمی و دانش‌آموزی در آن زمان در بوشهر از مدرسه سعادت هدایت می شده است .

صورت جلسات هیأت امناء
از جمله با ارزش ‌ترین اسناد موجود در بایگانی مدرسه سعادت ، دفتر صورت جلسات هیأت امنای این مدرسه مربوط به سال‌ های 1294 _ 1284 است . اولین هیأت امنای این مدرسه در سال 1280 انتخاب شد و به مدت دو دهه با تغییر اندکی در اعضا آن فعالیت داشت که نخستین اعضای آن عبارت بودند از : حاج عبد الرسول رئیس التجار ، حاج سید محمدرضا کازرونی ، حاج میرزا غلامحسین کازرونی ، حاج یحیی صاحب تاجر بهبهانی ، سروش الملک رئیس پستخانه بوشهر ، میرزا یانس معاون گمرک و میرزا عبدالوهاب .

این هیأت هفته‌ ای یکبار آن هم در روز های چهارشنبه با حضور شیخ محمدحسین و شیخ عبدالکریم سعادت و آقا محمد باقر بهبهانی تشکیل جلسه می‌ دادند . اعضای هیأت امنا جلسات خود را در ماه رمضان در روز پنج شنبه برگزار می ‌کردند و این جلسات متقارن با مناسبت‌ های ملی مذهبی بر گزار نمی‌ شد . اعضای هیأت امنا در خصوص مسائل و مشکلات داخلی مدرسه ، جمع ‌آوری اعانه و مسائل خارجی مربوط به مدرسه به تبادل نظر می‌ پرداختند ، در پایان تصمیماتی می ‌گرفتند و آنرا اجرا می ‌کردند و خلاصه مذاکرات و تصمیم ‌گیری ‌های هیأت امنا در دفتری مخصوص ثبت می‌ شد . اگرچه اسناد صورت جلسات سال‌ های نخستین تاسیس مدرسه (1283-1280ش) در طول زمان از بین ‌رفته است ، اما با این وجود اسناد موجود در سال ‌های (1295- 1284 ش) وضعیت مدرسه سعادت را به خوبی نشان می ‌دهد .

مطالب و موضوعاتی که در این اسناد بیان شده است شامل : امور مالی ، امور اداری ، مسائل عمرانی و تعمیرات ، نحوه سیاست‌ گذاری در سیستم مدیریت مدرسه ، عزل و نصب‌ های مقامات محلی و کشوری ، مدرسه محوری و مسائل تربیتی که در هیأت امنا مطرح و تصمیم نهایی درباره آنها گرفته شد .

عزل و نصب هر یک از کارکنان مدرسه ،با نظارت مستقیم هیأت امنای مدرسه صورت می ‌گرفت . این هیأت بر شیوه مدیریت و چگونگی اداره مدرسه نظارت کامل داشت به گونه ‌ای که مدیر مدرسه بدون درخواست مرخصی از اعضاء هیأت امنا نمی ‌توانست مدرسه را ترک کند . وی باید تقاضای خود را با درخواست کتبی به این هیأت اطلاع می‌ داد و بعد از موافقت هیأت امنا و تعیین جانشین موقت مدرسه را ترک می ‌کرد و این امر درباره سایر کارکنان مدرسه نیز صادق بود . مدیر مدرسه ضمن تدریس ، بر وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان نیز نظارت کامل داشت . دانش‌آموزان برتر را مورد تشویق قرار داده و مشکلات آنانی که به هر دلیل از ادامه تحصیل انصراف می‌ دادند را مورد بررسی قرار می‌ داد . بعضی از نوشته‌ ها نیز دلالت بر حمایت مالی حکمرانان ایرانی و نمایندگی‌ های خارجی از مدرسه دارد . هیأت امنای مدرسه با توجه به مناسبت ‌هایی مانند انتصاب مقامات محلی و کشوری با ارسال پیام ضمن تبریک به این مقامات ، خواستار مساعدت مالی آنان می ‌شدند . از جمله اسناد جالب به جا مانده در مدرسه سعادت ، اسنادی است که با اقدامات و فعالیت ‌های هیأت امنای مدرسه در زمینه تأسیس و راه ‌اندازی مدارسی چون " جاوید " در بندر عباس ،" خزعلیه " در خوزستان ،" اخوت " در کاظمین ، مدرسه بهبهان و لنگه اختصاص دارد .

این هیأت با اعزام معلم و مساعدت مالی به مدارس یاد شده در زمینه فرهنگی ، خدمات ارزشمندی را انجام می‌ دادند . هیأت امنا بر مسائل آموزشی مدرسه نظارت مستقیم داشتند ، از جمله این موارد نظارت بر مواد درسی دانش‌ آموزان ، تفکیک دانش‌ آموزانی که موظف به پرداخت شهریه بودند و دانش‌ آموزانی که به طور رایگان به تحصیل اشتغال داشتند ، تهیه جوایز و انعام به دانش ‌آموزان ، استخدام معلمان متخصص و نظارت بر فعالیت آموزشی آنان بود . هیأت امنا بر وضعیت تدریس دروس نظارت کامل داشته ، بدین صورت که اگر برای دانش ‌آموزان قابل فهم نبود ، آن را تعطیل می ‌کردند و به فراخور نیاز در طول سال تحصیلی در موارد درسی دانش ‌آموزان تغییراتی صورت می ‌‌‌گرفت . هیأت امنا ، بازرسان ویژه ‌‌ای به نام " مفتش " داشتند که وظیفه آنها بازدید مخفیانه و بدون هماهنگی از مدرسه و وضعیت آموزشی آن بود . در سال‌ های اولیه بازگشایی مدرسه با همکاری احمدخان دریابیگی و تشویق اهالی ، از طریق مساعدت‌ های مالی نیاز های مدرسه بر طرف می ‌شد ، اما بعد از احضار حکمران وقت بوشهر به تهران و رکود کمک ‌های ثروتمندان شهر ، مدرسه با مشکلات حاد مالی روبرو شد . مسئولان مدرسه چاره ‌اندیشی کردند برای حل این مشکل انجمنی به نام " وکلای مجلس " تشکیل دهند که وظیفه این انجمن جمع‌ آوری اعانه و کمک‌ های مردمی برای تداوم " سعادت " بود . بنابراین از پادشاه وقت ، مظفر‌ الدین شاه قاجار تقاضای کمک مالی کردند . پادشاه قاجار مبلغ یک هزار تومان برای مخارج مدرسه در اختیار آنان قرارداد و هر یک از وکلای مدرسه نیز موظف به پرداخت مبلغی برای کمک به مدرسه شدند . اما همچنان با مشکل مالی مواجه بودند که هیأت امنای مدرسه اقدام به تشکیل انجمنی به نام "انجمن خیریه" کردند . این انجمن علاوه بر جذب کمک‌ های مردمی و دولتی و افراد خارجی در صدد بر آمد تا برای رفع نابسامانی ‌های مالی مدرسه از واردات گمرک عدلی یک شاهی ( یک بیستم قران ) و کالا های صادراتی ، عدلی نیم شاهی ( یک چهلم قران ) به عنوان اعانه به مدرسه سعادت اختصاص داده شود . با اختصاص اعانات گمرکی و کمک‌ های مالی مردمی ، بعد از گذشت چند سال مدرسه وضعیت بهتری پیدا کرد .

امتحانات
مدرسه سعادت در سال 1280شمسی به ساختمان جدید منتقل شد . این مدرسه دارای هفت کلاس بود ، که در پنج کلاس آن دروس دوره ابتدایی و در دو کلاس دیگر دروس دوره متوسطه تدریس می‌ شد . امتحانات خصوصی ، هر ماه انجام می ‌‌شد و هر سال یک بار نیز امتحانات عمومی با حضور بیشتر اولیای دانش ‌آموزان و بزرگان شهر و هیأت مدیره برگزار می ‌شد . به گزارش اسناد و مدارک موجود مربوط به امتحانات سال 1304شمسی مدرسه سعادت ، امتحانات در دو نوبت شش ماهه اول و سالیانه به صورت کتبی و شفاهی برگزار می ‌شد .

همچنین به دانش ‌آموزانی که موفق به کسب رتبه‌ های علمی برتر می ‌شدند ، از طرف مقامات محلی جوایزی داده می ‌شد . اسناد دفاتر امتحانی ، علاوه بر درج نمرات ، در برگیرنده مطالب دیگر نیز بود . در این اسناد هر یک از دانش ‌آموزان به نام ، شماره مخصوص و کدگذاری مشخص شده ‌اند . این مشخصات شامل نام پدر ، شغل و محل کار وی است . نمونه شغل‌های ثبت شده انباردار ، تاجر ، صیاد ، بقال ، قاری ، مجتهد ، ناخدا ، پلیس ، دلال و عکاس و غیره ....

دفاتر هفتگی دانش‌ آموزان
گزارش‌ های هفتگی کلاس ‌های درسی مدرسه سعادت در سال‌ های 1310-1307 نشان می ‌دهند که سال تحصیلی از 16 تا 22 تیر ماه هر سال آغاز می ‌شد و در خرداد سال بعد با اعلام نتایج نهایی ، دانش آموزان پایان نمی ‌یافت . تعطیلات تابستانی نیز از آغاز تیر ماه تا پانزدهم همان ماه بود . بر این اساس دانش‌ آموزان جز تعطیلات تابستانی و نوروزی خود باید 11 ماه و اندی از سال را رسما در مدرسه به تحصیل می ‌پرداختند .
براساس گزارش ‌های هفتگی مدرسه ، در سال‌ های فوق ، مسئولان مدرسه با فرا رسیدن سال نو ، یک هفته را به عنوان ایام نوروزی تعطیل اعلام می ‌کردند . این تعطیلات از 29 اسفند آغاز و تا 8 یا 9 فروردین سال جدید ادامه داشت . بنا بر اعلام اسناد موجود مسئولان مدرسه سیزدهم نوروز را هم تعطیل می ‌کردند .

بررسی عنوان ‌های درسی نشان می ‌دهد که بنا به صلاحدید مسئولان مدرسه و به فراخور نیاز دانش ‌آموزان در طول سال تحصیلی ، بعضی از دروس برای مدتی از برنامه هفتگی حذف و مواد درسی دیگری جهت آموزش ارائه می ‌شد . اخلاق و نظافت دانش‌ آموزان نیز پیوسته مورد توجه اولیای مدرسه بود و آنان در طول هفته از نظر انضباطی به دقت راهنمایی و کنترل می ‌شدند .

دفاتر آمار
این دفاتر مشخصات فردی دانش ‌آموزان ، زمان ورود آنها به مدرسه تا هنگام فراغت تا ترک تحصیل را نشان می دهد . مشخصات فردی که در دفاتر آمار آمده و شامل ؛ ردیف ، نام پدر ، نام خانوادگی ، شماره شناسنامه ، سن ،تاریخ ورود و خروج ، دانش آموزان مجانی یا شهریه بده است .

دفاتر صورت مخارج
اسناد مربوط به صورت مخارج مدرسه سعادت که در حال حاضر بخش بایگانی این مدرسه نگهداری می‌شود .

الف) اسناد مربوط به نخستین سال ‌های فعالیت مدرسه 1281-1279 شمسی ، مندرجات آن شامل تعداد دانش ‌آموزان ، مشکلات مالی ، چگونگی تأسیس انجمن وکلای مجلس و همچنین مساعدت و مشارکت مالی تجار و مقامات محلی است .

ب)دومین بخش این اسناد مربوط به سال‌ های 1308- 1295 شمسی است که مطالب آن شامل حقوق ماهیانه کارکنان و دیگر مخارج مدرسه با واحد"قران" و اجزای آن "غاز" محاسبه می‌شد .
از محتویات این اسناد چنین به نظر می ‌رسد که بیشترین حقوق به مدیر و کمترین به دفتردار یا خادم مدرسه تعلق می ‌گرفته است .

کتاب و کتابخانه
مدیریت وقت مدرسه سعادت در سال 1278 شمسی در صدد تهیه و تدوین کتب درسی دانش‌آموزان بر آمد که نخستین گام را محمدحسین سعادت برداشت . وی در تهران حدود دویست تا سیصد جلد کتاب فارسی ابتدایی تألیف مفتاح الملک ، چندین جلد کتاب علیخان ، کتاب جغرافیای ابتدایی ، شرعیات موسوم به کتاب علی ، جلد های مختصر انوارسهیلی و خلاصه الصر‌ عربی را برای استفاده شاگردان مدرسه سعادت فراهم کرد و بر حسب کلاس و استعداد به تدریج در میان دانش ‌آموزان توزیع شد . در ابتدا محمد حسین سعادت کتابی را به نام تاریخ مختصر ایران تألیف کرد ، که سال ‌ها در مدارس تدرس می‌ شد و سپس تاریخ خلیج را تدوین کرد .

در ادامه شیخ عبد الکریم سعادت اقدام به تألیف 9 عنوان کتاب درسی کرد و تعداد دیگری کتاب نیز به رشته تحریر در آمد . یک سری از کتاب‌ های تألیف شده به مدت 15 سال در مدارس بوشهر ، اهواز ، خرمشهر ، مدارس عراق ، بحرین و مدارس هندوستان برای ایرانیان تدریس می ‌شد . این اقدامات مورد توجه متولیان فرهنگ و معارف کشور قرار گرفت طوری که آنها طی مکاتبات متعدد از مدیریت مدرسه سعادت مراتب قدرشناسی خود را اعلام می ‌کردند .

بخش دیگری از این اسناد به انبار کتب مدرسه سعادت اختصاص دارد که مربوط به سال ‌های 1308-1305 شمسی و شامل کتب درسی مورد نیازی است که مدیریت مدرسه در صدد خریداری آنها بر آمد و در اختیار دانش ‌آموزان قرار دد . مدرسه سعادت بر طبق اعلام صورت جلسه هیأت امنا کتابخانه ‌ای داشت که تاریخ تأسیس آن مربوط به پیش از سال 1284 است .
این کتابخانه از بدو تأسیس دارای کتب و نشریات داخلی و خارجی ارزشمندی بود که متاسفانه در طول زمان به تاراج رفته است .

تبدیل مدرسه سعادت به موزه
معاونت توسعه و تجهیز منابع میراث فرهنگی ، صنایع ‌دستی و گردشگری استان بوشهر گفت : فرم معماری و تزئینات مدرسه سعادت به روش معماری کلی بافت قدیم بوشهر به شیوه‌ای به نام " بیت میلانی " و مصالح بکار رفته در آن از سنگ ‌های مرجانی و نوعی ملات به نام " چاری " است . محمد باقر سعادت که خود یکی از منسوبان خاندان سعادت ( شیخ محمد حسین سعادت ) است اضافه کرد : پوشش سقف مدرسه نیز از چوب صندل یا چندل بوده که روی آن را با حصیر می‌ پوشانند و به دلیل شرایط اقلیمی آب و هوای ساحلی و رطوبت بالا ، درب و پنجره‌ ها از چوبی محکم و مقاوم به نام " ساج " تهیه و با شیشه‌ های رنگی تزئیین شده است .

وی تصریح کرد : در حال حاضر اسناد و مدارک بخش اداری و فعالیت عملکرد دانش آموزان و آموزگاران به همراه اشیاء و کتب درسی و همچنین تصاویر تاریخی این مدرسه قدمت یک قرن و 10 سال دارد و در قالب یک موزه کوچک و اختصاصی در محل ساختمان جدید مجاور مدرسه در معرض بازدید علاقه مندان قرار دارد .وی افزود : مدرسه سعادت بوشهر پنجمین مدرسه ماندگار کشور است و با توجه به اهمیت و ارزش این بنا و نقش آن در آشنایی مردم جنوب ایران با مظاهر فرهنگ و آموزش ‌های جدید در میان سایر بناهای بافت قدیم جایگاهی ویژه دارد . این مقام مسئول اضافه کرد : مدرسه سعادت بوشهر با توجه به سابقه و اعتبار قدمت آن به پیشنهاد مدیریت میراث‌ فرهنگی بوشهر در تاریخ 11 بهمن 87 به شماره 2578در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسید .

همچنین با تلاش و همت سازمان میراث ‌فرهنگی ، صنایع‌ دستی و گردشگری استان بوشهر بنای قدیمی و تاریخی مدرسه سعادت با مجموعه کلاس ‌های درس و بخش اداری و با مرمت ‌های صورت گرفته در حال تبدیل به موزه بزرگ مدرسه سعادت است تا با تحقق این مهم بخشی از تاریخ آموزش و پرورش کشور در معرض دید و مطالعه پژوهندگان قرار داده شود .

www.chtn.ir