مجموعه ساختمان های عمارت ملک در حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد . در هشت کیلومتری شهرستان بندر بوشهر یکی از آثار های تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است و در نزدیکی میدان بهمنی قرارگرفته است .
این عمارت که به صورت مجموعه ساختمانی متعلق به یک قرن قبل است . این عمارت متعلق به یکی از ثروتمندان بوشهر به نام " محمد مهدی ملک التجار " بوده است .
" حاج ملک التجار " نامدارترین ثروتمند بوشهر بوده است که در سال 1277 ه ـ ق در کلکته هند به دنیا آمد و بعد از پدر بزرگ خود " محمد جعفر حاج بابا " سمت ملک التجاری در بوشهر را از آن خود کرد و جانشین جد خود گشت . او مردی بسیار ثروتمند محسوب می شد تا آن جا که خود یک بانک خصوصی راه اندازی کرد . ملک التجار به ولخرج بودن و اسراف کاری شهره بوده تا آن جا که در سفرنامه سدید السلطنه ذکر گشته است او برای عروسی پسر خود از بوشهر تا بهمنی را فرش کرده است و سماور ها را با اسکناس روشن کرده است . او با حکومت قوام السلطنه در بوشهر به مخالفت برخاست و خود حاکم بوشهر شد .
ملک التجار جهت گذراندن امورات خود از املاک اش در کلکته در آمد حاصل می کرد . در روایات ساخت عمارت ملک آمده است که ملک التجار با سر کنسول فرانسه در بوشهر حشر و نشر داشته است و برای مدتی به املاک سر کنسول در فرانسه سفر می کند و با دیدن قصر او در فرانسه خواستار ساخت نمونه ای از این کاخ ها در بوشهر می شود و معمار فرانسوی قصر کنسول را به خدمت گرفته تا قصری را برای او مهیا کند که حاصل این امر ساخت " عمارت ملک " بوده است . از نظر هندسی ، عمارت ملک یکی از زیباترین عمارات جنوب کشور است . اعیانی عمارت 4700 متر مربع و عرصه ی آن 24500 متر مربع است .
مساحت زیر بنای آن 4000 متر مربع بوده و در دوره قاجاریه توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی احداث شده و درب و پنجره آن زیر نظر مهندسین فرانسوی ساخته شده است . وی برای سفر تفریحی- تجاری به کشور فرانسه رفته و در آن جا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می بیند و نمونه آن را در بوشهر پیاده می کند .
نوع و سبک معماری این بنا از سبک ساختمان سازی دو قرن پیش سواحل خلیج فارس که به " بنگله " معروف است تاثیر گرفته و دارای یک قسمت استحفاظی ، بارو و شاهنشین و قسمتی به صورت چند ایوان و اتاق های مسکونی است .
این کاخ توسط متجاوزین انگلیس اشغال شده و به صورت مقر نظامی آن ها در آمد . آن ها بعد از سال ها استقرار در این کاخ با ورشکست شدن ملک التجار ( صاحب اصلی کاخ ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کرده و با خود بردند . در اواخر سلطنت رضا شاه این عمارت که خوابگاه نظامیان شده بود ، پس از چندین بار بازسازی رو به ویرانی نهاد و متاسفانه به خاطر وسعت زیاد هنوز مرمت نشده است .
تاریخ تعمیرات عمارت را از نوشته ای بر روی چوب تالار میانی می توان دریافت با نوشته ی " انگلستان 1918 " . این بنای تاریخی به شماره 1603ـ1/1 به تاریخ 81/3/6 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است . عمارت ملک شامل بخش هایی چون پیش خوان شامل فضای باز گسترده ای که پیوند دهنده ی فضای شهر با این مجموعه است که در عقب به سکو و عمارت اصلی و سر در ختم می شد .
سکو نیز صفه ی عظیمی بود که حدود جلوی بنای سر در را تشکیل می دهد و با یک ردیف پله به بنای اصلی متصل است .
سر در نیز فضای ایوان مانندی ست که با 3 ستون جفتی به ساختمان اصلی متصل است و در بزرگ بی نظیر از جنس چوب سای یا آبنوس با تزئینات فلزی آن را کامل می کند . ترکیب زوج ستون های دو طاقی را در کنار هم شکل داده که حاکی از نسخه برداری آن از یک بنای اروپائی است .
عمارت اصلی که عظیم ترین بخش این مجموعه می باشد شامل فضای میانی مدوری است که در دو طبقه با دیوار های نقاشی شده ساخته شده بود . سالن پائین به منظور ملاقات های رسمی ملک التجار و سالن بالا به منظور ضیافت های خصوصی در نظر گرفته شده بود .
طی سالیان اخیر این عمارت تنها به صورت مقطعی و در چند فصل کوتاه استحکام بخشی شده و عملیات مرمت ویژه ای بر روی آن انجام نشده است .
عمارت یاد شده که هم اکنون پناهگاه خانواده هایی از قشر بسیار ضعیف جامعه است ، چیزی جز مخروبه ای با دیوار های سیاه و در های شکسته شده از آن باقی نمانده است .
بنا به گفته یکی از ساکنان این عمارت ، در حال حاضر این ساختمان محل زندگی ده ها خانواده بی سر پناه شده است که هر یک در یکی از اتاق های این بنا زندگی می کنند ، با توجه به صحبت هایی که با یکی از بچه های ساکن این عمارت نیز داشتند ، هیچگونه امکاناتی از قبیل برق در این ساختمان موجود نیست و ساکنان آن در شرایط خاصی بسر می برند و این در حالیست که ظاهرا اقدام خاصی برای اسکان ساکنان این عمارت در مکان مناسب دیگر و حفظ و مرمت این بنای تاریخی صورت نگرفته است . آن ها در فصل تابستان نمی دانند که چطور با شرجی و حرارت و گرما سر کنند و در فصل زمستان نمی‌دانند که چگونه با باد و باران کنار بیایند . با آن‌ها که صحبت کردیم روزنه‌ای امیدی در دل داشتند و می‌گفتند: مسئولان برای بازدید آمدند ، قرار است ما را از این جا ببرند .
امیدواریم هر چه زودتر این بنای تاریخی دوباره ارزش گمشده ی خود را باز یابد .
irden.com ، nasirboushehr.com
0 نظرات:
ارسال یک نظر