موزه جواهرات ملی ایران در استان تهران

خزانه جواهرات ملی ایران با نام خزانه جواهرات سلطنتی ، در سال ۱۳۳۴ در تهران برپا شده ‌است . در دوره قاجار جواهرات سلطنتی در کاخ گلستان نگهداری می ‌شد .
گنجينه بی‌ مانند « خزانه جواهرات ملی » مجموعه ‌ای از گرانبها ترين جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار گردآوری شده است . خزانه فعلی جواهرات در سال 1334 ساخته و در سال 1339 با تاسيس بانک مرکزی ايران افتتاح و به اين بانک سپرده شد و اکنون نيز در صيانت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران می‌ باشد .
در حال حاضر اين مجموعه بی ‌نظير در معرض ديد عموم قرار دارد و در شمار يکی از مهمترين و معروف ترين جاذبه ‌های گردشگری کشور محسوب می‌ گردد .

تاریخچه جواهرات ایران از زمان حکومت صفویه آغاز می ‌شود ، زیرا تا قبل از صفویه‌ ، جواهرات گران‌ بهایی در خزانه دولتی وجود نداشته است و براساس‌ نوشته‌ های سیاحان خارجی ‌، پادشاهان صفوی بیش ‌از دو قرن ( 907 تا 1148ق ‌) دست به جمع آوری جواهرات زدند و حتی کارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازار های هند و عثمانی و کشور هایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری می‌ کردند و به اصفهان ‌، پایتخت حکومت ‌، می آوردند .
در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با ورود محمود افغان به ایران ‌، خزاین دولت با حمله افغان ‌ها غارت شد و مقداری از آن ‌ها که به وسیله محمود افغان به اشرف افغان منتقل شده بود ، پس از ورود شاه تهماسب دوم به اصفهان ‌، به چنگ نادر افتاد و از خروج آن‌ ها از ایران جلوگیری شد .
بعداً نادر برای پس گرفتن آن قسمت از جواهرات که به هندوستان منتقل شده بود ، نامه‌ هایی به دربار هند نوشت‌ ، اما جواب نامساعد شنید . پس از لشکرکشی نادر به هند ( 1158 ق ‌) ، محمد شاه گورکانی مبالغی نقدینه ‌، جواهر و اسلحه تسلیم نادر کرد . اما بخشی از اموال و خزاینی که نادر از هندوستان به دست آورده بود به ایران نرسید و در راه بازگشت به ایران از میان رفت‌ . نادر پس از بازگشت به ایران ‌، مقدار قابل ملاحظه‌ ای از جواهرات را به رسم ارمغان برای امرا و حکام و شاهان کشور های همسایه فرستاد . هم ‌چنین مقداری از اشیای نفیس و مرصع را به آستان حضرت امام ‌رضا (ع‌) تقدیم کرد و مقداری را نیز به سپاه خود بخشید . در 1160 ق ‌، پس از قتل نادر ، احمد بیگ افغان ابدالی ‌، از سرداران نادر ، دست به غارت جواهرات خزانه نادر زد . از جمله گوهر هایی که از ایران خارج شد و هرگز بازنگشت ‌، الماس معروف کوه نور بود . این الماس در 1266 ق‌، به ملکه ویکتوریا اهدا شد .
در دوران قاجار مجموعه جواهرات جمع آوری و ضبط شد و تعدادی از جواهرات بر تاج کیانی ‌، تخت نادری ‌، کره جواهر نشان و تخت‌ طاووس نصب گردید .
در 1316 ش‌، قسمت عمده جواهرات به بانک ملی ایران منتقل گردید و پشتوانه اسکناس و بعداً وثیقه اسناد بدهی دولت به بانک بابت پشتوانه اسکناس قرار گرفت ‌. خزانه فعلی در 1334 ساخته و در 1339 با تأسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و به این بانک سپرده شد .
این موزه تا قبل از انقلاب فعالیت داشته و بعد از آن تعطیل و دوباره در 1369 برای عموم بازگشایی شد .
جواهرات مهم این موزه الماس دریای نور ، تخت طاووس یا تخت خورشید ، تخت نادری و کره جواهر نشان است ‌.
موزه جواهرات ملی با مساحتی حدود 1000 متر مربع مجهز به سیستم ایمنی است که توسط آلمانی ‌ها ساخته است ‌.

جواهرات شاخص موزه عبارتند از :
دریای نور که درشت ‌ترین و زیبا ترین الماس برلیان در میان گوهر های سلطنتی ایران و یکی از گوهر های معروف جهان است ‌. گفته می ‌شود این الماس هزار سال پیش کشف و استخراج شده است ‌. وزن آن اکنون هفت مثقال و 20 نخود ، یعنی در حدود 182 قیراط ‌، و صورتی است‌ ، ولی پیش از تراش ‌، زیادتر از این بوده است ‌. این الماس توسط نادرشاه افشار ، جزو هدایای محمد شاه گورکانی و غنایم جنگی از هند به ایران آورده شده و بعد از طی دوران‌ های مختلف به دست شاهان قاجاریه رسیده است ‌.
دریای نور تا زمان ناصرالدین شاه در وسط یکی از بازوبند های سلطنتی نصب می‌ شد ، ولی در زمان او که استفاده از بازوبند منسوخ شد ، آن را به صورت پیش کلاه درآوردند و در قابی زرین با شیر و خورشید و تاج مرصع به 457 قطعه برلیان ریز و عالی و چهار قطعه یاقوت قرار دادند . این الماس برلیان از دو سو تراش خورده و به شکل هرم مثلث ‌القاعده ‌ای است که قاعده آن چهار سانتی ‌متر درازا و سه سانتی‌ متر پهنا دارد و دو سوی دیگر حدود دو سانتی ‌متر است ‌. همه سطوح دریای نور صاف و یک نواخت است ‌، جز یک سمت آن که فتح ‌علی ‌شاه با کندن عبارت « سلطان صاحب ‌قران فتح ‌علی ‌شاه قاجار 1244 » ، از ارزش آن کاسته است‌ .

کره جغرافیایی از دیگر اشیای نفیس موزه است‌ . وزن کره با پایه‌ های طلایی آن حدود 37/5 کیلوگرم و در روی آن 51366 قطعه جواهر گوناگون به وزن 3656/4 گرم نشانده شده است‌ .
اقیانوس ‌ها و دریا ها زمرد نشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل ‌، ایران مرصع به الماس‌ ، اروپا مرصع به یاقوت ‌، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و کبود و آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده که در روی آن‌ ها گل‌ های الماس نشان نصب شده ‌، به طور متقاطع کره را در میان گرفته است‌ .
بر روی کره القاب ناصر الدین شاه منبت و الماس نشان شده است ‌. در این کره ‌، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ زیب نمایان است‌ .

تاج ‌ماه جواهر دیگری است که بعد از دریای نور ، در میان جواهرات سلطنتی خودنمایی می‌ کند . این سنگ سفید و خوش آب و رنگ بادامی شکل 112 قیراط وزن دارد و در وسط بازوبند سلطنتی بازوی چپ قرار داشت ‌. اما بعد ها به صورت دگمه یا بر روی سینه یا پیش کلاه نصب می‌ کردند و اینک به صورت پیاده در خزانه جواهرات سلطنتی ایران نگه‌ داری می ‌شود .

تاج‌ کیانی تاجی است که پادشاهان در مراسم تاج ‌گذاری از آن استفاده می ‌کردند .

روز های بازدید : بازديد از خزانه جواهرات ملی روز های شنبه تا سه‌ شنبه از ساعت 14:00 الی 16:30 امکان‌ پذير است .
خزانه جواهرات ملی در غير از ساعات فوق و نيز روز های چهارشنبه ، پنج ‌شنبه و جمعه و تعطيلات رسمی ، تعطيل می‌ باشد .

بهای بلیت ( اتباع ایرانی ) : ۶۰۰۰ ریال
بهای بلیت ( اتباع خارجی ) : ۳۰۰۰۰ ریال
بهای بلیت ( دانشجويان و پژوهشگران ) : 3000 ريال
افراد زير 12 سال اجازه ورود ندارند .

تلفن : 64463785 ، 64463869 ، 64463870
دورنگار : 33112595

نشانی : خیابان فردوس مقابل سفارت ترکیه

allmuseums.com ، cbi.ir