مسجد شیخ لطف الله ( ساخته شده در ۱۶۰۲ - ۱۶۱۹ میلادی ) یکی از مسجد های تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است . این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی کاری قرن یازدهم هجری است به فرمان شاه عباس اول در مدت هیجده سال بنا شده و معمار و بنای مسجد استاد محمدرضا اصفهانی بوده است . تزئینات کاشی کاری آن در داخل از ازاره ها به بالا همه از کاشی های معرّق پوشیده شده است . باستان شناسان خارجی در مورد عظمت معماری این مسجد گفته اند : « به سختی می توان این بنا را محصول دست بشر دانست . »
شیخ لطف الله جبل عاملی ، پدر زن شاه عباس اول و از علمای بزرگ شیعه در لبنان امروزی بود که به دعوت شاه در اصفهان اقامت گزید . این مسجد به منظور تجلیل از مقام او و برای تدریس و نمازگزاری وی احداث شد .
مسجد شیخ لطف الله یکی از زیبا ترین آثار تاریخی اصفهان در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو واقع شده . شماری از کاشیکاری های معرق درون و بیرون گنبد و کتیبه های خط ثلث آن به خط علی رضای تبریزی عباسی است .
این مسجد به علت اینکه نه دارای مناره است و نه دارای شبستان ورودی ( حیاط ) و همچنین ورودی آن پله می خورد ، غیر طبیعی است . عدم وجود شبستان و صحن ورودی این مسجد را به مقتضیات تقارنی میدان نقش جهان (قرار گرفتن مسجد رو به روی عمارت عالی قاپو ) که در نهایت منجر به این مسئله شده است که نتوان صحنی یا حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری استفاده شود ، برای آن طراحی کرد .
سر در معرق آن تا پایان سال ۱۰۱۱ هجری ساخته و پرداخته شده و اتمام ساختمان و تزئینات آن در سال ۱۰۲۸هجری بوده است .
کتیبه سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی و مورخ به سال ۱۰۱۲ هجری است ، معمار و بنای مسجد استاد محمد رضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در دو لوحه کوچک به این شرح ذکر شده عمل فقیر حقیر محتاج برحمت خدا محمد رضا بن استاد حسین بنا اصفهانی ۱۰۲۸ خطوط و کتیبه های داخل مسجد کار علیرضا عباسی خطاط بسیار مشهور زمان شاه عباس و باقر بنّا خوشنویس گمنام آن عصر است که نمونه خط ثلث او با خط لیرضا عباسی برابری می کند .
مسجد شیخ لطف الله ؛ یکی از زیبا ترین آثار تاریخی اصفهان است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند و نسبت به هنر هنرمندانی که در انجام آن دخیل بوده اند به اظهار تحسین و اعجاب وا می دارد
گنبد مسجد شیخ لطف الله یکی از چند گنبد یک پوششی زمان صفویه است . بلندی آن تا آن اندازه است که بتواند در کنار میدان خود نمایی کرده و بر آن فضا مسلط باشد . خمیدگی گنبد از نقطه برآمدگی بزرگ ، ناگهان به سمت داخل گراییده و راس گنبد را تشکیل داده است و این فشار زیاد را دیوار های قطور مسجد تحمل می کند . دیوار های مسجد شیخ لطف الله ، برای تحمل سنگینی و فشار گنبد ، قطور ساخته شده اند ، به طوری که در قسمت پنجره ها قطر آن به یک متر و هفتاد سانتیمتر و در قسمت های اصلی به بیش از دو متر هم می رسد .
در ساختمان و تزئین اژدرهای سردر و جلوخان و همچنین سکو های طرفین سردر ، مرمر های بسیار خوب به کار رفته و بقیه قسمت های جلوخان و سردر با کاشی های خشتی الوان و معرق زینت یافته اند . در این تزئینات نقوش هندسی ، گل و بوته ، طاووس و همچنین کتیبه هایی به چشم می خورد که به خط خوش نسخ و نستعلیق نوشته شده اند .
نقوش و رنگ های به کار رفته در کاشی کاری استادانه گنبد مسجد ، از زیباترین کاشیکاری های موجود در معماری ایران است . نور درون مسجد از پنجرههای مشبکی که در جوانب گوناگون ساقه گنبد ساخته شدهاند تامین می شود . پرتوی که از این پنجره ها به درون مسجد می تابد ، علاوه بر ایجاد روشنایی کافی ، خود به خود نمایشگر فضای روحانی بناست . ساقه گنبد با کاشی هایی آبی رنگ و نقوش گل و بوته و کتیبه ای از کاشی های معرق ، شامل چند سوره کوتاه از قرآن ، تزیین شده است .
محراب مسجد زیبای شیخ لطف الله از نظر آنوبانینی ؛ از شاهکار های بی نظیر هنر معماری و از زیبا ترین محراب های مساجد اصفهان است . این محراب با کاشیکاری معرق و مقرنس های بسیار دلپذیر تزیین شده است . درون محراب دو لوح وجود دارد که عبارت " عمل فقیر حقیر محتاج به رحمت خدا ، محمد رضا بن استاد حسین بناء اصفهان " را می توان در آنها مشاهده کرد .
در اطراف محراب ، کتیبه های دیگری به خط علیرضا عباسی و خطاط دیگری که باقر نام داشته ، دیده می شود . در این کتیبه ها روایاتی از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است . اشعاری نیز بر کتیبه های ضلع های شرقی و غربی به چشم می خورد که احتمالا سراینده آنها شیخ بهایی ، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوی است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر