توچال و دره سرسبزدربند ، مجموع یک میلیون و یکصد هزار متر مربعی قرار دارد که به دلیل زیبایی و طراوتی که در آن وجود دارد به نام سعدآباد یا محل سعادت و خوشبختی نام گرفته است . این مکان امروزه با مجموعه هیجده کاخ بزرگ و کوچک از دوره های قاجار و پهلوی ، یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مجموعه موزه های ایران است . پس از کودتای 1299 ، این عمارت توسط رضاخان ، از ابوالفتح سردار اعظم خریداری شد . در آن روزگار منطقه سعد آباد به عنوان منطقه ییلاقی اطراف شهر بوده و مانند امروز در شهر تهران ادغام نشده بوده است .
کاخ موزه سعد آباد در دامنه البرز ، بین میدان تجریش و دربند ، در ضلع جنوبی میدان دربند ساخته شده است و از شرق به خیابان دربند ، از غرب به سعدآباد و زعفرانیه و از جنوب به نظامیه منتهی می شود .
مساحت فعلی سعد آباد در حدود ۴۰۰ هکتار است . ساخت آن به درخواست رضا شاه پهلوی به منظور تهیه محلی ییلاقی برای خود انجام گرفت . امیر لشکر خدایار باغ بزرگی را در کرج برای این امر در نظر گرفت و قرار شد فردی به نام کشتکار از سوی رضا شاه باغ را رؤیت کند . اما این فرد به شاه پیشنهاد کرد تا ییلاق سعدآباد را خریداری کند . در آن زمان اراضی سعدآباد متعلق به سردار اعظم بود . حدود ۴۰۰۰ متر مربع مساحت و دو عمارت بیرونی و اندرونی داشت که توسط رضا رفیع برای رضا شاه خریداری شد .
بعد از خریداری سعد آباد از سردار اعظم تپه علی خان والی نیز از پدر سرتیپ والی به مبلغ ۷۰۰۰ تومان خریداری و سپس کاخ شهوند ( سبز ) بر آن بنا شد . بعد از مدتی باغ های نیمه ویران دیگری ، توسط افراد رضا خان ، از صاحبان آن ها خریداری و به تپه علی خان وصل شدند و به تدریج باغ سعد آباد فعلی به وجود آمد . در باغ سعدآباد ، در مجموع ، ۱۴ کاخ ساخته شده است . از این میان پنج کاخ بزرگ و بقیه به نسبت کوچک تر هستند . قدیمی ترین آن ها کاخ شهوند و بزرگ‌ترین آن ها کاخ سفید است . کاخ سعدآباد دارای ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی ، چشمه سارها ، باغستان ، گل‌خانه و . . . است .
نگارخانه های موجود در کاخ سعدآباد بیش‌تر در کاخ های اختصاصی فرزندان محمدرضا شاه احداث شده و معماری آن‌ها به سبک بنا های امروزی است .
کاخ دو طبقه شهوند تنها کاخی است که نمای آن به طور کامل از بیرون پیدا است . این کاخ در زمان سردار سپهی ، در دامنه کمیز دره ، روی تپه علی خان والی ساخته شد . ساخت این کاخ درسال ۱۳۰۱ ش شروع شد و درسال ۱۳۰۷ به پایان رسید . استاد جعفر کاشانی طراح و معمار کاخ بوده و در تزیین آن از هنرمندان و استادان ایرانی بهره گرفته شده است . طبقه زیرین آن شامل چند زیر زمین و طبقه بالای آن دارای یک سالن بزرگ آینه کاری است . آینه کاری را جعفرخان معمار انجام داده است . آن‌چه از شاه در این سالن به جا مانده یک میز و صندلی و زیر سیگاری او است . طرف راست سالن آینه دو اتاق وجوددارد که یکی از آن‌ها اتاق کار بوده است . دیوار اتاق یک متر ازاره خاتم کاری دارد که از جمله زیباترین خاتم کاری های جهان محسوب می شود . بالای خاتم کاری قطعه نقاشی‌ای با رنگ و روغن دیده می شود . اتاق طرف راست نیز اتاق انتظار است .
سمت چپ سالن نیز دو اتاق است که مقرنس و آینه کاری های آن در منتهای ظرافت انجام گرفته است . سنگ های بنای کاخ شهوند از زنجان و سنگ های ستون ها ، مجسمه شیر و نیمکت ها از خراسان فراهم شده است .
گفته می شود پیمان سعدآباد ، که ایران مبتکر آن بوده است ، در ۱۷ تیر ۱۳۱۶ ش ، با حضور وزرای امور خارجه ایران ، ترکیه ، عراق و افغانستان در محل کاخ شهوند در ۱۰ ماده تنظیم شد و به امضا رسید .
یکی از ساختمان هایی که با دیوارکشی از سعدآباد جدا شده کاخ معروف به احمد شاهی است . از پیشینه کاخ احمدشاهی کسی اطلاع درستی ندارد . در اوایل انقلاب این کاخ به عنوان مکان تاریخی به ثبت رسید . در حال حاضر نیرو های مرکز آموزش علوم و فنون الزهرا در آن ساکن هستند .
کاخ سفید بزرگ‌ترین کاخ مجموعه ، مخصوص پذیرایی از مهمانان خارجی ، است . رضا شاه کاخ سفید را برای ایام تابستان ، به منظور پذیرایی از مهمانان رسمی خود ،در نظر گرفته بود . در ساختن این کاخ نظر محمدرضا شاه بسیار مؤثر بود . به عنوان مثال یکی از ستون‌ها به دستور او سه بار خراب شد تا عاقبت با طرح او هماهنگی پیدا کرد .
این کاخ دو طبقه است . طبقه اول شامل سرسرایی در وسط و اتاق های متعدد و یک سالن بزرگ است و طبقه دوم نیز مانند طبقه اول طراحی شده است . دیوار های اتاق ها و سربخاری‌ها از سنگ‌هایی با نقش های طبیعی است که در برش و صیقلی کردن آن‌ها دقت فراوانی به کار رفته است . سنگ های بنای کاخ را از یزد ، تفرش و خراسان و سنگ سفید نمای خارج آن را از ولی آباد آورده‌اند .
کاخ دیگر مجموعه کاخ محمدرضا شاه است که به سبک بناهای تازه ساخته شده و طرح آن با کاخ شهوند و کاخ سفید ، که روح ایرانی بر آن ها حاکم است ، اختلاف دارد .
کاخ همسر رضا شاه از جمله کاخ هایی است که بازدید آن تنها در ۲۲ بهمن ، سال روز پیروزی انقلاب ،برای عموم آزاد است .
موزه های موجود در کاخ سعدآباد عبارتند از : موزه نگارگری استاد فرشچیان ، موزه جهان‌گردی برادران امیدوار ، موزه مینیاتور بهزاد ، موزه آبکار ، موزه پژوهشی مردم شناسی ، موزه هنرهای زیبا ، موزه هنر ملل و موزه خط و کتاب میرعماد .
نخستین بنایی که در آن ساخته شد ؛ کاخ سبز یا اقامتگاه رضا شاه بود . مجموعه کاخ های سعدآباد عبارتند از : کاخ احمد شاهی ، کاخ شهوند ( کاخ موزه سبز فعلی ) ، کاخ سفید ( کاخ موزه ملت ) ، کاخ اختصاصی ( موزه تاریخ طبیعی سابق که در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است ) ، دفتر وزیر دربار شاهنشاهی یا کاخ سیاه ( موزه هنرهای زیبا ) ، کاخ شمس پهلوی ( موزه مردم شناسی ) ، کاخ اشرف پهلوی ( موزه ظروف سابق ) ، کاخ ملکه مادر ( ساختمان جمهور ) ، کاخ احمدرضا ( در اختیار نهاد ریاست جمهوری ) ، کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا ( مرکز آموزش ) ، کاخ شهرام پسر اشرف پهلوی ( موزه نظامی ) ، کاخ فریده دیبا ( در اختیار نهاد ریاست جمهوری ) ، ساختمان محل سکونت عصمت دولتشاهی همسر رضاشاه پهلوی ( موزه فرشچیان ) کاخ های قدیم و جدید رضا پهلوی ( موزه بهزاد و دفینه ) ، کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه ( موزه خط و کتابت میرعماد ) ، کاخ لیلا ( موزه آبکار ) و دفتر رئیس تشریفات کاخ ( موزه آب ) . این کاخ در میدان دربند واقع شده و در تمام ایام هفته به غیر از ایام رسمی سوگواری قابل بازدید است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر