کاخ چهلستون اصفهان یکی از کاخ های مهم سه گانه باقی مانده از عصر صفوی است که هر چند در مقایسه با کاخ های پادشاهان پیشین عظمت کمتری داشت ، اما به خاطر تزئینات بی نظیرش بسیار جذاب بود .
کاخ چهلستون شامل تالار سلطنتی ، ایوان و چندین اتاق مرتبط با یکدیگر است و از جمله زیبایی های این کاخ ، آیینه کاری ها ، گچ بری ها و نقاشی های عالی آن است .
تا قبل از اینکه ایوان کاخ چهلستون ساخته شود ، تمام ایوان های بنا ها از سه طرف محصور بوده اند و فقط یک جانب آنها باز بوده است ، اما در این ایوان ، سه طرف باز و یک طرف بسته است .
به همین خاطر این ایوان فضای جدیدی در معماری ایرانی پدید آورد که ارتباط بی نظیری بین بیرون و درون ساختمان ایجاد می کرد .
از جذابیت های دیگر این کاخ وجود باغ و استخر رو به روی کاخ است . انعکاس بنا در آب استخر حالتی خیال انگیز به آن می بخشد که باید آن را تجربه کرد .
تا سال 1327 خورشیدی ، چون تاریخ دقیق بنا به دست نیامده بود ، اظهار نظر درباره تاریخ بنای چهلستون مشکل می نمود . لیکن در همان سال در نتیجه کاوش هایی که به عمل آمد ، درجبهه تالار کاخ ، اشعاری در دو کتیبه از زیر گچ بدست آمد که یکی کوتاه تر و بر زمینه صورتی رنگ ، بنای تالار چهلستون را به شاه عباس دوم نسبت می دهد و سال اتمام آن را 1057 هجری قمری تعیین می‌کند و « مبارک ترین بنا های دنیا » مصرع آخر شعری است که به حساب حروف ابجد ، سال اتمام بنا را بازگو می کند و در کتیبه ای در کاخ از زیر گچ بیرون آمد . سال 1057 هجری ! دیگری که طولانی تر است و خطوط آن گچ بری بر زمینه آبی رنگ است از تعمیرات زمان شاه سلطان حسین حکایت دارد .
یکی از برنامه های شهری دوره شاه عباس اول و پس از انتخاب شهر اصفهان به عنوان پایتخت در سال 1007 هجری قمری ، احداث خیابان زیبا و طویل چهار باغ و باغ های متعدد در پیرامون آن بود . پی در پی بودن باغ ها که یاد آور مفهوم " باغ اندر باغ " هستند ، چون باغ خر گاه ، باغ بلبل ، باغ هشت بهشت ، باغ فتح آباد ، باغ کاج ، باغ نسترن ، باغ خلعت ، باغ انگورستان و سایر باغ ها ، از جمله اصول طرح اندازی شهر اصفهان محسوب می گردید . امروزه به جز باغ هشت بهشت و باغ چهلستون ، سایر باغ ها از بین رفته اند و تنها نامی از آنها باقی است . یکی از این باغ ها ، باغ جهان نما بود که خیابان چهار باغ که از غرب آن می گذشت ، به آن رونق بخشیده بود .
در میان باغ چهلستون ، شاه عباس عمارتی به شکل کلاه فرنگی با اتاق های کوچک در اطراف آن طرح انداخت که هسته اولیه کاخ چهلستون گشت . این باغ درباری جهت پذیرایی از میهمانان دربار شاه در مراسم و جشن ها استفاده می شده است و سپس با شروع سلطنت شاه عباس دوم ، هفتمین پادشاه صفوی ، عمارت چهلستون توسعه داده شد و تالار ها و ایوان هایی برآن افزودند . از آن جمله می توان به تالار آینه ، تالار هجده ستون ، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه ، ایوان های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزئینات نقاشی ، آیینه کاری ، کاشیکاری دیوار ها و سقف ها اشاره کرد . تالار های وسیع کاخ در دوره شاه عباس دوم نیز محل بار عام و کاخ پذیرایی های رسمی بوده است . این کاخ در سال 1056 هجری قمری ( 1642 میلادی ) با حضور شاه عباس دوم و سفیران کشور های خارجی افتتاح شد .
در دوازدهمین سال سلطنت شاه سلطان حسین ، کاخ چهلستون دچار حریق شده و سپس تعمیراتی در آن و به احتمال زیاد مطابق سابق به عمل آمده است . بنابر اظهار نظر سیاحان همچون فلاندن و کست در زمان پادشاهی محمد شاه قاجار ونیز مادام دیو لافوآ ، در سال 1298 هجری قمری ، باغ چهلستون به حالت اصلی خود باقی بوده اما از سال 1300 هجری قمری در زمان ظل السلطان – فرزند ناصر الدین شاه و والی اصفهان – خرابی بسیار در این عمارت به عمد راه یافته است .
فضای کاخ چهل ستون ، همان فضای قصه های هزار و یک شب به روایت شهرزاد قصه گوست . شاید از همین روست که « آرتور دوگوبینو » می نویسد : « شهری همچون اصفهان ساخته نمی شد و چنین هنر هایی شکوفا نمی گشت ، اگر پادشاهان و معماران بنا های پایتخت ( منظور اصفهان ) روز ها و شب های خود را صرف شنیدن داستان های شگفت انگیز مربوط به فرشتگان نکرده بودند » .
hamshahri.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر