این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی ساخته شده است و احداث آن در سال 1313 آغاز شد و تا سال 1316 یعنی حدود ۳ سال به طول انجامید . زیر بنای کاخ 2870 متر مربع و در زمینی به وسعت 35462 متر مربع احداث شده است . معماری آن تلفیقی از سبک های شرقی و غربی است . رضا شاه به طور کلی پایه های سلطنت خود را از قاجاریه جدا می دید . بنابر این نه تنها در هنگام تاجگزاری حاضر نشد به رسم شاهان قاجار از تاج کیانی استفاده نموده و تاج مخصوصی به نام تاج پهلوی را سفارش داد ، بلکه با استقرار در کاخ رسمی شاهان پیش از خود یعنی کاخ گلستان نیز مخالفت کرد و ساخت این کاخ را به طور خاص برای سکونت شخصی آغاز نمود . بر اساس سخنان حسین لرزاده که در گفتگو با مسعود نوربخش نویسنده کتاب « تهران ، به روایت تاریخ » گفته ، داستان کاخ مرمر از این قرار است که نقشه کاخ مرمر را ، خود رضا‌شاه داده بود . اما معمارانی که دست اندر کار ساخت آن بودند خیلی زود از کار اخراج شدند و ادامه کار به دست لئون تادوسیان داده شد و به سرانجام رسید . تادوسیان زاده تهران بود . استادان و هنرمندانی که در ساختمان و تزئین این بنا همکاری داشته اند عبارت‌اند از : استاد یزدی ( کاشی کار ) ، حسین لرزاده ( معمار ) استاد محمد حسین صنیع خاتم ( خاتم کار ) ، استاد حیدر عمو اوغلی و استاد حسین طاهرزاده بهزاد . البته بعد ها توسط اساتیدی همچون استاد خزیمه ( کاشیکاری ) و استاد علی نعمت ( خاتم کاری ) مورد باز سازی قرار گرفته است . علاوه بر محوطه سازی بسیار زیبای زمین چمن اطراف کاخ و نمای بسیار باشکوه سنگ های مرمر سبز نمای خارجی آن که وجه تسمیه این کاخ است و همچنین گنبد کرم رنگ آن که به سبک مسجد شیخ لطف الله اصفهان ساخته شده است ، از جهت دیگری نیز این کاخ منحصر به فرد است . خاتم کاری زیبای تالار خاتم این کاخ در نوع خود کم نظیر و شاید بی نظیر می باشد . در این تالار همه چیز از سقف و دیوار گرفه تا میز تحریر و ابزار آلات تحریر همه و همه خاتم کاری شده اند . این تالار به سرپرستی مرحوم حاج محمد صنیع خاتم و بیاری ده ها تن از بزرگ ترین اساتید این فن ، بین سال های 1314 و 1316 بخاتم آراسته شده است . خاتم کاری این تالار با پوششی از واحد های شش ضلعی « این کثیر الاضلاع های شش ضلعی خود از تعداد زیادی واحدهای سه ضلعی متساوی الاضلاع بوجود آمده است » خاتم تزیین شده ، بخاطر ایجاد تنوع و رهائی از یکواختی ، سقف و جوانب تالار به بخش های کوچک و بزرگ تقسیم گردیده است ، که اصطلاحاً باین تقسیم بندی ها گره سازی می گویند و کثیر الاضلاع های خاتم انواع گره ها « گره های تند ، کند ، کلاه درویشی و غیره » را می پوشاند .
در حقیقت این مرزکشی ها « گره سازی » جهت استقرار و مکث چشم در قطعات مختلف خاتم کاری شده است تا بیننده سهل تر بدان ها بنگرد و زیبائی ها را جدا جدا پذیرا گردد . طراح کمپوزیسیون گره سازی تالار هنرمندی بنام استاد حسین کاشی تراش اصفهانی است . شناخت و مهارت این استاد باتجربه ، موجباتی را فراهم می سازد که ترکیب خاتم کاری تالار از یکنواختی و سکون درآمده ، به شاهکاری در دنیای هنر تجسمی مبدل شود . تمامی قسمت های تالار از کوچکترین اجزاء نظیر دستگیره در ها وپنجره ها تا پوشش های وسیع تر ، در جوانب و سقف ، در انواع رنگ های طبیعی « رنگ طبیعی چوب ها و عاج » جلوه می کند ولی صرفاً رنگ سبز نمونه های خاتم مصنوعاً تهیه شده است .
محل وقوع کاخ از سمت شرق به ولیعصر از سمت جنوب به خیابان سپه ( امام خمینی ) و از سمت شمال به خیابان پاستور منتهی می گردد . بعدها علاوه بر ساختمان اصلی کاخ ، به منظور تسهیل در آمد و شد وزرا و درباریان و مسایل حفاظتی ، ساختمان مجلس ، نخست وزیری ( ریاست جمهوری فعلی ) قوه قضائیه ، آشپزخانه مجهز و حفاظت شده و حتی یک بیمارستان کوچک ولی بسیار مجهز اختصاصی نیز در همین منطقه احداث شدند . این کاخ تا سال 1349 به صورت محل زندگی شخصی رضا شاه و بعدها محمد رضا پهلوی استفاده می شد . در این سال واقعه ترور محمدرضا پهلوی باعث شد تا امنیت آن به صورتی جدی به چالش کشیده شود . محمد رضا که از این ترور نافرجام به سختی زخم خورده بود ، بلافاصله دستور داد تا مطالعات برای تبدیل این کاخ به موزه آغاز شود . سر انجام کاخ در آبانماه سال 1355 به صورت موزه در آمد و درب آن برای بازدید به روی عموم گشوده شد . تا سال 1359 کاخ به صورت موزه استفاده می شد و پس از آن مجدداً به دلیل مسایل امنیتی کاخ متروکه گردید و بعد ها به مجمع تشخیص مصلحت نظام واگذار شد .
daneshju.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر