مدرسه چهار باغ که به نام مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه نیز نامیده می شود ، آخرین بنای تاریخی باشکوه عهد صفویه در اصفهان می باشد ، که برای تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی در دوره آخرین پادشاه صفویه ، شاه سلطان حسین از سال 1116 تا 1126 هجری ساخته شده و درختان چنار کهنسال وجوی آبی که در آن جریان دارد ، بر زیبائی تزئینات نفیس کاشی کاری آن افزوده و بنای مزبور را بسیار فرح بخش و روح نواز نموده . از نظر تناسب معماری و زیبایی طرح کاشی کاری ، گنبد مدرسه چهار باغ بعد از مسجد شیخ لطف الله قرار دارد ولی درب مجلّل آن که با طلا و نقره تزئین شده است ، از لحاظ زرگری ، طلا کاری ، طراحی و قلمزنی در نظر استادان بزرگ امروز این فن نیز ، شاهکاری از صنایع ظریفه است و نظیر ندارد . مدرسه چهار باغ از لحاظ کاشی کاری هم ، انواع مختلف این فن را مانند کاشی هفت رنگ ، معرق ، گره سازی ، پیلی و معقلی را در خود جای داده و در حقیقت موزه کاشی کاری اصفهان می باشد . محراب و منبر یکپارچه مرمر ی ، حجره مخصوص شاه سلطان حسین ، کاشی کاری بی نظیر مدخل مدرسه ، خطوط نستعلیق کتیبه ها و پنجره های چوبی آلت بُری شده از قسمت های بسیار جالب و تماشایی این بنای نفیس تاریخی است . کاروانسرای مادر شاه که مجلل ترین اقامتگاه مسافرین سه قرن پیش بوده و متصل به ساختمان های مدرسه چهار باغ ، در ضلع شرقی آن است ، هم اکنون تبدیل به مهمانسرای به نام مهمانسرای عباسی شده و از لحاظ سبک معماری در بین هتل های درجه اول دنیا در زمان حاضر بی نظیر و منحصر به فرد است .
اکثر کتیبه های این بنا به خط ثلث عالی عبد الرحیم جزایری است و کتیبه سردر بازار سلطانی تاریخ ۱۱۲۲ه .ق را دارد .
معروف به : مدرسه سلطانی ، مدرسه مادرشاه ، مدرسه امام جعفرصادق (ع)
درختهای چنار كهنسال و نهر آبی كه در آن جریان دارد بر زیبایی تزئینات نفیس كاشیكاری این بنا افزوده است .
از جمله سیاحان : اوژن فلاندن ، دیولافوا ، کنت دوگوبینو هستند که مدرسه چهار باغ را شاهکار مسلم معماری دوران صفوی به حساب آورده اند .
مدرسه چهارباغ به صورت چهار ایوانی است . نمای خارجی عمارت شامل سردری رفیع و با شکوه و زیبا است هفده طاق نمای دو طبقه آجری در اطراف در ورودی خودنمایی می کنند . سردر ساختمان مزین به کاشی های ریز و ظریف همراه با مقرنس های پر نقش و نگار و خطوط مختلف است که بخش ورودی بنا را تشکیل می دهد .
قسمت داخلی مدرسه شامل هشتی ، ورودی ، حیات داخلی ، گنبد ، مناره و اطاق هاست . زیبا ترین قسمت مدرسه از نظر کاشیکاری هشتی ورودی آن است .
در وسط دالان مدرسه سنگاب نفیسی قرار دارد که صلوات بر چهارده معصوم با تاریخ 1110 هجری بر روی آن حجاری شده است . این سنگاب شاهکار هنر سنگتراشی و خوشنویسی است .
ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوانه مدرسه رو به باغی پر درخت قرار دارد که جویباری از میان آن می گذرد . این نهر به نام فرشادی است (در اصفهان این گونه نهر ها را مادی می گویند ) .
مادی فرشادی شعبه ای از زاینده رود است . صحن مدرسه چهارباغ نمونه کامل یک معماری درون گرا و بومی به شمار می رود .
حجره هایی که در دو طبقه و در فواصل ایوان های مدرسه ساخته شده که اختصاص به سکونت طلاب علوم دینی داشته است . اکثر این حجره ها دارای نقشه یکسانی است که از یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوق خانه در عقب و قسمتی به نام بالا خانه تشکیل می شود . در جلوی این حجره ها ایوان زیبا و خوش طرحی قرار دارد .
در جبهه شمالی مدرسه ، ایوان شمالی با دهانه نسبتاً عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد . که در جبهه مقابل آن گنبد و مناره های ایوان جنوبی دیده می شود . کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبد الرحیم جزایری خوش نویس عصر صفویه می باشد .
تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم می شود که با کاشی تزئین شده است . منبر دوازده پله مدرسه که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه های هنر حجاری و سنگتراشی آن روزگار است . در کنار این منبر، محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار دارد که کتیبه بالای محراب و منبر نیز به خط عبدالرحیم جزایری است .
اشعاری که در اطراف سرسرای مدرسه به خط نستعلیق بسیار زیبا به رنگ سفید بر زمینه کاشی خشت لاجوردی نوشته شده به خط محمد صالح اصفهانی و مورخ به سال 1119 هجری است .
شبستان مسقف مدرسه چهار باغ که در ضلع شرقی مدرسه واقع شده با درب منبت کاری بسیار نفیسی به محوطه زیر گنبد مربوط می شود در این شبستان سه محراب وجود دارد که کتیبه های اطراف آنها را محمد مؤمن الحسینی به سال 1118 هجری کتابت کرده است .
در شمال مدرسه چهارباغ بازارچه ای زیبا و مرتفع وجود دارد که در عصر صفویه بازارچه بلند و بازارچه شاهی نیز نامیده می شد . این بازارچه نمونه ارزنده ای از بازارهای عصر صفوی است . در شرق مدرسه چهارباغ کاروانسرای مادر شاه واقع شده که مهمانسرای عباسی امروز است .
مدرسه چهارباغ دارای کتابخانه کم نظیر و با ارزشی بوده که در حمله افغان ها نابود شده است این کتابخانه با کتب بسیار نفیس و کمیاب در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهشگران و محققین آن روزگار بوده است .
مدرسه چهارباغ موقوفاتی بسیار نیز داشته است که شامل باغ ها ، مزارع ، روستاها ، املاک ، دکان ها ، کاروانسراها و سایر مستغلات بوده است که چگونگی آنها با حمله افغان ها نامعلوم مانده است به طور کلی مدرسه چهار باغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده است ، با 8500 متر مربع مساحت از آثار مهم و با ارزش عصر صفوی است که در اواخر حکومت این خاندان در اصفهان ساخته شده است .
مدرسه چهارباغ اصفهان که پس از پیروزی انقلاب اسلامی « مدرسه علمیه امام صادق (ع) » نامگذاری شد در حال حاضر به آموزش طلاب علوم دینی و حجره های آن نیز همانند عصر صفویه به اقامت طلاب اختصاص دارد .
فرش این مدرسه که روح فزاست وقف نواب اشرف اعلاء است .
isfahan.ir
myisfahan.com
0 نظرات:
ارسال یک نظر