گردکوه دامغان که به نام گنبدان دژ نیز معروف است ، دژیست در البرز کوه که اسفندیار پهلوان روئین تن ایرانی ، مدتی به فرمان پدرش گشتاسب در آنجا زندانی بود ، قلعه ای عجیب و جالبی است که در 18 کیلومتری غرب دامغان و در نزدیکی روستای قدرت آباد واقع شده است . فاصله این قلعه تا روستا 8 کیلومتر می باشد و در بین کوهستانی صعب العبور واقع شده است .
کوهی که قلعه گردکوه بر آن بنا شده درست به شکل گنبد است و احتمالاً به همین خاطر آن را بدین نام نامیده اند . ارتفاع تقریبی این کوه هزار متر و طول آن در حدود 0/5 کیلومتر است . از لحاظ موقعیت طبیعی یکی از قدیمی ترین پناهگاه هایی است که در دوره های مختلف تاریخی مورد استفاده اقوام مختلف قرار گرفته و از قدیم اهمیت به خصوصی داشته است .
قلعه گردکوه یکی از مهم ترین پناهگاه های مستحکم و غیرقابل تسخیر فرقه اسماعیلیه در ایران بوده است ، به زمانی که حسن صباح و فدائیان بی باکش با کارد های زهر آلودشان ، وحشت به جان تمامی حکام و فئودال های سلجوقی انداخته بودند . در آن دوره فردی به نام رئیس مظفر حاکم دامغان بود ، وی دعوت حسن صباح را پذیرفت و از آنجا که فرد ثروتمندی بود ، قلعه الموت را به مبلغ سه هزار دینارخرید و به حسن صباح داد ، او قلعه گردکوه را کانون تبلیغ فرقه اسماعیلیه کرد و هیچ کمکی را از آنها دریغ نمی داشت ، به گونه ای که وقتی قلعه الموت ( درسال 500 ه.ق. ) به وسیله ارتش سلجوقی محاصره شد ، حسن صباح ، کودکان و فرزندان خود را به گردکوه نزد رئیس مظفر فرستاد تا از آنها مراقبت کند . با ظهور فتنه شوم مغول ، بسیاری از دژ های اسماعیلیان ، به خاطر خیانت خورشاه ( آخرین حاکم اسماعیلیه ) یکی پس از دیگری فرو ریختند ، ولی اسماعیلیانِ گردکوه ، تسلیم مغولان نشدند و مدت بیست سال مردانه در برابر لشکر مغول ایستادند ، تا اینکه در زمان آباقاخان ، این دژ سقوط کرد و تمامی ساکنان آن کشته شدند و دژ کاملا ویران گردید ( این دژ حدود دویست سال در تصرف اسماعیلیه بود و آخرین قلعه ای بود که سقوط کرد ) . پس از سقوط اسماعیلیه گرد کوه به دست حکام مغول افتاد ، در سنه ( 786 ه.ق.) فردی به نام امیر ولی در یک درگیری با سپاه تیمور لنگ ، گرد کوه را از تیموریان گرفت و جزو قلمرو خود قرار داد ، ولی اندکی بعد در استرآباد از لشکر تیمور شکست خورد و زن و فرزندانش را به گردکوه آورده و خود فرار کرد ، از سنه ( 800 ه.ق. ) به بعد قلعه رو به ویرانی نهاده و اهمیت خود را از دست داد .
در سمت مشرق گردکوه نشانه ساختمان مستحکمی با سه آب انبار معتبر به طول 27 - 21 - 20 و عرض 8 - 5/4 - 4 متر به جامانده است که گودی آن به علت این که به مرور پر شده دقیقاً معلوم نیست . سه آب انبار مسقف می باشد که در قسمت جنوبی دژ واقع شده و هر سه به هم راه دارند و آب آنها از چشمه پیخار ، به وسیله جویی که قبلاً وجود داشته تامین می شده است .
چند عمارت در نقاط مختلف کوه به منظور دیده بانی ساخته شده بود و حوض هایی در کنار آن ها درست کرده بودند . تمام این ساختمان ها به غیر از یک ساختمان ، همه از سنگ و ساروج بنا شده و کوه را به صورت قلعه پابرجایی درآورده است . راه صعود به این کوه از سمت مشرق بوده و پیوسته زیرنظر دیده بانان قلعه قرار داشته است . در گردکوه کلیه وسایل زندگانی برای عده نسبتاً زیاد در مدت زیادی فراهم بوده و قطعه های سنگ آسیای دستی و شکسته های ظروف سفالی و سایر چیز ها که اکنون در آن جا مشاهده می شود ، مؤید این مطلب است .
ببردندش از پیش فرخ پدر
سوی گنبدان دژ پر از خاک سر
بدان دژش بردند بر کوهسار
ستون آوریدند از آهن چهار ( فردوسی )
jjtv.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر