موقعیت و تاریخچه
روستای باغستان علیا از توابع بخش مرکزی شهرستان فردوس ، با مختصات جغرافیایی 58 درجه و 17 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 6 دقیقه عرض شمالی ، در 15 کیلومتری شمال شرقی فردوس و 330 کیلومتری مشهد قرار دارد . روستای باغستان علیا از روستا های دشتی است و ارتفاع آن از سطح دریا 1500 متر است . آب و هوای این روستا در زمستان ها سرد و در تابستان ها ، خشک است . رودخانه فصلی چهل از جنوب روستا عبور می کند .
استقرار روستای باغستان علیا در نزدیکی شهر تاریخی تون ( فردوس ) و روستای بیدسکان که بافت تاریخی با ارزشی دارد و همچنین همجواری آن با سد مهویه و امامزاده سلطان احمد مهویه ، بیانگر قدیمت کهن آن است .
روستای باغستان علیا از گذشته های بسیار دور ، باغ های سرسبزی داشته است و به همین دلیل نیز به نام باغستان معروف شده است .
مردم روستای باغستان علیا به زبان فارسی دری با لهجه فردوسی سخن می گویند ، آن ها مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند .
الگوی معیشت و سکونت
براساس نتیجه سرشماری سال 1375 ، روستای باغستان علیا 2197 نفر جمعیت داشته است که در سال 1385 ، به تعداد 2220 نفر افزیش یافته است .
درآمد اکثر مردم روستای باغستان علیا از فعالیت های زراعی ، باغداری ، دامداری امور خدماتی و تولید صنایع دستی تأمین می شود . مهم ترین محصولات زراعی روستا که در اراضی دیم و آبی آن کشت می شوند عبارتند از : گندم ، جو ، زیره و زعفران .
باغداری نیز به دلیل وجود شریط مساعد اقلیمی رونق خوبی دارد و میوه های مانند گردو ، بادام ، انار ، هلو و غیره در زمره محصولات سردرختی روستا به شمار می آیند . انواع سبزیجات نیز ، در روستا کشت می شود . شیر ، پنیر ، ماست ، کره و کشک محلی مهم ترین محصولات لبنی این روستا هستند .
روستای باغستان علیا در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد و در سطح نسبتا همواری استقرار یافته است . کوچه ها و معابر روستا ، از درختان سر به فلک کشیده و فراوانی پوشیده شده و به شکل کوچه باغ های زیبایی درآمده است .
منظره ساختمان های روستا با سقف های مسطح و دیوار های گل اندود در همجواری با کوچه باغ های سرسبز ، ترکیب های زیبایی از رنگ های خاکی و سبز پدید آورده است . معماری سنتی روستا تناسب کاملی با محیط طبیعی پیرامون خود یافته است .
مصالح به کار رفته در ساخت بنه ، غالباً از گل ، سنگ ، خشت ، چوب و آجر است . در ساخت خانه های جدید از مصالح مقاوم مانند سیمان ، گچ و تیرآهن نیز استفاده می شود .
شکل خانه های روستا از نوع معیشت و درآمد اقتصادی خانوار متابعت دارد . علاوه بر اتاق ها ، آشپزخانه و سرویس بهداشتی ، فضا های مورد نیاز مانند انبار علوفه ، طویله و غیره نیز در ساخت خانه ها منظور شده است .
جاذبه های گردشگری
روستای زیبای باغستان علی ، به دلیل استقرار در ناحیه ی کوهستانی ، اقلیمی معتدل دارد . فراوانی جاذبه های طبیعی این روستا موجب شده که هر ساله گردشگران بسیاری به این روستا مسافرت کنند برخی از مهم ترین جاذبه های این روستا عبارتند از :
رودخانه فصلی چهل ، که از جنوب روستای باغستان علیا می گذرد و قسمتی از آب کشاورزی روستا را تأمین می کند . حواشی این رودخانه ، با درختزار های انبوه و تفرجگاه های جذاب این روستاست .
پیرامون روستای باغستان علیا را ارتفاعات کلات فرا گرفته اند و دامنه این ارتفاعات با گیاهان متنوعی پوشیده است . هنگامی که در فصل بهار انواع گل های رنگارنگ خودرو و گیاهان دارویی مانند شاه تره ، کتیرا ، گل زوفا و غیره می رویند و عطر می پراکنند ، چشم انداز های بدیع و خیره کننده ای پدید می آورند .
ارتفاعات کلات مورد توجه کوهنوردان و دوستداران طبیعت است و هر ساله گروه های کثیری به قلل این ارتفاعات صعود می کنند .
باغ های فراوان میوه از دیگر جاذبه های طبیعی روستای باغستان است . بازی رنگ های در فصول مختلف چشم انداز های خیره کننده و سحرانگیزی ایجاد می کنند و انسان را به حیرت وامی دارند .
آبگرم معدنی فردوس در 8 کیلومتری روستای باغستان علیا واقع شده است و اشتهار منطقه ای دارد . هر ساله مسافران زیادی برای استفاده از خواص درمانی این آب معدنی به این روستا مسافرت می کنند .
روستای بیدسکان یکی از روستا های زیبا و منحصر به فرد شهرستان فردوس است که در فاصله 20 کیلومتری روستای باغستان واقع شده است . این روستا ، بافت تاریخی با ارزشی دارد .
سد مهویه و مقبره امامزادگان سلطان احمد شاه و سلطان ابوالحسن مهویه از نوادگان امام موسی بن جعفر (ع) در 20 کیلومتری روستای باغستان و در روستای مهویه قرار دارند . در کرانه های دریاچه سد مهویه امکانات قابل توجهی جهت ایجاد فضا های تفرجگاهی وجود دارد و محیطی جذاب برای گردشگران محسوب می شود .
شهر باستانی فردوس ، در 15 کیلومتری روستای باغستان علیا قرار دارد و در کتب قدیم به نام تون معروف بوده است . قدمت این شهر به دوره های تاریخی قبل از اسلام مربوط است .
از دیگر جاذبه های طبیعی اطراف روستا ، می توان به ییلاقات حاجی آباد و حواشی سد برون در فاصله 10 کیلومتری روستا اشاره کرد .
مردم روستای باغستان علیا در اعیاد بزرگ مانند عید قربان ، فطر و غدیر به جشن و سرور و در ایام محرم و وفات ائمه به عزاداری می پردازند . مراسم نخل گردانی در روز عاشورا ، از جمله مراسم ویژه این روستا است .
مراسم پیشواز عید نوروز و دید و بازدید سال نو ، مراسم چهارشنبه سوری ، سیزده به در ، شب یلدا ، حضور دسته جمعی بر مزار اموات و شهدا ، جشن انار ، مراسم چیدن گل زعفران ، مراسم شیر دوشی و مراسم هم شیری از جمله آئین های عمومی مردم روستاست .
بهره گیری از انواع آوا ها و آهنگ های محلی در مراسم عروسی و جشن های روستا رایج است . آواز های محلی با همراهی ساز های دوتار و دیره اجرا می شوند . لالایی هی محلی از جمله نغمه های شیرینی است که مادران برای فرزندان خردسال خود می خوانند .
هفت سنگ ، گوگ بازی ، دیره و سرسر قطاره از بازی های رایج و محلی روستای باغستان علیاست .
پوشاک اکثر مردم روستای باغستان علی ، همانند البسه مردم شهر های اطراف است ، برخی از جوانان روستا برای حفظ آداب و رسوم کهن ، در جشن ها و مراسم خاص ، لباس محلی بر تن می کنند . این لباس ها از پارچه های زیبا و طرح دار ، با رنگ های شاد تهیه شده و به وسیله زیور آلات و پولک های رنگی تزیین می شوند .
عمده ترین صنایع دستی روستا مشتمل بر انواع قالی و قالیچه ، گلیم ، حصیر و اسپندی است .
انار ، زعفران ، زیره ، شیرینی محلی و کلوچه از معروف ترین سوغات روستای باغستان علیا به شمار می آیند .
غذا های متنوعی در روستای باغستان علیا طبخ می شوند . از جمله معروف ترین این غذا ها می توان به بورانی ، آش جوشپره ، سرموک ، حشن مکی ، اشکنه شیره ، اشکنه اوجز ، اماج و کماج و انواع نان محلی و همچنین انواع کباب و خورشت اشاره کرد .
دسترسی : روستای باغستان از طریق شهر های گناباد ، بجستان و فردوس ، با جاده آسفالت قابل دسترسی است .
iranchto.ir
مهوید درست است نه مهویه