قلعه قدیمی سب در روستای سب از توابع بخش سیب و سوران در ۵۲ کیلومتری سراوان واقع است . این قلعه به قلعه میر غلا مرسول نیز معروف است و مربوط به دوران زندیه قاجار می باشد . ارتفاع آن 30 متر و در دو طبقه است و حصار ارگ آن دارای تیرکش و کنگره و نیز دارای یک حلقه چاه آب و 4 برجک نگهبانی می باشد .
قلعه سب زیباترین و سالم ترین قلعه ایی است که از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان ، مانده است . آیینه تمام نمای این قلعه که حاکمان صفویه و بعد از آنها است ، از جمله ۲۷ بنای تاریخی استان است که هنوز پابرجاست . قلعه سب در اوایل قرن دوازدهم هجری مرکز حکمرانی حاکم محلی به نام « ملک دینار خان » بزرگ و فرزندان او بود که در مناطق اطراف « سیب و سوران » حکمرانی می کردند . آخرین حکمران « قلعه سب » غلام رسول خان بود که دو اتاق طبقه دوم قلعه را به ساختمان اضافه کرد . نام قلعه « سب » از نام روستای « سیب » ( به معنای جایگاهی که در آن آب روان است ) گرفته شده است . این واژه به طایفه های کهن در سراوان هم اطلاق می شود .
قلعه سب روی صفحه ایی سنگی و صخره طبیعی کم ارتفاع با خشت و گل در قرن دوازدهم هجری قمری ساخته شد و در پایان قرن سیزدهم آخرین تغییرات اساسی در آن صورت گرفت . ساختمان قلعه مجموعه ایی از حصار و بنای اصلی است که با ۲۳ متر ارتفاع در روستای « سیب » ۲۵ کیلومتری جنوب غرب سراوان قرار دارد .
بنای اصلی قلعه در قاعده ، به صورت مستطیل ۳۶ متر * ۲۵ متر ، در دو طبقه ساخته شده است . به گونه ایی که هرچه بر ارتفاع آن افزوده می شود از حجم آن کم می شود و در ظاهر به شکل « مصطبه هرم » درمی آید که موجب ایستایی بیشتر بنا و جلوگیری از رانش دیوار های قطور و مرتفع آن می شود . معماران چیره دست محلی با بهره گیری از تجربه خود ، برای احداث قلعه سب تخم گیاهی به نام « توتری » را با گل مخلوط می کردند و ملاطی چسبناک می ساختند که وقتی خشک شد ، شدید ترین رگبار ها و باران های فصلی بلوچستان نیز توانایی شستن آن را ندارد و به همین دلیل قلعه پایدار مانده است .
حصار قلعه سیب با سه متر ارتفاع ۴۸ متر * ۷۴ متر به شکل مستطیل ، دور تا دور قلعه را فرا گرفته است ، و به وسیله غلام گرد های ( محلی ویژه نگهبانان و تیراندازی ) در داخل دیوار و چهار برج چهار گوش در چهار رأس حصار از قلعه محافظت می کنند . سازندگان قلعه همچنین با بهره گیری از تنه خرما و شاخ و برگ آن و گاهی حصیر هایی از داز DAZ ( نخل کوتاه وحشی ) ، سقف ها را می پوشاندند و روی آنها را از کاهگل پوشش می دادند . محل ورود به قلعه تنها از طریق پلکان جنوب شرق امکان پذیر است و وارد شونده ها پس از عبور از درب اصلی قلعه به وسیله معبری به درگاهی ، در سمت میانی دیواره غربی و از آنجا به وسیله یک راهرو تونل به طول ۱۶/۵ متر با شیب نسبتاً تند به حیاط مرکزی می رسیدند . همچنین برای دسترسی ساکنان قلعه به آب شیرین چاهی در دل صخره و حیاط مرکزی حفر شده است . سیب بنای تاریخی قلعه سب مهرماه ۱۳۷۵ به پیشنهاد این اداره به شماره ۱۷۱۵ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید .
قلعه سب در مجموع ۱۰ اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته اند و برای دسترسی به فضا های حاکم نشین و تابستانی ، راه پله ایی مخفی ، کم عرض ، با شیب زیاد وجود دارد . قلعه سب بعد از زمان صفویه به ویژه در عصر افشاریه محل سکونت حاکمین بوده است .
wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر