تالاب شادگان در استان خوزستان

تالاب ها از پدیده های جالب طبیعی هستند ، در خوزستان به تالاب ، « هور » می گویند . تالاب چاله هائی هستند که از آب های سطحی یا زیرزمینی اشباع شده است . تالاب ها به دلیل ذخیره آبی و آرامش موجود در آنها ، همواره زیستگاه های مناسبی برای حیات وحش اند . تالاب ها از نظر کنترل سیلاب ، تغذیه آب های زیرزمینی ، امکانات تفریحگاهی ، زمینه های تحقیقاتی و صید پرندگان از اهمیت ویژه ای برخوردارند
تالاب بین المللی شادگان یکی از تالب‌های بزرگ ایران است .
این تالاب در جنوب غربی ایران در جنوب شهر شادگان در استان خوزستان واقع شده‌است . در همایش تالاب‌های جهان که در رامسر برگزار شد تصمیم گرفته شد که سه تالاب شادگان ، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود .
محل : واقع در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستان های شادگان ، آبادان ، ماهشهر از ۴۸ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۵۰ دقیقه و ۳۰ درجه و۱۷ دقیقه تا ۳۰ درجه و ۵۸ دقیقه
را ه‌های دسترسی : اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان از محل سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر شادگان و از سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان- جاده آسفالته آبادان ماهشهر که از وسط تالاب و پناهگاه عبور می‌کند
تالاب دیدنی شادگان با مساحتی بالغ بر 400 هزار هکتار دارد و از رودخانه‌های جراحی و کارون همچنین جزر و مد خلیج فارس تغذیه می‌ کند . این تالاب از شمال به شادگان و خور دورق و از جنوب به رودخانه بهمن شیر آبادان و از غرب به داخوبن و از شرق به آبهای خورموسی محدود می‌ شود . نقش این تالاب در عرصه‌ های اجتماعی و اقتصادی منطقه بسیار مهم است . این تالاب به عنوان پناهگاه بین ‌المللی حیات وحش شادگان منطقه حفاظت شده محسوب می ‌شود . پوشش گیاهی درون تالاب چراگاه و منبع تأمین علوفه دام 132 روستای اطراف است . دو گونه از دوزیستان و پنج گونه از خزندگان و حدود 154 گونه پرنده در این تالاب زندگی می‌ کنند . از مهمترین پرندگان می‌ توان به پلیکان زرد ، فلامینگو و سبز قبای هندی اشاره کرد . 36 گونه نیز در این تالاب زندگی می ‌کنند . تالاب شادگان 38 درصد تالاب های بین ‌المللی ایران و 66 درصد تالاب های جهان را تشکیل می‌ دهد . تالاب شادگان از لحاظ رتبه ‌های ثبت شده در یونسکو در گذشته در رتبه پنجم جهانی قرار داشتن ولی متأسفانه به علت ورود آلاینده ‌های صنعتی به این تالاب و دخل و تصرفات مصنوعی در اکوسیستم آن ، مرتبه بین‌ المللی آن تا رده بیست ‌و دوم نزول کرد .

آب وارده از رودخانه جراحی به این تالاب : سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب
مختصات : ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه شرقی (E) و ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی (N)
شماره ثبت در فهرست تالاب‌های بین المللی کنوانسیون رامسر (تاریخ ۲۳/۶/۱۹۷۵) به شماره ثبت ۲۱R006 .
گونه‌ های زیستی : تاکنون ۱۵۲ گونه پرنده و ۴۰ گونه پستاندار بوده که مهم ‌ترین آنها دلفین بینی بطری با نام علمی tursiops truncatus است که با حرکات نمایشی زیبا ، بسیار دیدنی است . این حیوان در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است مهم ‌ترین پستانداران تالاب بین المللی شادگان عبارت ‌اند از : ۱- گراز : با نام محلی خنزیر ، ونام علمی sus scrofa ۲- گربه جنگلی با نام محلی بزون و نام علمی felis chaus
۳- شنگ با نام محلی چلیب المای و نام علمی lutra lutra ۴- گرگ محلی ذئب و نام علمی canis lupus ۵- دلفین با نام محلی دلفین و نام علمی tursiops truncatus

فاجعه زیست‌ محیطی
در آبان ماه ۱۳۸۳ شهرداری آبادان ۳۵ هزار مترمکعب از زباله‌ های نفتی منطقه گیسی را از زیر خاک خارج و در تالاب شادگان ریخت . این کار طی عملیات احداث بلوار در منطقه ‌ای از آبادان انجام گرفت .

تالاب شادگان به خاطر اهمیت ویژه‌ای که دارد ، در شمار تالاب‌ های تحت حمایت بانک جهانی و طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ ها قرار گرفت .

براساس این طرح که تا سال 2012 میلادی ادامه دارد نخست تالاب ارومیه و پریشان به‌ عنوان 2سایت اصلی برای مدیریت تالاب‌ ها انتخاب شد که طرح مدیریت تالاب‌ ها در این 2 تالاب در حال انجام است .

در پی آن ، با توجه به اهمیت تالاب بین ‌المللی شادگان و پیگیری‌ های اداره کل محیط زیست خوزستان ، این تالاب نیز به ‌عنوان « سایت تکرار اول » انتخاب شد .

مدیرکل محیط زیست خوزستان عمده‌ترین مشکل شادگان را کم آبی عنوان و تصریح کرد : خوشبختانه با وجود خشکسالی سال گذشته ، بارندگی ‌های سال‌ جاری بخشی از کم آبی این تالاب را جبران کرد و بخشی از آب مورد نیاز با مساعدت استاندار از طریق رود خانه جراحی و کارون تامین شد ؛ به‌ طوری که در حال حاضر بخش وسیعی از شادگان آب دارد و هیچ نگرانی برای زمستان گذرانی پرندگان کوچنده وجود ندارد .

هر سال اوایل مهر ماه پرندگان کوچنده از سیبری و شمال ایران به آبگیر های استان از جمله تالاب شادگان مهاجرت می‌ کنند و اوایل فروردین ماه سال بعد به سیبری و مناطق شمالی و شبه قاره هند باز می ‌گردند .

سال گذشته بیش از 470 هزار پرنده در 125 گونه متفاوت برای زمستان گذرانی به استان خوزستان آمده بودند که 29 گونه در شادگان مشاهده شد که از نظر مهاجر پذیری ، شادگان متنوع ‌ترین آبگیر بود .

تالاب شادگان یکی از 18 تالاب بین المللی ثبت شده در یونسکو است که در جنوب استان خوزستان واقع شده و نقشی رابط بین رودخانه جراحی و خلیج فارس را ایفا می کند .

تالاب بین المللی شهرستان شادگان یکی از مناظر طبیعی و زیبای جنوب استان خوزستان است که این تالاب بزرگترین تالاب کشور در 52 کیلومتری آبادان و 105 کیلومتری اهواز قرار دارد .
این تالاب محل مناسبی برای پذیرش پرندگان آبزی مهاجری است که از شمال اروپا و کانادا و سیبری در پاییز به منطقه روی می آورند .
تالاب شادگان دارای تنوع بسیار بالا جانوری و گیاهی است که علاوه بر دارا بودن ارزش بین المللی طبق مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با نام پناهگاه بین المللی حیات وحش شادگان به سازمان محیط زیست واگذار شد . این حیات وحش وابسته به تالاب نیز دارای ارزش های اقتصادی و اجتماعی است .
پوشش گیاهی درون تالاب ، چراگاه و منبع مهم تامین علوفه و غذا برای دام های روستاییان حاشیه تالاب تلقی می شود .
با توجه به اینکه تالاب شادگان از نظر رویشی متنوع ترین تالاب به شمار می رود بالقوه از موقعیت های گردشگری بسیاری برخوردار است .
اگر امروزه به این منطقه نمونه گردشگری و منطقه حفاظت شده محیط زیستی توجه نشود ، در کوتاه مدت اصل ماهیت زیبا و منحصر به فرد آن از دست می رود .
این در حالی است که تالاب شادگان در آستانه یک بحران زیست محیطی قرار گرفته و پیش از این نیز آلودگی های متعددی از جمله عبور و نشت لوله های نفت ، تخریب بافت گیاهی ، ورود کودهای شیمیای و پسماندهای شمیایی و صنعتی و ضایعات کارخانه های طرح توسعه نیشکر ، حیات آن را به خطرات جدی مواجه کرده بود .
در صورت عدم تامین سهمیه آب بی تردید عارضه هایی به تالاب وارد خواهد شد و وضعیت نگران کننده ای به وجود خواهد آورد .
اما این در حالی است که معیشت ، زندگی و حیات بیش از پنج هزار نفر از ساکنان روستا های شادگان و حاشیه نشینان آن به طور مستقیم با این اکوسیستم مرتبط است و هر گونه تخریب ، آلودگی و بی توجهی به تالاب شادگان اثر مستقیم بر بهره برداران از آن دارد .
ایجاد این تفکر که حفظ محیط زیست نقش مهمی در سلامت جسمی ، روانی و اجتماعی افراد دارند کار بسیار بزرگی است که باید زمینه سازی های مناسبی برای آن انجام شود .
یکی ازویژگی های بارز توسعه یافتگی این است که مردم در مقابل یکدیگر و جامعه خود احساس تعهد کنند .

Hamshahrionlion.ir
Wikipedia.org