آرامگاه خیام که در محله کهن شادیاخ در نیشابور است .
درگذشت خیام را در سال های ۵۰۹ و ۵۱۷ نوشته اند . آرامگاه وی در باغی که در زمان وی در محله شادیاخ نیشابور بوده است ؛ قرار دارد و این آرامگاه همان جایی است که به قول نظامی عروضی هر بهار در آن گل افشانی می شده است .
به گفته جواد زاده (۱۳۸۰) ، مساحت باغ خیام بیست هزار متر مربع و طول بنای یادبود مشبک آن ۱۸ متر است و اطراف آن را کاج های همیشه سرسبز احاطه کرده اند . در کتیبه های لوزی شکل و کاشی کاری شده بنای یادبود خیام ، به خط عبدالرسولی رباعیاتی از خیام خوشنویسی شده است . باغ آرامگاه خیام که از باغ های دیدنی می باشد دارای مجموعه ای از کتابخانه ، موزه و مهمانخانه است و در ورودی آن تندیس زیبایی از وی نصب شده است .
این بنای جادویی کار معمار زبر دستی به نام استاد هوشنگ سیحون است ایشان خود در باره این بنا می گویند : آرامگاه خیام در باغ امامزاده محروق نیشابور قرار داشت اولین کاری که باید انجام می دادم این بود که به گونه ای طراحی کنم که آرامگاه خیام و امامزاده محروق تداخل پیدا نکند به همین منظور من برای باغ محوری عرضی تعریف کردم تا آرامگاه را که در گوشه شمال شرقی باغ قرا داشت از امامزاده جدا کنم . از طرفی دیگر در چهار مقاله عروضی گفتاری از خیام آمده مبنی بر اینکه ایشان گفته اند که : من آرزو دارم مزارم در جایی باشد که در بهاران برگ گل روی مزارم بریزد . بنابراین من مکانی در باغ را که اختلاف ارتفاع سه متری نسبت به درختان زرد آلوی باغ داشت انتخاب کردم چون این مکان سه متر پائین تر قرار دارد فصل بهار شکوفه های زرد آلو روی مزار می ریزد .
خیام ریاضیدان منجم و ادیب بود سعی داشتم که این سه جنبه شخصیتی در مزارش تجلی پیدا کند من ده پایه برای آرامگاه در نظر گرفتم عدد ده اولین عدد دو رقمی است و پایه و اساس بسیار از اعداد می باشد از هر پاییه دو تیغه بر پایه مدل ریاضی خاصی به صورت مورب بالا می رود و با دیگر تیغه ها بر خورد می کنند و از رو به رو بر روی پایه مقابلشان پائین می آید همه این تیغه های مورب در محور عمودی وسط برج همدیگر را قطع می کنند سطح پیچیده حاصله بر اثر یک فرمول ریاضی به وجود آمده که سنبله جنبه ریاضیان خیام است از طرف دیگر تقاطع تیغه ها در سقف آرامگاه یک ستاره به وجود می اورد که سنبول ستاره شناسی خیام محسوب می شود .
خیام سرانده رباعیات است من برای اولین بار در ایران از خط شکسته به صورت سیاه مشق استفاده کردم تا مجموعه ای اتزاعی را به وجود بیاورم انتخاب رباعیات نیز به وسله مرحوم استاد جلال همایی انجام شد رباعیاتی اتخاب شد که در اصل بودن آنها شکی وجود نداشته باشد ما بر روی هر کدام از پانل های لوزی دو رباعی به کار بردیم که مجمعا 20رباعی در کل مجموعه نوشته شد .
حکیم ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری در سال 439 هجری قمری ( 1048 میلادی ) در شهر نیشابور و در زمانی به دنیا آمد که ترکان سلجوقیان بر خراسان و ناحیه ای وسیع در شرق ایران ، تسلط داشتند . وی در زادگاه خویش به آموختن علم پرداخت و نزد عالمان و استادان برجسته آن شهر از جمله امام موفق نیشابوری علوم زمانه خویش را فراگرفت و چنانکه گفته اند بسیار جوان بود که در فلسفه و ریاضیات تبحر یافت . البته ذکر این نکته لازم است که برخی از خیام را از جمله شاگردان ابن سینا می دانند . گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست ولی آوازه وی بیشتر به واسطه نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد . رباعیات خیام به اغلب زبان های زنده ترجمه شده است که همین امر باعث شهرت بیشتر وی در دنیا گردیده است . تعداد رباعی های این شاعر گرانقدر تقریبا نامشخص است ولی آنچه در مورد آن اتفاق نظر وجود دارد کمی بیش از 100 رباعی است .
حکیم عمر خیام در دوره سلطنت ملک شاه سلجوقی و در زمان وزارت خواجه نظام الملک ؛ گاه شماری (تقویم) ایران را اصلاح کرد . با حمایت ملک شاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک ، به همراه جمعی از دانشمندان و ریاضیدانان معروف زمانه خود ، در رصد خانه ای که به دستور ملکشاه تأسیس شده بود ، به انجام تحقیقات نجومی پرداخت . حاصل این تحقیقات اصلاح تقویم رایج در آن زمان و تنظیم تقویم جلالی ( لقب سلطان ملکشاه سلجوقی ) بود .
اکثر مردم ایران خیام رو به عنوان یه شاعر می شناسن ولی این حکیم بزرگ علاوه بر این فیلسوف و ستاره شناس و ریاضیدان و دانشمند بزرگی بوده . می گن خیام واسه استراحتش شعر می گفته و گاهی نتایج تحقیقات فلسفیشو در قالب رباعی هاش بیان می کرده !
ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم
وین یکدم عمر را غنیمت شمریم
رباعیات خیام به زبان های انگلیسی - فرانسوی - سوئدی - آلمانی و ... !
خیام به خواهش سلطان ملکشاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک که از دوست های دوره بچگی حکیم بود تقویم جلالی رو تنظیم کرد . این تقویم در سال ۱۰۷۹ میلادی تهیه شد و اونقدر دقیق هست که هنوز هم ازش استفاده می شه و نوروز رو بر اساس اون محاسبه می کنیم .
خیام برای اولین بار فاصله زمین تا ماه رو با استفاده از جبر و هندسه و نجوم محاسبه کرد !!!
در 1338 ساخت آرامگاه شروع شد .در سال 1341 پس از سه سال کار مداوم کار ساختمان آرامگاه به پایان رسید . مقبره خیام از لحاظ معماری و ساخت یکی از مهم ترین ساختمان های ساخته شده در زمان خود است . ارتفاع مقبره 22 متر است و استخوان بندی اصلی آن فلزی محاط در پوشش بتنی است . شکل بنا در پایین تقسیم بندی ده گانه دارد و فاصله پایه ها 5 متر است . اضلاع بنا مستقیما به سمت بالا ادامه یافته و به صورت اشکال هندسی منظم تورفتگی پیدا می کنند و بعد به صورت تقریبا مخروطی شکل به هم رسیده شبه گنبدی را در بالا به وجود می آورند که قسمت عمده آن مشبک وتو خالی و یادآور ستاره ای است که نماد شخصیت علمی و ستاره شناسی خیام تلقی می شود . سطح داخل و خارج مقبره با کاشیهای معرق و اشعار خیام مزین شده است .
روکار بنا معرق کاری سنگی استو با قطعات نازک سنگ های محکم و شفاف ساخته شده است . در کنار آرامگاه هفت خیمه سنگی بسیار زیبا وجود دارد که در زیر هر کدام یک حوض آب با کاشی فیروزه ای رنگ ساخته شده است .
maryart .blogfa .com
wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر