بنای رختشویخانه در خیابان سعدی وسط و در مرکز شهر زنجان واقع شده است و هم اکنون به صورت موزه می‌باشد و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند . این بنا در سال های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است . این بنا توسط دو برادر به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شده است . این بنا در محلی که قبل ها به نام بابا جمال چوقوری شناخته می شد ، احداث شد .
زمین این بنا توسط علی اکبر خان توفیقی شهردار وقت زنجان ابتیاع شده بود .
بنای تاریخی رختشوی خانه زنجان در مرکز بافت تاریخی شهر زنجان در محل معروف به بابا جامال چوقوری ( گودال باباجمال ) قرار گرفته و در سال 1345 ه .ق توسط اولین شهردار زنجان ( علی اکبر توفیقی ) ساخته شده است . دسترسی به بنای رختشوی خانه از خیابان سعدی از طریق کوچه فرهنگ نیز امکان پذیر است . از روی سبک و سیاق معماری این بنا می توان ساخت ان را به اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی نسبت داد . هدف از ساخت این رختشوی خانه تامین امنیت و اسایش زنان در یک مکان سر پوشیده بوده است . آب این محدوده که دارای فضا های متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربها الدین تامین می شد فضا های این مجموعه را می توان به دو بخش مدیریت رختشوی خانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد . حیاط محوطه ای است به شکل مربع و مستطیل به میزان 400 متر مربع ( 32×12متر ) شامل درختکاری و فضای سبز ، و اعیانی آن در جبهه شمالی محوطه به مقدار 60 متر مربع شامل دو اطاق و یک ورودی است که این ورودی فضا های محوطه ، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می نماید .
پلان و نمای این واحد مسکونی دارای بار فرهنگی بوده و به سبک معماری سنتی شناخته شده زنجان احداث گردیده است . خزینه این رختشوی خانه 17متر طول 55/11متر عرض و حدود 8 متر ارتفاع دارد فضایی شبیه تراس مشرف به فضای رختشوی خانه وجود دارد که به عبارتی می توان ان را شاه نشین و محل مدیریت نامید . محل ورودی بنا به شبکه ارتباتی کوچه های شهر را پیدا می کرد و خانمی که گفته می شود همسر معمار این بنا بوده است کار کنترل و نظارت بر امور رختشوی خانه را بر عهده داشت و در قبال این کار مبلغی ماهیانه دریافت می کرد . از معماری این فضا چنین استنباط می شود که معمار اشنایی کاملی به شیوه سنتی داشته که توانسته است با کمک قوس ها و نورگیر ها فضای دل انگیزی را در قسمت بالای انبار سالن اصلی رختشوی خانه و تردد افراد را انجام می داده است . طراحی و اجرای فضای داخلی و اصلی بنای رختشوی خانه پرسپکتیو بسیار زیبایی دارد و سالن ان با 11ستون به طور قرینه به دو قسمت تقسیم شده است این فضا از سالنی به عرض 7/13متر طول 62متر و مساحت زیر بنای 850 متر مربع برخوردار است . فاصله 11ستونی که به طور قرینه سالن را به دو قسمت تقسیم کرده اند در جهت قرینه از چهار واحد حوضچه و مجاری اب در حد فاصل حوضچه ها تشکیل یافته و حدود آن را سنگ های حجاری شده از جنس تراورتن از یکدیگر مجزا می کند .
از نظر تشابه کاربری چنین بنایی در هیچ قسمتی از ایران به این شکل دیده نشده ولی از نظر معماری با مساجد عباس قلی خان و دروازه ارگ قابل مقایسه است این بنا به طور عام المنفعه و شبانه روزی بود و بابت استفاده از آن هیچ پولی از شهر وندان دریافت نمی شده است . بنای رختشوی خانه شهر زنجان هم اکنون مهمترین موزه این استان است و در ان انواع لباس های محلی زیور الات ابزار و وسایل مورد استفاده بانوان در معرض دید همگان قرار گرفته است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر