شیراز به داشتن بنا های فراوان از دوران قبل از اسلام و عصر اسلام شهرت دارد . بخشی از این بناها امروزه به موزه هایی تبدیل شده اند که آثار گرانبهای تاریخی مکشوفه در استان فارس را به نمایش گذاشته اند . از جمله این بناهای زیبا که به موزه تبدیل شده اند می توان از عمارت کلاه فرنگی نام برد .
موزه پارس موزه ای است واقع در عمارت کلاه فرنگی شیراز که در آن اشیایی از دوران قبل و بعد از اسلام نگهداری می گردد . این موزه در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی تأسیس شده است .
عمارت کلاه فرنگی در میان باغ زیبایی به نام باغ نظر بنا شده است و در روزگار وکیل این عمارت باشکوه محل پذیرایی میهمانان و سفیران خارجی و مراسم رسمی و اعیاد مختلف بوده است . بنا به وصیت کریم خان زند ، جسد وی را در شاه نشین شرقی عمارت دفن کردند و آن را آرامگاه وکیل نامیدند .
کریمخان زند در میان باغ نظر ، عمارت هشت ضلعی ( هشت و نیم هشت ) زیبایی ساخت که به روزگار او این عمارت باشکوه محل پذیرایی از میهمانان ، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بوده است . نام دیگر آن را باغ حکومتی گفته اند .
فضا های درونی بنا شامل یک بخش مرکزی و چهار شاه نشین جانبی است . یک آب نمای یک پارچه از سنگ مرمر در کف فضا طراوت فضای داخلی را موجب گردیده است . پس از مرگ کریمخان وی را در اینجا به خاک سپردند و آقا محمد خان قاجار در سال 1206 شمسی به دلیل کینه توزی دستور نبش قبر وی را داد و استخوان های وی را به کاخ گلستان منتقل کردند . و مجدداً در زمان رضا شاه استخوان ها نبش قبر گردید و به این مکان عودت داده شد . آثار موجود در موزه پارس به سه دوره پیش از تاریخ ، دوره تاریخی و دوره اسلامی تقسیم می شود .
ساختمان کلاه فرنگی
باغ نظر با سرو های آزاد ، درخت های نارنج و بنایی با معماری کاملا ایرانی . ساختمان کلاه فرنگی را کریمخان زند برای پذیرایی از مهمانان و نمایندگان خارجی ساخته بود .
این عمارت مشتمل بر هشت ضلع است که بوسیله اره های سنگی یکپارچه و تزیینات کاشی کاری با نقوش اسلیمی ، گل و مرغ ، مناظر شکارگاه و صحنه های الهام گرفته از قصه ها و داستان های قدیمی تزیین شده است و در بالای عمارت اسپر ها و لچکی های کاشیکاری شده بنا را مزین کرده اند ، این نگاره ها به قرنیه در چهار ضلع منظرهٔ شکارگاه و روایت بر تخت نشستن حضرت سلیمان را نشان می دهد . چهار آب نما در چهار سوی ساختمان وجود داشته که آب نمای شمالی آن در مسیر خیابان زند قرار گرفته و تخریب شده است . داخل بنا شامل یک تالار ، مرکزی گنبد دار و چهار شاه نشین جانبی است که حد فاصل آنها یک اتاق قرار دارد . در وسط تالار حوض مرمرینی وجود دارد که نقطه مرکزی آن است .
سطوح داخلی عمارت شامل طاق ها ، میان طاق ها ، مقرنس کاری ها و طاقچه ها است که تمامی نقوش داخل عمارت مشتمل بر طرح های اسلیمی و گل و مرغ می باشد و در میان تالار یک حوض یکپارچه از سنگ مرمر قرار دارد .
این عمارت از سال ۱۳۱۵ شمسی به موزه تبدیل و عنوان پارس بر آن نهاده شد . آثار و اشیا موجود در آن ، شامل اشیا ماقبل تاریخ ، تاریخی و دوران اسلامی است . از جمله این آثار ظروف سفالی ، مفرغی ، کتب خطی ، تابلو های نقاشی و آثار لاکی مربوط به ادوار مختلف می باشد .
در آن انواع اشیاى عتیقه دیده مى شود که مهمترین آنها عبارتند از :
- قرآن هاى نفیس خطى که یکى از آنها به خط حضرت على (ع) است و به حرم مطهر شاه چراغ هدیه شده بوده است . دیگرى قرآن هاى خطى مربوط به سال ۷۵۴ ه.ق که ملکه تاش خاتون آنها را به شاه چراغ هدیه کرده است . همچنین قرآن معروف به هفده منى دروازه قرآن به خط سلطان ابراهیم ، نوه‌ى شاهرخ تیموری نیز دیده مى شود .
تعدادی از قرآن هایی تاریخی به خطی منسوب به امیرالمؤمنین علی (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و چند تن از صحابه پیامبر و تابعین ایشان که در گذشته در مسجد عتیق شیراز نگهداری می‌شد در موزه نمایش داده می شود . در میان قران‌های این موزه می‌توان به دو قرآن منحصر به فرد اشاره کرد که در حال حاضر در مخزن موزه نگهداری می‌شود . یکی از این قرآن‌ها خط عثمان خلیفه سوم است که چندین قطره خون وی، به هنگام قتلش بر روی آن ریخته است . قرآن دیگر یکی از قرآن‌هایی که در قرن ششم در دروازه قرآن گذاشته شده بود .
- ظروف مربوط به دوره هاى پیش از اسلام ، سلجوقیان و صفویه و همچنین شمشیر شخصى کریمخان زند که دو بیت زیر بر آن نوشته شده است :
این تیغ که شیر فلکش نخجیر است
شمشیر وکیل ، آن شه کشورگیر است
پیوسته کلید فتح دارد در دست
آن دست که بر قبضه‌ى این شمشیر است
- قلیان مینا کارى فلزى متعلق به کریمخان ، اشیا متعلق به کریم خان زند از جمله شمشیر وی، تابلوی تصویر کریم خان زند، اشیا لاکی، کتب خطی، سکه های زندیه، قلمدان های دوره زندیه ، قابهای آینه، از سایر اشیای این موزه 69 ساله شیراز است .
- تعدادی تابلوى نفیس ، آثار و اشیا موزه از دورانهای مختلف تاریخی انتخاب شده اند . تابلوهایی از نقاشان بنام قرن دهم و یازدهم همراه با چند نقاشی از لطفعلی صورتگر نقاش قرن سیزدهم.
پس از مرگ کریمخان وی را در اینجا به خاک سپردند و آقا محمد خان قاجار در سال ۱۲۰۶ شمسی به دلیل کینه توزی دستور نبش قبر وی را داد و استخوان های او را به کاخ گلستان منتقل کردند و مجدداً در زمان پهلوی اول استخوان ها نبش قبر گردید و به این مکان عودت داده شد .
موزه پارس در میانه بازار وکیل و ارگ کریم‌خانی قرار دارد .
جنازه کریمخان کنار قباله ازدواج مستوفی الممالک
جنازه وکیل برروی زمین بود . سه روز در ارگ کریم خانی این جنازه برروی زمین مانده و بازماندگانش در حال جنگ و برادر کشی برای بدست آوردن تخت شاهی بودند . بعد از سه روز به یادشان افتاد تا جنازه مردی را که در هنگام حیاتش جرات نداشتند تا در چشمانش بنگرند را از زمین بردارند و چنانچه وصیت کرده بود در عمارت کلاه فرنگی به خاک سپارند .
برخی از اشیا موزه از دوران قبل از تاریخ مانند کوزه ها و اشیا سفالی در کنار سوزن دوزیهای دوره صفویه و زندیه قرار گرفته که بنوعی تلفیقی از دو دوران تاریخی حاکم بر سرزمین پارس است .
قباله های ازدواج از قرون یازدهم و دوازدهم و تصاویری از کریم خان و لطفعلی خان زند نیز در این موزه به چشم می خورد . که در میان آنها می‌توان به قباله‌ای از ازدواج میرزا حسن مستوفی الممالک _ یکی از رئیس الوزارهای مشهور تاریخ معاصر _ به چشم می‌خورد .
fa.wikipedia.org ، rasaa.com ، chn.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر