عمارت تاریخی « رکیب خانه » از جمله بنا های بافت قدیم که در مرکز شهر و نزدیک بنا های مشهوری همچون « تالار اشرف » ، « کاخ چهلستون » ، « عالی قاپو » و « توحید خانه » قرار دارد از جمله بنا های بافت قدیم اصفهان به شمار می رود که در اوائل قرن یازدهم هجری مقارن با سلطنت شاه عباس اول به عنوان یکی از بنا های مجموعه دولتخانه صفوی احداث شد . با مراجعه به منابع و مأخذ مختلف دوران صفوی و با توجه به کلمه « رکیب خانه » مشخص می شود که این عمارت محل نگهداری لوازم سوارکاری و یراق آلات اصطبل دولتی بوده است .
با اضمحلال حکومت صفویه عمارت « رکیب خانه » متروک گردید و بعد ها در عصر قاجار به دستور حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی صدر اعظم نیک اندیش فتحعلیشاه احیاء شد . در دوره حکومت « مسعود میرزا ظل السلطان » بعد از انجام تعمیرات و الحاقاتی که با آن دوره سازگار بود به عنوان محل زندگی این حاکم تعیین گردید . در دوران پهلوی اداره آمار و ثبت احوال اصفهان در این محل مستقر شد و تغییراتی در ساختمان و مخصوصاً در جبهه غربی آن صورت گرفت . در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی « رکیب خانه » مورد مرمت اساسی قرار گرفت و بعد از بازسازی مقرر شد اشیاء موجود در موزه های هنر های تزئینی تهران و بقیه اشیاء قدیمی به اصفهان منتقل و در این ساختمان به معرض تماشای عموم گذاشته شود . در اجرای این هدف در تابستان 1375 گنجینه های تزئینی رسماً افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفت .
در حال حاضر این گنجینه با فضائی به مساحت ۲۶۰۰ متر مربع و حدود ۱۲۰۰ متر فضای نمایشگاهی با در بر گرفتن هفت بخش دائمی صد ها اثر نفیس هنری را برای بازدید عموم عرضه کرده است .
تالار اشرف
موقعیت: خیابان استانداری
سال تاسیس : در اواخر سلطنت شاه سلیمان یا در عهد شاه سلطان حسین این بنا به طور کامل با چوب بست ساخته شده بام آن مسطح بر پایه های بلند ضخیم پوشیده از طلا نهاده شده است . در اوایل جنگ جهانی اول به عنوان انبار مورد استفاده واحد های نظامی و سپس به جایگاه دسته موزیک نظامی تبدیل می شود .
حدود 80 سال قبل پس از تخریب ساختمان های چپ و راست تالار اداره باستان شناسی با مرمت بنا از ویرانی آن جلوگیری کرده و سپس ساختمان برای استقرار اداره معارف عمومی در نظر گرفته می شود . عمارتی که به نام تالار اشرف نامیده می شود باقیمانده کاخ های عصر صفوی است که در منطقه دولت خانه در کنار قصر های دیگری همچون تالار سرپوشیده ، کاخ هشت بهشت ، کاخ پشت مطبخ ، رکیب خانه و تالار تیموری مجموعه ای از کاخ های باشکوه آن روزگار را تشکیل می داده است .
کلمه « اشرف » باعث شده تا برخی ساختمان این عمارت را به « اشرف افغان » نسبت دهند . اما مطالعات محققین و پژوهشگران بیانگر این نکته است که « تالار اشرف » در زمان شاه عباس دوم ساخته شده و در عصر جانشین او شاه سلیمان کامل شده است . این اثر زرنگار از لحاظ هنر تزئین و نقاشی و مقرنس های زیبا و گچبری و طاق های متناسب ضربی جلوه و شکوهی خاص دارد . بسیاری از خارجیانی که در روزگار صفویه و بعد از آن دوران به شهر اصفهان آمده اند تالار اشرف را بنائی نفیس ، شکوهمند و زیبا توصیف کرده اند . برخی از محققین نوشته اند در اوائل جنگ جهانی اول ( 1914 تا 1918 میلادی ) تالار اشرف انبار علوفه بوده و بعد از آن یکی از واحد های نظامی در آن مستقر شده است و در این زمان بوده است که گچبری ها و نقوش زیبای کاخ را در زیر اندودی از گچ پنهان کرده اند .
در اواخر دوره قاجار ، مرمت هائی در آن صورت گرفت و از ویرانی نجات یافت . پس از این تعمیرات بود که به اداره معارف وقت اختصاص یافت . بعد از دوران قاجار تعمیرات بیشتری در عمارت به عمل آمد و نقاشی هائی که از زیر گچ خارج شده بودند به وسیله استادکاران و نقاشان برجسته و هنرمند اصفهان ترمیم شدند . در حال حاضر عمارت تالار اشرف یکی از بنا های بسیار معروف اصفهان است . این شهرت بیشتر به خاطر نقاشی های زرنگار و گچبری های پرکار آن است .
تالار تیموری
عمارت رکیب خانه در جنوب خیابان استانداری و در مجموعه دولتخانه عمارت زیبا و جالب تالار تیموری واقع شده است . این بنا که طی سالیان متمادی شکل و کاربرد اصلی خود را از دست داده است . هنوز هم به نام تالار تیموری نامیده می شود . اکثر محققین و پژوهشگران این اثر را از بنا های دوران تیموری می دانند . آنها عقیده دارند تیمور در هنگام یورش های خود به اصفهان و همچنین نوادگانش در موقع اقامت به دلیل آب و هوای خوش اصفهان عمارات و کاخ هایی ساخته اند که تالار تیموری یکی از آنهاست .
آنچه محقق است اینکه در دوران صفویان و بعد از این خاندان تغییراتی در بنا به وجود آمده و الحاقاتی به آن اضافه شده و یا قسمت هایی از آن کاسته شده است . مؤلف کتاب « آثار ملی اصفهان » این بنا را از آثار تیمور گورکانی می داند که بعد از قتل عام مردم اصفهان دستور احداث آن را در مجاورت باغ نقش جهان صادر کرده است . از آن زمان برخی از مورخین دوران صفوی از این بنا به نام « چهارحوض » اسم برده اند زیرا در جلوی تالار آن حوض آبی وجود داشته که به چهار حوض معروف بوده است .
در دوره قاجار تالار تیموری تعمیر شد و در عداد ساختمان های دیوانی در آمد و مورد استفاده قرار گرفت . در اوائل حکومت پهلوی تالار تیموری و میدان چهار حوض محل لشکر و سربازان بود و در سال 1327 تعمیر و به محل باشگاه افسران اختصاص یافت .
این عمارت با تزئینات بسیار جالب آن که از نوع قطار بندی های گچی است ، سنگاب بسیار نفیسی دارد که با خط نستعلیق برجسته و زیبا اشعاری با تاریخ 1056 هجری قمری بر بدنه آن نوشته شده است . در حال حاضر این عمارت دارای سالن وسیعی است که جلوی آن ایوان بزرگ و مرتفعی قرار دارد چند اتاق نیز متصل به یکدیگرند که تزئینات آنها هم بسیار دیدنی و جالب هستند . هم اینک ساختمان تالار تیموری که در بردارنده چند دوره از معماری اسلامی است در اختیار موزه تاریخ طبیعی اصفهان است .
noorportal.net
0 نظرات:
ارسال یک نظر