• موزه واتیکان (رم ـ ایتالیا) The Vatican Museum
رم و قاهره جزو معدود شهرهای جهان هستند که از سه هزار سال قبل تا کنون همواره مرکزیت و اهمیت خود را حفظ نموده اند بنا براین در این دو شهر آثاری از دوره های مختلف تمدن می توان یافت. در حالیکه در تمدن ایرانی مرکز و پایتخت ها همواره در حال جابجایی بوده اند روزگاری استخر و پارس، زمانی شوش و در دوره ای شهرهایی دیگر رونق داشته و سپس بکلی از رونق افتاده و حتی قرنها خالی از سکنه شده اند.
موزه واتیکان ساختمانی در داخل کشور واتیکان است که شامل چند مجموعه موزه است و از بخش های متنوعی تشکیل شده و آثاری را از تمدنهای مختلف در بر دارد بخش اصلی آن از هنر عمومی و تندیس‌ها و پیکره‌های بسیاری تشکیل شده و آثار هنری بسیاری از کلیسای کاتولیک روم را به نمایش گذاشته است. پاپ جولیوس دوم این موزه‌ها را در قرن شانزدهم تأسیس کرد. سالانه از این موزه بیشتر از ۵ میلیون نفر بازدید می کنند ورودی برای هر نفر ۱۴ یورو است بخش اصلی درآمد واتیکان از این موزه تامین می شود.
موزه واتیکان معروف به Musei Vaticani اکتبر ۲۰۰۶ پانصدمین سالگرد تأسیس خود را با گشایش دائمی حفاری قبرستان واتیکان جشن گرفت. امروزه مجموعه موزه واتیکان ترکیبی از موزه‌ها و گالری‌های مختلف پاپی هستند که تحت حمایت پاپ کلمنت چهاردهم (۱۷۶۹-۱۷۷۴) و پاپ پیوس ششم (۱۷۷۵-۱۷۹۹) آغاز به کار کردند.
قسمت موزه پروفین لاتران دربرگیرنده تندیس‌های باستانی (به ویژه تابوت‌های سنگی مرمر یک دست) و سنگ نوشته‌هایی از دوران مسیحیت باستانی است. در سال ۱۹۱۰ و دوران پاپی سنت پیوس دهم (۱۹۰۳-۱۹۱۴) گالری سنگ‌شناسی عبری در داخل موزه پیوکریسشن شکل گرفت که دربرگیرنده ۱۳۷ سنگ نوشته عبری از گورستان‌های باستانی در رم است و بعدها توسط پاپ ژان بیست و سوم (۱۹۵۸-۱۹۶۳) از قصر لاتران به ساختمان داخلی واتیکان منتقل و در سال ۱۹۷۰ افتتاح شد. این موزه همچنین دربرگیرنده مجموعه مختلفی از پرده‌های منقوش و قالیچه‌نماهایی از قرن پانزدهم و هفدهم و همچنین مجموعه‌ای از نقشه‌ها و نقاشی‌های مختلف ایتالیا است.
بخش تاریخی موزه واتیکان نیز در سال ۱۹۷۳ پایه‌گذاری شد که دربرگیرنده مجموعه‌ای از پرتره‌های پاپی و اشیاء سپاه نظامی پاپی و همچنین اشیایی برای مراسم و تشریفات خاص است که دیگر استفاده نمی‌شود. موزه اتومبیل و کالسکه نیز بخشی از موزه تاریخی واتیکان است.
شهر واتیکان با دو کیلومتر طول و هزار نفر شهروند- کوچکترین کشور مستقل جهان- در سال ۱۹۲۹ طبق عهدنامه لاترن ( Lateran Treat ) تأسیس شد. کشور و یا به عبارت بهتر" شهرک واتیکان" تقریبا در مرکز شهر رم واقع شده است. این شهر مانند ارگ و یا قلعه توسط دیوارهای مربوط به قرون وسطایی احاطه شده است و ۶ دروازه دارد.
کشیش ها و پدران روحانی برای چندین قرن مانع هر گونه بروز خلاقیت و هنر بودند آن دوره سیاه تاریخی بنام قرون وسطی یادآور حوادثی مانند دادگاههای تفتیش عقاید، سوزاندن و کشتن بود محاکمه گالیله و سوزاندن جرنوبرنادو نمونه هایی از این رویدادهای سیاه است که بار سنگین آن را برای همیشه واتیکان بردوش دارد اما با ظهور دوره نوگرایی، هنر در همه زمینه بویؤه در نقاشی و ترسیم ، شکوفایی یافت تعدادی ازمعروفترین هنرمندان و معماران دوره رنسانس ایتالیا برای ساختن بناهای واتیکان توسط پاپ به کار گماشته شده بودند.
مهمترین و حیرت انگیزترین عمارت، تالار اجتماعات کلیسای سنت پیترز است. این عمارت به عنوان مرکز جهانی عبادت کاتولیک های رم بین قرنهای ۱۵ و ۱۷ توسط معماران بزرگی مانند بارمانت، میکل آنژ و جیان لورنزو برنینی طراحی شده است. شهر واتیکان به خودی خود از تاریخ فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار است. ساختمان‌هایی چون سینت‌پیتر باسیلیکا و کلیسای سیستین از زیباترین آثار هنری جهان است و آثار ارزشمندی از هنرمندان بزرگ تاریخ رنسانس چون میکل آنژ و بوتیچلی را در خود جای داده است.
کتابخانه واتیکان و بخش های متنوع موزه آن حاوی اطلاعات تاریخی است که به لحاظ علمی و فرهنگی بسیار ارزشمند است. در سال ۱۹۸۴ سازمان جهانی یونسکو، تمام شهر واتیکان را در فهرست مناطق تاریخی خود ثبت کرد و تنها نمونه‌ای است که در آن کل یک کشور به‌عنوان اثری تاریخی ثبت می‌شود. در موزه واتیکان نیز آثاری از تمدن پارسی وجود دارد. کتیبه ای در مورد فتح مصرتوسط کمبوجیه (۵۲۵ قبل از میلاد) که به خط هیروگلیف بر روی مجسمه بدون سر متعلق به پسر کاهن بزرگ معبد " سایس " میباشد و در آن چنین حک شده است:
"هنگامیکه کمبوجیه شاه بزرگ و شاه تمام کشورها به مصر آمد, با او مردان بسیاری از کشورهای مختلف بودند. او در این کشور به تمامی مصر به پادشاهی یافت .( مصر علیا و مصر سفلی ) ... سپس پادشاه به معبد سایس رفت و در برابر الهه نیت به خاک افتاد ... او مرا پزشک بزرگ نامید و من به دستور پادشاه, زمین های خوب به کاهنان دادم ,کودکان را غذا دادم ,کارهای سودمند برای تنگدستان و یتیمان انجام دادم و ... .
در این موزه همچنین سه کره جهان مربوط به سالهای ۱۵۶۰ تا ۱۸۰۰ وجود دارد که اگرچه در آنها همچون سایر نقشه های قرون ۱۶ و هفده ، قاره آمریکا و اقیانوسیه وجود ندارند اما در هر سه کره نقشه ایران با نام پارس و معادل لاتین خلیج فارس( سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه نیزبرروی چرم به سبک نقشه های باستانی بطلمیوسی وجود دارد که در آن نیز معادل خلیج فارس (سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه بر روی چرم وجود دارد که کار هنرمند لئوناردو داوینچی است نام ایران را با نام امپراتوری پارس دارد. بجای نام دریای احمر نام" خلیج عربی" با جوهر بسیار کم رنگی نوشته شده ولی در محل خلیج فارس نوشته ای قابل دیدن نیست و اگر نامی هم نوشته شده در حال حاضر بکلی ناخوانا شده است. اصولا نقشه های فعلی موجود در جهان قدمتی بیشتر از ۵۰۰ سال ندارند حتی آنهایی که بر اساس نقشه های بطلمیوس و نقشه نگاران باستان ترسیم شده اند مربوط به همین ۵ قرن اخیر هستند و اصل هیچیک ازنقشه های منسوب به علمای یونان و رم در اختیار نیست.
امروزه شما قادر هستید حتی کوچه و خانه خود را بر روی نقشه جهان(گوگل ارث) پیدا کنید اما اصولا نقشه ها تا قرن هفدهم کشورها و حتی قاره های مفقوده دارند و حتی درنظرجغرافی نویسان مسلمان نیز جهان همچون سینی است که انتهای آن سلسله جبال قاف قرار دارد و در پای این رشته کوه، دریای محیط گسترده است و عالم نیز فرا تر از ۷ دریا و ۷ خشکی و ۷ آسمان نیست.
هر چند بعضی از آن نقشه ها از نظر هنری بسیار ارزشمند است اما تا چند سال قبل اینگونه نقشه های جغرافیایی در کتابخانه ها نگهداری می شدند. به تازگی تعدادی از موزه ها به اهمیت موضوع پی برده و نسبت به نمایش نقشه ها نیز اقدام کرده اند. اولین موزه اختصاصی نقشه های جغرافیایی " موزه والترز" در بالتیمور( شیکاکو) است که دیماه امسال با برگزاری جشنواره نقشه و با نمایش ۲۰ هزار نقشه افتتاح گردید. در این موزه ۸۰۰ نقشه اصلی وجود دارد. این جشنواره نقشه با کمک "باری ماکلین" بزرگترین دارنده نقشه در جهان( ۲۰ هزار نقشه) و با همکاری بخش تاریخ کارتوگرافی دانشگاه ویسکونسین و موسسه هنر شیکاغو برگزار و تا سه ماه آینده نمایش عمومی ادامه دارد.
• تاریخ واتیکان
در سال ۱۸۷۰ میلادی با ورود سپاهیان «گاریبالدی» به رم ، حکومت متحد ایتالیا پاپ را برای واگذاری ابنیه، املاک و دارایی های مربوط به کلیسا شدیداً تحت فشار گذاشت و او در اعتراض خود را در محوطه واتیکان محبوس کرد. این وضعیت تا ۱۱ فوریه ۱۹۲۹ میلادی که قرارداد «لاتران» میان «بنیو موسولینی» رئیس دولت وقت ایتالیا و پاپ «پی یازدهم» امضا شد، ادامه یافت. در چارچوب این قرارداد بود که واتیکان به عنوان دولتی مستقل و حاکم بر خود اعلام موجودیت کرد و پاپ نیز متقابلاً دولت ایتالیا را به رسمیت شناخت و پاپ رسما از دخالت در امور حکومت منع شد.
درحال حاضر واتیکان با حدود ۱۷۰ کشور جهان دارای روابط دیپلماتیک است و حدود ۱۳۰ کشور جهان نیز دارای سفیر نزد دولت واتیکان هستند. واتیکان همچنین در اکثر سازمانهای بین المللی از جمله سازمان ملل دارای نماینده رسمی به عنوان ناظر و در برخی نیز دارای حق رأی است.
پاپ رهبر واتیکان است و واتیکان به‌عنوان مرکز حکومت مذهبی کلیسای کاتولیک محسوب می‌شود. یک نفر نیز به عنوان فرماندار وظیفه‌ای شبیه یک شهردار و یا مدیر اجرایی را برعهده دارد.
تقریباً کل جمعیت ۹۳۲ نفری واتیکان از جامعه روحانیت هستند و درون محوطه محصور شده آن زندگی می‌کنند. تمام ساکنان این شهر شامل رجال و مقامات عالی‌رتبه، کشیش‌ها، راهبه‌ها و گارد امنیتی سوییسی، کاتولیگ هستند. در واقع شهر مرکز روحانیت و مذهب رم محسوب می‌شود. علاوه بر آن حدود ۳ هزار کارگر در شهر فعالیت دارند که خارج از حصار آن زندگی می‌کنند.
• موزه بریتانیا The British Museum
موزه بریتانیا که مجموعه ای از کمیاب ترین گنجینه های تاریخ بشر در آن جای دارد به تنهایی بیشترین تعداد بازدیدکنندگان را به خود اختصاص داده است. این موزه در سال ۱۷۵۳ با نمایش مجموعه اشیاء باستانی آقای سلوان تاسیس شد و تا کنون همواره در حال توسعه و افزایش جذابیتهای آن بوده است. امروزه موزه بریتیش بزرگترین موزه جهان است که فضای نمایشی آن مساحتی در حدود ۷۵ هزار متر مربع و یکصد گالری جمعا به طول ۲.۳ کیلومتر را در برمی گیرد. شایان ذکر است که مجسمه های عظیم مرمرین الجین ( Elgin Marbles ) که از روی دیوارهای معبد پارتنون در یونان به بریتانیا آورده شده و بازگرداندن آن مدت دویست سال است که موضوع بحث و جدل دولتهای بریتانیا و یونان است، در این موزه نگهداری و به معرض تماشا گذاشته می شود.
همچنین قطعاتی متعلق به برخی از عجایب هفتگانه دوران باستان: اسب مرمرینی از مقبره ماسول و بخشی از یکی از ستونهای معبد آرتمیس در یونان باستان و نمونه های اعجاب برانگیز دیگری از ساخته های دست بشر بویژه از تمدن مصر در این موزه قراردارد.
اقلامی چون حمام سنگی به دست آمده از شهر باستانی"عور"، پایتخت سومر و به گفته ای نخستین شهر بزرگ تاریخ، بقایای انسان "لیندو" ( Lindow Man ) که حدود ۲۳۰۰ سال پس از قربانی شدن در مراسمی مذهبی، از درون مرداب بیرون کشیده شد و همچنین کتیبه رشید ( Rosseta Stone ) که مبنای ترجمه خط تصویری مصریان قرار گرفت. این موزه ۱۳ میلیون قطعه اشیاء باستانی را از همه تمدنهای مهم جهان بویژه تمدن یونان،مصر،بین النهرین، پارس، هندوچین را دربردارد. مجسمه شیرهای بالدار عظیم که متعلق به تمدن دجله و فرات است و مجسمه های فرعونی متعلق به تمدن رود نیل و ستونهایی از تخت جمشید و دهها قطعه اثر از دوران باستان و دوران اسلامی ایران از جمله آثار این موزه است.
در سالهای ۱۸۰۰ تا ۱۸۵۰صدها اثر بی نظیر از ساحل رود نیل جمع آوری و با کشتی به موزه لندن منتقل شده است. شاید بسیاری از مردم جهان از ویژگی منحصر به فرد تمدن مصر بی اطلاع باشند و آن اینکه در سرزمین پهناور مصر، باران نمی بارد و یا بندرت آنهم در سواحل مدیترانه ای باران می آید بنا براین تمدن مصر ناگزیر تنها در حاشیه و امتداد رود نیل شکل گرفته است و این موضوع باعث دسترسی آسان بیگانگان به تمدن مصری بوده است.
گالری شماره ۴ موزه بریتیش به آثار تمدن مصر اختصاص دارد که در آن ۱۱۰ هزار شی از تمدن فرعونی به نمایش گذاشته شده است. گالری شماره ۱۸ مربوط به تمدن یونان – رم یکصد هزار قطعه را در برمی گیرد. گالری شماره ۷ اشیا تمدن بین النهرین ۲۹۰ هزار قطعه را دربرمی گیرد که مربوط به تمدن آشوری – بابلیون سومری و پارسی است. لوحه حقوق بشر کوروش ( Cyrus Cylinder ) در این گالری نگهداری می شود. بخش تمدن جمشیدیان( The Achaemenid ) گالری تمدن پرشیا – و عربیا ۱۳ هزار قطعه و تمدن اسلامی ۴۰ هزار قطعه اشیا ء را در بر دارد.
• موزه مصر – قاهره the Egyptian Museum
این موزه بیشتر به عرصه ۱۵۰ هزار اثر مربوط به تمدن رود نیل اختصاص دارد که ۱۳۶ هزار قطعه آن به تمدن فراعنه مربوط می شود.این موزه در سال ۱۸۵۸ تاسیس شده و در سال ۱۹۰۶ به ساختمان دو طبقه فعلی منتقل شده است. اما دولت مصر قصد دارد ساختمان عظیمی را با استفاده از کمک های بین المللی برای این موزه بنا کند. مصر سال ۲۰۰۲ موفق شد ساختمان کتابخانه عظیم اسکندریه را که تما ما با جذب کمک ها و مساعدتهای خارجی بنا شده بود را افتتاح نماید. تمدن مصر تنها تمدن قدیمی است که آثار آن دست نخورده به بشر امروزه رسیده است علت این امر به دو عامل برمی گردد. یکی اینکه مردگان مصری تمامی اشیاء قابل حمل وابزارهای خود را به ارث می بردند وآنها را همراه مردگان دفن می کردند حتی بگونه ای آنها را دفن می کردند که هرگزدزدان به آن دست پیدا نکنند.
وم اینکه در مصرباران بندرت می بارد و آثار تمدنی تخریب نمی شود ازتفاوت شدید سرما و گرمای (که عوامل مهم تخریب بناها هستند) همانند آنچه در فلات ایران وجود دارد نیز خبری نیست. بطور مثال قبر فرعون توتآن خامون وقتی کشف شد ۳۵۰۰ شی و وسائل زندگی وی بدون کوچکترین آسیب دیدگی بگونه ای که گویی تنها چند ماه از دفن آنها گذشته است یافت شدند. ماسک یا اسکلت طلایی این فرعون که روی جنازه اش کشیده شده بود گرانترین اثری است که تا کنون در جهان کشف شده است. آن هنگامیکه حکام کشورهای اسلامی هیچ ارزشی برای آثار باستانی قائل نبودند اروپائیان با دقت و حوصله این آثار را به همراه خود بردند.
در سال ۱۸۵۵ فردی بنام ماکسملیان النمسوی از عباس پاشاحاکم مصردرخواست نمود که به او تعدادی از این آثار را بدهد و عباس پاشا(پادشاه) تمامی اشیاء باستانی موجود را به وی بخشید. کم کم پای دیگرعتیقه فروشان اروپایی به مصر باز شد و هزاران قطعه بی نظیر از مصر به فرانسه و لندن منتقل گردید. موزه قاهره دربرگیرنده بزرگترین مجموعه افراد مومیایی شده است. اسکلت مومیایی ۲۷ فرعون بخشی از مومیایی هایی است که در این موزه نگهداری می شود. در طبقه همکف این موزه کتابخانه ای ویژه کتابهای مصر شناسی وجود دارد حدود ۴ هزارجلد کتاب که مصر شناسان سراسر جهان تا کنون نوشته اند در اینجا نگهداری می شود.
در موزه قاهره چند اثر پارسی نیز وجود دارد.
در کاخ های تخت جمشید و شوش نیز نشانه هنر حجاران مصری را به آسانی ردیابی می توان کرد در ساختمان قصر(کی سر) تخت جمشید و شوش نشانه هنر آنها را در این دو پایتخت هخامنشیان به وضوح می توان ردیابی کرد. پیکره سنگی داریوش که اکنون در موزه ملی ایران است در مصر توسط حجاران هنرمند مصری ساخته شده و به شوش حمل شده و در دروازه شهر نصب گردیده بود.
اخیراً نیز یک قلاب مفرغی همراه با کتیبه ای به نام «خشایارشا» در مصر کشف شد که بنابر نوشته روی این شیء، آن را جهت نگهداری جایگاه مجسمه یا بخشی از مبلمان مقدسی که شاه هخامنشی به یک معبد مصری هدیه کرده بود، به کار می بردند.
در معبد «کارناک» نیز چند قطعه سنگ مربوط به هخامنشیان( جمشیدیان) شناخته شده که نشانه احترام و تقدیس شاه هخامنشی به معابد مصری است.
مجموعه کتیبه های هیروگلیف یافت شده در وادی «حمامات» منسوب به «اتی ی وهی» ـ Ethiavahi که در زمان سلطنت داریوش اول ـ خشایارشا ـ و اردشیر اول، در سالهای ۴۷۶ ـ ۴۷۳ پ. م نوشته شده، اسناد معتبری از تعامل و تفاهم ایران و مصر است. در این اسناد «خشایارشا» همچون «ارباب دو کشور» مورد خطاب واقع شده است [شاه دو کشور، پسر رع (خدای مصری) صاحب دیهیم ها که جاودان زنده بماناد]. این همان عبارتی است که بر روی چند گلدان سنگی یافت شده در پرسپولیس و شوش نیز آمده است.
در اواخر سده ششم پ. م داریوش دستور حفر ترعه میان نیل و دریای سرخ را می دهد و به یادبود این کار عظیم و مهم یک لوحه سنگی به چهار خط و زبان (میخی فارسی باستان ـ عیلامی ـ بابلی و مصری) در نزدیکی ترعه به یادگار می گذارد.
این لوحه در سال۱۸۶۶ میلادی ضمن حفر کانال سوئز( سوس)کنونی در محلی به نام «شلوف الترابه» در ۳۳ کیلومتری کانال و با فاصله کمی از ترعه سوئز کشف شد.
روی این لوحه سنگی نقش دو نفر حجاری شده و در وسط نام داریوش حک شده است. در طرف راست لوحه دو کتیبه همچون اکثر کتیبه های هخامنشی به سه زبان و خط فارسی باستان ۶ سطر ـ عیلامی ۴ سطر ـ بابلی سه سطر نقش گردیده است. کتیبه دوم حاوی اطلاعاتی در مورد حفر کانال با متن فارسی باستان در ۱۲ سطر و زیر آن عیلامی که تنها ۷ سطر آن بیشتر باقی نمانده و بقیه با متن بابلی که شاید زیر خط عیلامی بوده، از بین رفته است. طرف دیگر لوح کتیبه مفصل تری به خط و زبان مصری (هیروگلیف) . ترجمه مطالب مندرج در لوحه به شرح زیر است:
[بند اول: خدای بزرگ است اهورا مزدا که این سرزمین را آفرید ،که آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادمانی را به بشر داد. داریوش را به شاهی برگزید.داریوش را شاه سرزمینی کرد که پهناور است و اسبان و مردان خوب دارد.
بند دوم:منم داریوش شاه، شاه شاهان، شاه کشورهایی که از تمام نژادها مسکون است. شاه این سرزمین پهناور تا آن دوردست ها، پسر ویشتاسپ هخامنشی ( جمشیدی).
بند سوم:من پارسی هستم. به همراهی پارسیان مصر را فتح کردم. فرمان دادم این آبراهه را حفر کنند. از «پی رو» نیل که از مصر جاری است تا دریایی که از پارس بدان روند.این ترعه کنده شد، چنانکه فرمان داده بودم و کشتی ها از مصر به وسیله این راه آبی به سوی پارس روانه شدند، کتیبه دوم فقط حاوی بند اول و دوم متن فوق الذکر است و فقط تفاوت های اندکی دارد.
هنگامیکه این نگارنده از موزه قاهره بازدید نمود در طبقه دوم موزه یک سنگ نوشته میخی پارسی وجود داشت بدون هیچگونه ترجمه تنها نوشته شده بود سنگ نوشته مربوط به داریوش ، این سنگ نوشته که سنگ خارا نارنجی است بخش اصلی نوشته های خط میخی آن بکلی از میان رفته بود. گمان می کنم این سنگ نوشته میخی تا کنون ترجمه نشده است. در طبقه اول موزه یک نقشه بزرگ مربوط به ۱۹۰۶ در محل پلکان راهرو بطرف طبقه دوم موزه نصب شده که در آن خلیج فارس وجود دارد. در کتابخانه اسکندریه نیز یک نقشه رنگی منحصر به فرد منضم به یک کتاب مربوط به ۲۰۰ سال قبل قرار دارد که نقشه خلیج فارس را با نام اصلی و با جوهر زعفرانی ترسیم کرده است. این کتاب و نقشه آن ثبت آثار جهانی یونسکو شده است.
«علی سامی» در کتاب خود «تمدن هخامنشی» می نویسد که جمعاً ۱۱۷ اثر ایرانی و هخامنشی به خط مصری (هیروگلیف) و «دموتیک ـ Demotique ، خط دیوانی و اداری مصریان قدیم بر روی سنگ و لوح و مهر ومهره و ظروف سنگی و فلزی تاکنون کشف شده که بیشترین آنها مربوط به زمان داریوش اول و خشایارشاه است.
• موزه لوور
در سال ۱۷۹۴، موزه لوور فرانسه که از اوت ۱۷۹۴ به روی مردم باز شده بود ،عمومی اعلام گردید. این موزه در ردیف موزه واتیکان و بریتیش میوزیوم و در نوع خود از مهمترین موزه های جهان بشمار می رود. ساختمان این موزه قبل از انقلاب کبیر فرانسه یکی از کاخ‌های سلطنتی بود،که در آن آثار باارزش هنری نگهداری می‌شد(به عنوان موزه سلطنتی) پس از انقلاب کبیر،در سال ۱۷۸۹ موزه و آثار موجود به مردم فرانسه اهدا شد و در سال ۱۷۹۳ تبدیل به موزه ملی فرانسه شد.
در مجموعه‌های مختلف این موزه آثاری از دوران پیش از تاریخ تا کنون نگهداری می‌شود، می‌توان گفت معروف‌ترین آثار هنری و تاریخی جهان را در این موزه نگهداری می‌کنند. از قبیل" مونالیزا" (لئوناردو داوینچی)، شام آخر (لئوناردو داوینچی)، مریم صخره‌ها (لئوناردو داوینچی)، لوح حمورابی، گاو بالدارآشوری، لوح پیروزی نارام سین، نقش برجسته‌های آشوری، ظروف گلی آشوری ، بخش های قابل توجهی از تخت جمشید، بز بالدار طلایی(هخامنشی) ، کاتب نشسته (سقاره-مصر) بخشی از موزه لوور به آثار اسلامی اختصاص دارد که بیشتر آثار آن متعلق به ایران و عثمانی است.
حمله "ناپلئون بناپارت"به مصر در سال ۱۷۹۱ سبب بروز تحول تازه ای در روابط شرق و غرب شد. سفر هیأت بزرگی از دانشمندان فرانسوی به همراه سپاه ناپلئون به مصر، مطالعه درباره باستان شناسی مصر آغاز شد، و در پی آن "انجمن مصر شناسی فرانسه" در سال ۱۷۹۸ در قاهره تأسیس شد و مصر، دروازه شناخت شرق باستان تلقی گردید.
موزه لوور با کشور امارات عربی متحده قرارداد همکاری دارد و قرار است ابوظبی با صرف یک میلیارد دلار شعبه موزه لوور در ابوظبی را افتتاح نماید. ابوظبی تلاش می‌کند این شهر را به مرکز فرهنگی اسلامی عربی تبدیل نماید و در این هدف میلیاردها دلار تا کنون هزینه نموده است اما مصر این تلاش‌ها را بیهوده می‌داند و معتقد است مرکزیت فرهنگی قاهره با این سرمایه‌گذاری‌ها لطمه می‌بیند.
۱۳۹۰ مهر ۱۸, دوشنبه
آشنایی با موزه‌های مشهور جهان
بیشتر مسافرانی که به رم، لندن، قاهره و پاریس سفر می‌کنند از موزه‌های مشهور این سه شهر بازدید می‌کنند. موزه واتیکان، بریتیش میوزیوم، متحف مصری قاهره و لوور هرکدام سالانه بیشتر از ۵ میلیون بازدید کننده دارند. ورودی هرکدام از این موزه‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ یورو است.
• موزه واتیکان (رم ـ ایتالیا) The Vatican Museum
رم و قاهره جزو معدود شهرهای جهان هستند که از سه هزار سال قبل تا کنون همواره مرکزیت و اهمیت خود را حفظ نموده اند بنا براین در این دو شهر آثاری از دوره های مختلف تمدن می توان یافت. در حالیکه در تمدن ایرانی مرکز و پایتخت ها همواره در حال جابجایی بوده اند روزگاری استخر و پارس، زمانی شوش و در دوره ای شهرهایی دیگر رونق داشته و سپس بکلی از رونق افتاده و حتی قرنها خالی از سکنه شده اند.
موزه واتیکان ساختمانی در داخل کشور واتیکان است که شامل چند مجموعه موزه است و از بخش های متنوعی تشکیل شده و آثاری را از تمدنهای مختلف در بر دارد بخش اصلی آن از هنر عمومی و تندیس‌ها و پیکره‌های بسیاری تشکیل شده و آثار هنری بسیاری از کلیسای کاتولیک روم را به نمایش گذاشته است. پاپ جولیوس دوم این موزه‌ها را در قرن شانزدهم تأسیس کرد. سالانه از این موزه بیشتر از ۵ میلیون نفر بازدید می کنند ورودی برای هر نفر ۱۴ یورو است بخش اصلی درآمد واتیکان از این موزه تامین می شود.
موزه واتیکان معروف به Musei Vaticani اکتبر ۲۰۰۶ پانصدمین سالگرد تأسیس خود را با گشایش دائمی حفاری قبرستان واتیکان جشن گرفت. امروزه مجموعه موزه واتیکان ترکیبی از موزه‌ها و گالری‌های مختلف پاپی هستند که تحت حمایت پاپ کلمنت چهاردهم (۱۷۶۹-۱۷۷۴) و پاپ پیوس ششم (۱۷۷۵-۱۷۹۹) آغاز به کار کردند.
قسمت موزه پروفین لاتران دربرگیرنده تندیس‌های باستانی (به ویژه تابوت‌های سنگی مرمر یک دست) و سنگ نوشته‌هایی از دوران مسیحیت باستانی است. در سال ۱۹۱۰ و دوران پاپی سنت پیوس دهم (۱۹۰۳-۱۹۱۴) گالری سنگ‌شناسی عبری در داخل موزه پیوکریسشن شکل گرفت که دربرگیرنده ۱۳۷ سنگ نوشته عبری از گورستان‌های باستانی در رم است و بعدها توسط پاپ ژان بیست و سوم (۱۹۵۸-۱۹۶۳) از قصر لاتران به ساختمان داخلی واتیکان منتقل و در سال ۱۹۷۰ افتتاح شد. این موزه همچنین دربرگیرنده مجموعه مختلفی از پرده‌های منقوش و قالیچه‌نماهایی از قرن پانزدهم و هفدهم و همچنین مجموعه‌ای از نقشه‌ها و نقاشی‌های مختلف ایتالیا است.
بخش تاریخی موزه واتیکان نیز در سال ۱۹۷۳ پایه‌گذاری شد که دربرگیرنده مجموعه‌ای از پرتره‌های پاپی و اشیاء سپاه نظامی پاپی و همچنین اشیایی برای مراسم و تشریفات خاص است که دیگر استفاده نمی‌شود. موزه اتومبیل و کالسکه نیز بخشی از موزه تاریخی واتیکان است.
شهر واتیکان با دو کیلومتر طول و هزار نفر شهروند- کوچکترین کشور مستقل جهان- در سال ۱۹۲۹ طبق عهدنامه لاترن ( Lateran Treat ) تأسیس شد. کشور و یا به عبارت بهتر" شهرک واتیکان" تقریبا در مرکز شهر رم واقع شده است. این شهر مانند ارگ و یا قلعه توسط دیوارهای مربوط به قرون وسطایی احاطه شده است و ۶ دروازه دارد.
کشیش ها و پدران روحانی برای چندین قرن مانع هر گونه بروز خلاقیت و هنر بودند آن دوره سیاه تاریخی بنام قرون وسطی یادآور حوادثی مانند دادگاههای تفتیش عقاید، سوزاندن و کشتن بود محاکمه گالیله و سوزاندن جرنوبرنادو نمونه هایی از این رویدادهای سیاه است که بار سنگین آن را برای همیشه واتیکان بردوش دارد اما با ظهور دوره نوگرایی، هنر در همه زمینه بویؤه در نقاشی و ترسیم ، شکوفایی یافت تعدادی ازمعروفترین هنرمندان و معماران دوره رنسانس ایتالیا برای ساختن بناهای واتیکان توسط پاپ به کار گماشته شده بودند.
مهمترین و حیرت انگیزترین عمارت، تالار اجتماعات کلیسای سنت پیترز است. این عمارت به عنوان مرکز جهانی عبادت کاتولیک های رم بین قرنهای ۱۵ و ۱۷ توسط معماران بزرگی مانند بارمانت، میکل آنژ و جیان لورنزو برنینی طراحی شده است. شهر واتیکان به خودی خود از تاریخ فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار است. ساختمان‌هایی چون سینت‌پیتر باسیلیکا و کلیسای سیستین از زیباترین آثار هنری جهان است و آثار ارزشمندی از هنرمندان بزرگ تاریخ رنسانس چون میکل آنژ و بوتیچلی را در خود جای داده است.
کتابخانه واتیکان و بخش های متنوع موزه آن حاوی اطلاعات تاریخی است که به لحاظ علمی و فرهنگی بسیار ارزشمند است. در سال ۱۹۸۴ سازمان جهانی یونسکو، تمام شهر واتیکان را در فهرست مناطق تاریخی خود ثبت کرد و تنها نمونه‌ای است که در آن کل یک کشور به‌عنوان اثری تاریخی ثبت می‌شود. در موزه واتیکان نیز آثاری از تمدن پارسی وجود دارد. کتیبه ای در مورد فتح مصرتوسط کمبوجیه (۵۲۵ قبل از میلاد) که به خط هیروگلیف بر روی مجسمه بدون سر متعلق به پسر کاهن بزرگ معبد " سایس " میباشد و در آن چنین حک شده است:
"هنگامیکه کمبوجیه شاه بزرگ و شاه تمام کشورها به مصر آمد, با او مردان بسیاری از کشورهای مختلف بودند. او در این کشور به تمامی مصر به پادشاهی یافت .( مصر علیا و مصر سفلی ) ... سپس پادشاه به معبد سایس رفت و در برابر الهه نیت به خاک افتاد ... او مرا پزشک بزرگ نامید و من به دستور پادشاه, زمین های خوب به کاهنان دادم ,کودکان را غذا دادم ,کارهای سودمند برای تنگدستان و یتیمان انجام دادم و ... .
در این موزه همچنین سه کره جهان مربوط به سالهای ۱۵۶۰ تا ۱۸۰۰ وجود دارد که اگرچه در آنها همچون سایر نقشه های قرون ۱۶ و هفده ، قاره آمریکا و اقیانوسیه وجود ندارند اما در هر سه کره نقشه ایران با نام پارس و معادل لاتین خلیج فارس( سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه نیزبرروی چرم به سبک نقشه های باستانی بطلمیوسی وجود دارد که در آن نیز معادل خلیج فارس (سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه بر روی چرم وجود دارد که کار هنرمند لئوناردو داوینچی است نام ایران را با نام امپراتوری پارس دارد. بجای نام دریای احمر نام" خلیج عربی" با جوهر بسیار کم رنگی نوشته شده ولی در محل خلیج فارس نوشته ای قابل دیدن نیست و اگر نامی هم نوشته شده در حال حاضر بکلی ناخوانا شده است. اصولا نقشه های فعلی موجود در جهان قدمتی بیشتر از ۵۰۰ سال ندارند حتی آنهایی که بر اساس نقشه های بطلمیوس و نقشه نگاران باستان ترسیم شده اند مربوط به همین ۵ قرن اخیر هستند و اصل هیچیک ازنقشه های منسوب به علمای یونان و رم در اختیار نیست.
امروزه شما قادر هستید حتی کوچه و خانه خود را بر روی نقشه جهان(گوگل ارث) پیدا کنید اما اصولا نقشه ها تا قرن هفدهم کشورها و حتی قاره های مفقوده دارند و حتی درنظرجغرافی نویسان مسلمان نیز جهان همچون سینی است که انتهای آن سلسله جبال قاف قرار دارد و در پای این رشته کوه، دریای محیط گسترده است و عالم نیز فرا تر از ۷ دریا و ۷ خشکی و ۷ آسمان نیست.
هر چند بعضی از آن نقشه ها از نظر هنری بسیار ارزشمند است اما تا چند سال قبل اینگونه نقشه های جغرافیایی در کتابخانه ها نگهداری می شدند. به تازگی تعدادی از موزه ها به اهمیت موضوع پی برده و نسبت به نمایش نقشه ها نیز اقدام کرده اند. اولین موزه اختصاصی نقشه های جغرافیایی " موزه والترز" در بالتیمور( شیکاکو) است که دیماه امسال با برگزاری جشنواره نقشه و با نمایش ۲۰ هزار نقشه افتتاح گردید. در این موزه ۸۰۰ نقشه اصلی وجود دارد. این جشنواره نقشه با کمک "باری ماکلین" بزرگترین دارنده نقشه در جهان( ۲۰ هزار نقشه) و با همکاری بخش تاریخ کارتوگرافی دانشگاه ویسکونسین و موسسه هنر شیکاغو برگزار و تا سه ماه آینده نمایش عمومی ادامه دارد.
• تاریخ واتیکان
در سال ۱۸۷۰ میلادی با ورود سپاهیان «گاریبالدی» به رم ، حکومت متحد ایتالیا پاپ را برای واگذاری ابنیه، املاک و دارایی های مربوط به کلیسا شدیداً تحت فشار گذاشت و او در اعتراض خود را در محوطه واتیکان محبوس کرد. این وضعیت تا ۱۱ فوریه ۱۹۲۹ میلادی که قرارداد «لاتران» میان «بنیو موسولینی» رئیس دولت وقت ایتالیا و پاپ «پی یازدهم» امضا شد، ادامه یافت. در چارچوب این قرارداد بود که واتیکان به عنوان دولتی مستقل و حاکم بر خود اعلام موجودیت کرد و پاپ نیز متقابلاً دولت ایتالیا را به رسمیت شناخت و پاپ رسما از دخالت در امور حکومت منع شد.
درحال حاضر واتیکان با حدود ۱۷۰ کشور جهان دارای روابط دیپلماتیک است و حدود ۱۳۰ کشور جهان نیز دارای سفیر نزد دولت واتیکان هستند. واتیکان همچنین در اکثر سازمانهای بین المللی از جمله سازمان ملل دارای نماینده رسمی به عنوان ناظر و در برخی نیز دارای حق رأی است.
پاپ رهبر واتیکان است و واتیکان به‌عنوان مرکز حکومت مذهبی کلیسای کاتولیک محسوب می‌شود. یک نفر نیز به عنوان فرماندار وظیفه‌ای شبیه یک شهردار و یا مدیر اجرایی را برعهده دارد.
تقریباً کل جمعیت ۹۳۲ نفری واتیکان از جامعه روحانیت هستند و درون محوطه محصور شده آن زندگی می‌کنند. تمام ساکنان این شهر شامل رجال و مقامات عالی‌رتبه، کشیش‌ها، راهبه‌ها و گارد امنیتی سوییسی، کاتولیگ هستند. در واقع شهر مرکز روحانیت و مذهب رم محسوب می‌شود. علاوه بر آن حدود ۳ هزار کارگر در شهر فعالیت دارند که خارج از حصار آن زندگی می‌کنند.
• موزه بریتانیا The British Museum
موزه بریتانیا که مجموعه ای از کمیاب ترین گنجینه های تاریخ بشر در آن جای دارد به تنهایی بیشترین تعداد بازدیدکنندگان را به خود اختصاص داده است. این موزه در سال ۱۷۵۳ با نمایش مجموعه اشیاء باستانی آقای سلوان تاسیس شد و تا کنون همواره در حال توسعه و افزایش جذابیتهای آن بوده است. امروزه موزه بریتیش بزرگترین موزه جهان است که فضای نمایشی آن مساحتی در حدود ۷۵ هزار متر مربع و یکصد گالری جمعا به طول ۲.۳ کیلومتر را در برمی گیرد. شایان ذکر است که مجسمه های عظیم مرمرین الجین ( Elgin Marbles ) که از روی دیوارهای معبد پارتنون در یونان به بریتانیا آورده شده و بازگرداندن آن مدت دویست سال است که موضوع بحث و جدل دولتهای بریتانیا و یونان است، در این موزه نگهداری و به معرض تماشا گذاشته می شود.
همچنین قطعاتی متعلق به برخی از عجایب هفتگانه دوران باستان: اسب مرمرینی از مقبره ماسول و بخشی از یکی از ستونهای معبد آرتمیس در یونان باستان و نمونه های اعجاب برانگیز دیگری از ساخته های دست بشر بویژه از تمدن مصر در این موزه قراردارد.
اقلامی چون حمام سنگی به دست آمده از شهر باستانی"عور"، پایتخت سومر و به گفته ای نخستین شهر بزرگ تاریخ، بقایای انسان "لیندو" ( Lindow Man ) که حدود ۲۳۰۰ سال پس از قربانی شدن در مراسمی مذهبی، از درون مرداب بیرون کشیده شد و همچنین کتیبه رشید ( Rosseta Stone ) که مبنای ترجمه خط تصویری مصریان قرار گرفت. این موزه ۱۳ میلیون قطعه اشیاء باستانی را از همه تمدنهای مهم جهان بویژه تمدن یونان،مصر،بین النهرین، پارس، هندوچین را دربردارد. مجسمه شیرهای بالدار عظیم که متعلق به تمدن دجله و فرات است و مجسمه های فرعونی متعلق به تمدن رود نیل و ستونهایی از تخت جمشید و دهها قطعه اثر از دوران باستان و دوران اسلامی ایران از جمله آثار این موزه است.
در سالهای ۱۸۰۰ تا ۱۸۵۰صدها اثر بی نظیر از ساحل رود نیل جمع آوری و با کشتی به موزه لندن منتقل شده است. شاید بسیاری از مردم جهان از ویژگی منحصر به فرد تمدن مصر بی اطلاع باشند و آن اینکه در سرزمین پهناور مصر، باران نمی بارد و یا بندرت آنهم در سواحل مدیترانه ای باران می آید بنا براین تمدن مصر ناگزیر تنها در حاشیه و امتداد رود نیل شکل گرفته است و این موضوع باعث دسترسی آسان بیگانگان به تمدن مصری بوده است.
گالری شماره ۴ موزه بریتیش به آثار تمدن مصر اختصاص دارد که در آن ۱۱۰ هزار شی از تمدن فرعونی به نمایش گذاشته شده است. گالری شماره ۱۸ مربوط به تمدن یونان – رم یکصد هزار قطعه را در برمی گیرد. گالری شماره ۷ اشیا تمدن بین النهرین ۲۹۰ هزار قطعه را دربرمی گیرد که مربوط به تمدن آشوری – بابلیون سومری و پارسی است. لوحه حقوق بشر کوروش ( Cyrus Cylinder ) در این گالری نگهداری می شود. بخش تمدن جمشیدیان( The Achaemenid ) گالری تمدن پرشیا – و عربیا ۱۳ هزار قطعه و تمدن اسلامی ۴۰ هزار قطعه اشیا ء را در بر دارد.
• موزه مصر – قاهره the Egyptian Museum
این موزه بیشتر به عرصه ۱۵۰ هزار اثر مربوط به تمدن رود نیل اختصاص دارد که ۱۳۶ هزار قطعه آن به تمدن فراعنه مربوط می شود.این موزه در سال ۱۸۵۸ تاسیس شده و در سال ۱۹۰۶ به ساختمان دو طبقه فعلی منتقل شده است. اما دولت مصر قصد دارد ساختمان عظیمی را با استفاده از کمک های بین المللی برای این موزه بنا کند. مصر سال ۲۰۰۲ موفق شد ساختمان کتابخانه عظیم اسکندریه را که تما ما با جذب کمک ها و مساعدتهای خارجی بنا شده بود را افتتاح نماید. تمدن مصر تنها تمدن قدیمی است که آثار آن دست نخورده به بشر امروزه رسیده است علت این امر به دو عامل برمی گردد. یکی اینکه مردگان مصری تمامی اشیاء قابل حمل وابزارهای خود را به ارث می بردند وآنها را همراه مردگان دفن می کردند حتی بگونه ای آنها را دفن می کردند که هرگزدزدان به آن دست پیدا نکنند.
وم اینکه در مصرباران بندرت می بارد و آثار تمدنی تخریب نمی شود ازتفاوت شدید سرما و گرمای (که عوامل مهم تخریب بناها هستند) همانند آنچه در فلات ایران وجود دارد نیز خبری نیست. بطور مثال قبر فرعون توتآن خامون وقتی کشف شد ۳۵۰۰ شی و وسائل زندگی وی بدون کوچکترین آسیب دیدگی بگونه ای که گویی تنها چند ماه از دفن آنها گذشته است یافت شدند. ماسک یا اسکلت طلایی این فرعون که روی جنازه اش کشیده شده بود گرانترین اثری است که تا کنون در جهان کشف شده است. آن هنگامیکه حکام کشورهای اسلامی هیچ ارزشی برای آثار باستانی قائل نبودند اروپائیان با دقت و حوصله این آثار را به همراه خود بردند.
در سال ۱۸۵۵ فردی بنام ماکسملیان النمسوی از عباس پاشاحاکم مصردرخواست نمود که به او تعدادی از این آثار را بدهد و عباس پاشا(پادشاه) تمامی اشیاء باستانی موجود را به وی بخشید. کم کم پای دیگرعتیقه فروشان اروپایی به مصر باز شد و هزاران قطعه بی نظیر از مصر به فرانسه و لندن منتقل گردید. موزه قاهره دربرگیرنده بزرگترین مجموعه افراد مومیایی شده است. اسکلت مومیایی ۲۷ فرعون بخشی از مومیایی هایی است که در این موزه نگهداری می شود. در طبقه همکف این موزه کتابخانه ای ویژه کتابهای مصر شناسی وجود دارد حدود ۴ هزارجلد کتاب که مصر شناسان سراسر جهان تا کنون نوشته اند در اینجا نگهداری می شود.
در موزه قاهره چند اثر پارسی نیز وجود دارد.
در کاخ های تخت جمشید و شوش نیز نشانه هنر حجاران مصری را به آسانی ردیابی می توان کرد در ساختمان قصر(کی سر) تخت جمشید و شوش نشانه هنر آنها را در این دو پایتخت هخامنشیان به وضوح می توان ردیابی کرد. پیکره سنگی داریوش که اکنون در موزه ملی ایران است در مصر توسط حجاران هنرمند مصری ساخته شده و به شوش حمل شده و در دروازه شهر نصب گردیده بود.
اخیراً نیز یک قلاب مفرغی همراه با کتیبه ای به نام «خشایارشا» در مصر کشف شد که بنابر نوشته روی این شیء، آن را جهت نگهداری جایگاه مجسمه یا بخشی از مبلمان مقدسی که شاه هخامنشی به یک معبد مصری هدیه کرده بود، به کار می بردند.
در معبد «کارناک» نیز چند قطعه سنگ مربوط به هخامنشیان( جمشیدیان) شناخته شده که نشانه احترام و تقدیس شاه هخامنشی به معابد مصری است.
مجموعه کتیبه های هیروگلیف یافت شده در وادی «حمامات» منسوب به «اتی ی وهی» ـ Ethiavahi که در زمان سلطنت داریوش اول ـ خشایارشا ـ و اردشیر اول، در سالهای ۴۷۶ ـ ۴۷۳ پ. م نوشته شده، اسناد معتبری از تعامل و تفاهم ایران و مصر است. در این اسناد «خشایارشا» همچون «ارباب دو کشور» مورد خطاب واقع شده است [شاه دو کشور، پسر رع (خدای مصری) صاحب دیهیم ها که جاودان زنده بماناد]. این همان عبارتی است که بر روی چند گلدان سنگی یافت شده در پرسپولیس و شوش نیز آمده است.
در اواخر سده ششم پ. م داریوش دستور حفر ترعه میان نیل و دریای سرخ را می دهد و به یادبود این کار عظیم و مهم یک لوحه سنگی به چهار خط و زبان (میخی فارسی باستان ـ عیلامی ـ بابلی و مصری) در نزدیکی ترعه به یادگار می گذارد.
این لوحه در سال۱۸۶۶ میلادی ضمن حفر کانال سوئز( سوس)کنونی در محلی به نام «شلوف الترابه» در ۳۳ کیلومتری کانال و با فاصله کمی از ترعه سوئز کشف شد.
روی این لوحه سنگی نقش دو نفر حجاری شده و در وسط نام داریوش حک شده است. در طرف راست لوحه دو کتیبه همچون اکثر کتیبه های هخامنشی به سه زبان و خط فارسی باستان ۶ سطر ـ عیلامی ۴ سطر ـ بابلی سه سطر نقش گردیده است. کتیبه دوم حاوی اطلاعاتی در مورد حفر کانال با متن فارسی باستان در ۱۲ سطر و زیر آن عیلامی که تنها ۷ سطر آن بیشتر باقی نمانده و بقیه با متن بابلی که شاید زیر خط عیلامی بوده، از بین رفته است. طرف دیگر لوح کتیبه مفصل تری به خط و زبان مصری (هیروگلیف) . ترجمه مطالب مندرج در لوحه به شرح زیر است:
[بند اول: خدای بزرگ است اهورا مزدا که این سرزمین را آفرید ،که آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادمانی را به بشر داد. داریوش را به شاهی برگزید.داریوش را شاه سرزمینی کرد که پهناور است و اسبان و مردان خوب دارد.
بند دوم:منم داریوش شاه، شاه شاهان، شاه کشورهایی که از تمام نژادها مسکون است. شاه این سرزمین پهناور تا آن دوردست ها، پسر ویشتاسپ هخامنشی ( جمشیدی).
بند سوم:من پارسی هستم. به همراهی پارسیان مصر را فتح کردم. فرمان دادم این آبراهه را حفر کنند. از «پی رو» نیل که از مصر جاری است تا دریایی که از پارس بدان روند.این ترعه کنده شد، چنانکه فرمان داده بودم و کشتی ها از مصر به وسیله این راه آبی به سوی پارس روانه شدند، کتیبه دوم فقط حاوی بند اول و دوم متن فوق الذکر است و فقط تفاوت های اندکی دارد.
هنگامیکه این نگارنده از موزه قاهره بازدید نمود در طبقه دوم موزه یک سنگ نوشته میخی پارسی وجود داشت بدون هیچگونه ترجمه تنها نوشته شده بود سنگ نوشته مربوط به داریوش ، این سنگ نوشته که سنگ خارا نارنجی است بخش اصلی نوشته های خط میخی آن بکلی از میان رفته بود. گمان می کنم این سنگ نوشته میخی تا کنون ترجمه نشده است. در طبقه اول موزه یک نقشه بزرگ مربوط به ۱۹۰۶ در محل پلکان راهرو بطرف طبقه دوم موزه نصب شده که در آن خلیج فارس وجود دارد. در کتابخانه اسکندریه نیز یک نقشه رنگی منحصر به فرد منضم به یک کتاب مربوط به ۲۰۰ سال قبل قرار دارد که نقشه خلیج فارس را با نام اصلی و با جوهر زعفرانی ترسیم کرده است. این کتاب و نقشه آن ثبت آثار جهانی یونسکو شده است.
«علی سامی» در کتاب خود «تمدن هخامنشی» می نویسد که جمعاً ۱۱۷ اثر ایرانی و هخامنشی به خط مصری (هیروگلیف) و «دموتیک ـ Demotique ، خط دیوانی و اداری مصریان قدیم بر روی سنگ و لوح و مهر ومهره و ظروف سنگی و فلزی تاکنون کشف شده که بیشترین آنها مربوط به زمان داریوش اول و خشایارشاه است.
• موزه لوور
در سال ۱۷۹۴، موزه لوور فرانسه که از اوت ۱۷۹۴ به روی مردم باز شده بود ،عمومی اعلام گردید. این موزه در ردیف موزه واتیکان و بریتیش میوزیوم و در نوع خود از مهمترین موزه های جهان بشمار می رود. ساختمان این موزه قبل از انقلاب کبیر فرانسه یکی از کاخ‌های سلطنتی بود،که در آن آثار باارزش هنری نگهداری می‌شد(به عنوان موزه سلطنتی) پس از انقلاب کبیر،در سال ۱۷۸۹ موزه و آثار موجود به مردم فرانسه اهدا شد و در سال ۱۷۹۳ تبدیل به موزه ملی فرانسه شد.
در مجموعه‌های مختلف این موزه آثاری از دوران پیش از تاریخ تا کنون نگهداری می‌شود، می‌توان گفت معروف‌ترین آثار هنری و تاریخی جهان را در این موزه نگهداری می‌کنند. از قبیل" مونالیزا" (لئوناردو داوینچی)، شام آخر (لئوناردو داوینچی)، مریم صخره‌ها (لئوناردو داوینچی)، لوح حمورابی، گاو بالدارآشوری، لوح پیروزی نارام سین، نقش برجسته‌های آشوری، ظروف گلی آشوری ، بخش های قابل توجهی از تخت جمشید، بز بالدار طلایی(هخامنشی) ، کاتب نشسته (سقاره-مصر) بخشی از موزه لوور به آثار اسلامی اختصاص دارد که بیشتر آثار آن متعلق به ایران و عثمانی است.
حمله "ناپلئون بناپارت"به مصر در سال ۱۷۹۱ سبب بروز تحول تازه ای در روابط شرق و غرب شد. سفر هیأت بزرگی از دانشمندان فرانسوی به همراه سپاه ناپلئون به مصر، مطالعه درباره باستان شناسی مصر آغاز شد، و در پی آن "انجمن مصر شناسی فرانسه" در سال ۱۷۹۸ در قاهره تأسیس شد و مصر، دروازه شناخت شرق باستان تلقی گردید.
موزه لوور با کشور امارات عربی متحده قرارداد همکاری دارد و قرار است ابوظبی با صرف یک میلیارد دلار شعبه موزه لوور در ابوظبی را افتتاح نماید. ابوظبی تلاش می‌کند این شهر را به مرکز فرهنگی اسلامی عربی تبدیل نماید و در این هدف میلیاردها دلار تا کنون هزینه نموده است اما مصر این تلاش‌ها را بیهوده می‌داند و معتقد است مرکزیت فرهنگی قاهره با این سرمایه‌گذاری‌ها لطمه می‌بیند.
• موزه واتیکان (رم ـ ایتالیا) The Vatican Museum
رم و قاهره جزو معدود شهرهای جهان هستند که از سه هزار سال قبل تا کنون همواره مرکزیت و اهمیت خود را حفظ نموده اند بنا براین در این دو شهر آثاری از دوره های مختلف تمدن می توان یافت. در حالیکه در تمدن ایرانی مرکز و پایتخت ها همواره در حال جابجایی بوده اند روزگاری استخر و پارس، زمانی شوش و در دوره ای شهرهایی دیگر رونق داشته و سپس بکلی از رونق افتاده و حتی قرنها خالی از سکنه شده اند.
موزه واتیکان ساختمانی در داخل کشور واتیکان است که شامل چند مجموعه موزه است و از بخش های متنوعی تشکیل شده و آثاری را از تمدنهای مختلف در بر دارد بخش اصلی آن از هنر عمومی و تندیس‌ها و پیکره‌های بسیاری تشکیل شده و آثار هنری بسیاری از کلیسای کاتولیک روم را به نمایش گذاشته است. پاپ جولیوس دوم این موزه‌ها را در قرن شانزدهم تأسیس کرد. سالانه از این موزه بیشتر از ۵ میلیون نفر بازدید می کنند ورودی برای هر نفر ۱۴ یورو است بخش اصلی درآمد واتیکان از این موزه تامین می شود.
موزه واتیکان معروف به Musei Vaticani اکتبر ۲۰۰۶ پانصدمین سالگرد تأسیس خود را با گشایش دائمی حفاری قبرستان واتیکان جشن گرفت. امروزه مجموعه موزه واتیکان ترکیبی از موزه‌ها و گالری‌های مختلف پاپی هستند که تحت حمایت پاپ کلمنت چهاردهم (۱۷۶۹-۱۷۷۴) و پاپ پیوس ششم (۱۷۷۵-۱۷۹۹) آغاز به کار کردند.
قسمت موزه پروفین لاتران دربرگیرنده تندیس‌های باستانی (به ویژه تابوت‌های سنگی مرمر یک دست) و سنگ نوشته‌هایی از دوران مسیحیت باستانی است. در سال ۱۹۱۰ و دوران پاپی سنت پیوس دهم (۱۹۰۳-۱۹۱۴) گالری سنگ‌شناسی عبری در داخل موزه پیوکریسشن شکل گرفت که دربرگیرنده ۱۳۷ سنگ نوشته عبری از گورستان‌های باستانی در رم است و بعدها توسط پاپ ژان بیست و سوم (۱۹۵۸-۱۹۶۳) از قصر لاتران به ساختمان داخلی واتیکان منتقل و در سال ۱۹۷۰ افتتاح شد. این موزه همچنین دربرگیرنده مجموعه مختلفی از پرده‌های منقوش و قالیچه‌نماهایی از قرن پانزدهم و هفدهم و همچنین مجموعه‌ای از نقشه‌ها و نقاشی‌های مختلف ایتالیا است.
بخش تاریخی موزه واتیکان نیز در سال ۱۹۷۳ پایه‌گذاری شد که دربرگیرنده مجموعه‌ای از پرتره‌های پاپی و اشیاء سپاه نظامی پاپی و همچنین اشیایی برای مراسم و تشریفات خاص است که دیگر استفاده نمی‌شود. موزه اتومبیل و کالسکه نیز بخشی از موزه تاریخی واتیکان است.
شهر واتیکان با دو کیلومتر طول و هزار نفر شهروند- کوچکترین کشور مستقل جهان- در سال ۱۹۲۹ طبق عهدنامه لاترن ( Lateran Treat ) تأسیس شد. کشور و یا به عبارت بهتر" شهرک واتیکان" تقریبا در مرکز شهر رم واقع شده است. این شهر مانند ارگ و یا قلعه توسط دیوارهای مربوط به قرون وسطایی احاطه شده است و ۶ دروازه دارد.
کشیش ها و پدران روحانی برای چندین قرن مانع هر گونه بروز خلاقیت و هنر بودند آن دوره سیاه تاریخی بنام قرون وسطی یادآور حوادثی مانند دادگاههای تفتیش عقاید، سوزاندن و کشتن بود محاکمه گالیله و سوزاندن جرنوبرنادو نمونه هایی از این رویدادهای سیاه است که بار سنگین آن را برای همیشه واتیکان بردوش دارد اما با ظهور دوره نوگرایی، هنر در همه زمینه بویؤه در نقاشی و ترسیم ، شکوفایی یافت تعدادی ازمعروفترین هنرمندان و معماران دوره رنسانس ایتالیا برای ساختن بناهای واتیکان توسط پاپ به کار گماشته شده بودند.
مهمترین و حیرت انگیزترین عمارت، تالار اجتماعات کلیسای سنت پیترز است. این عمارت به عنوان مرکز جهانی عبادت کاتولیک های رم بین قرنهای ۱۵ و ۱۷ توسط معماران بزرگی مانند بارمانت، میکل آنژ و جیان لورنزو برنینی طراحی شده است. شهر واتیکان به خودی خود از تاریخ فرهنگی قابل‌توجهی برخوردار است. ساختمان‌هایی چون سینت‌پیتر باسیلیکا و کلیسای سیستین از زیباترین آثار هنری جهان است و آثار ارزشمندی از هنرمندان بزرگ تاریخ رنسانس چون میکل آنژ و بوتیچلی را در خود جای داده است.
کتابخانه واتیکان و بخش های متنوع موزه آن حاوی اطلاعات تاریخی است که به لحاظ علمی و فرهنگی بسیار ارزشمند است. در سال ۱۹۸۴ سازمان جهانی یونسکو، تمام شهر واتیکان را در فهرست مناطق تاریخی خود ثبت کرد و تنها نمونه‌ای است که در آن کل یک کشور به‌عنوان اثری تاریخی ثبت می‌شود. در موزه واتیکان نیز آثاری از تمدن پارسی وجود دارد. کتیبه ای در مورد فتح مصرتوسط کمبوجیه (۵۲۵ قبل از میلاد) که به خط هیروگلیف بر روی مجسمه بدون سر متعلق به پسر کاهن بزرگ معبد " سایس " میباشد و در آن چنین حک شده است:
"هنگامیکه کمبوجیه شاه بزرگ و شاه تمام کشورها به مصر آمد, با او مردان بسیاری از کشورهای مختلف بودند. او در این کشور به تمامی مصر به پادشاهی یافت .( مصر علیا و مصر سفلی ) ... سپس پادشاه به معبد سایس رفت و در برابر الهه نیت به خاک افتاد ... او مرا پزشک بزرگ نامید و من به دستور پادشاه, زمین های خوب به کاهنان دادم ,کودکان را غذا دادم ,کارهای سودمند برای تنگدستان و یتیمان انجام دادم و ... .
در این موزه همچنین سه کره جهان مربوط به سالهای ۱۵۶۰ تا ۱۸۰۰ وجود دارد که اگرچه در آنها همچون سایر نقشه های قرون ۱۶ و هفده ، قاره آمریکا و اقیانوسیه وجود ندارند اما در هر سه کره نقشه ایران با نام پارس و معادل لاتین خلیج فارس( سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه نیزبرروی چرم به سبک نقشه های باستانی بطلمیوسی وجود دارد که در آن نیز معادل خلیج فارس (سینوس پرسی) وجود دارد یک نقشه بر روی چرم وجود دارد که کار هنرمند لئوناردو داوینچی است نام ایران را با نام امپراتوری پارس دارد. بجای نام دریای احمر نام" خلیج عربی" با جوهر بسیار کم رنگی نوشته شده ولی در محل خلیج فارس نوشته ای قابل دیدن نیست و اگر نامی هم نوشته شده در حال حاضر بکلی ناخوانا شده است. اصولا نقشه های فعلی موجود در جهان قدمتی بیشتر از ۵۰۰ سال ندارند حتی آنهایی که بر اساس نقشه های بطلمیوس و نقشه نگاران باستان ترسیم شده اند مربوط به همین ۵ قرن اخیر هستند و اصل هیچیک ازنقشه های منسوب به علمای یونان و رم در اختیار نیست.
امروزه شما قادر هستید حتی کوچه و خانه خود را بر روی نقشه جهان(گوگل ارث) پیدا کنید اما اصولا نقشه ها تا قرن هفدهم کشورها و حتی قاره های مفقوده دارند و حتی درنظرجغرافی نویسان مسلمان نیز جهان همچون سینی است که انتهای آن سلسله جبال قاف قرار دارد و در پای این رشته کوه، دریای محیط گسترده است و عالم نیز فرا تر از ۷ دریا و ۷ خشکی و ۷ آسمان نیست.
هر چند بعضی از آن نقشه ها از نظر هنری بسیار ارزشمند است اما تا چند سال قبل اینگونه نقشه های جغرافیایی در کتابخانه ها نگهداری می شدند. به تازگی تعدادی از موزه ها به اهمیت موضوع پی برده و نسبت به نمایش نقشه ها نیز اقدام کرده اند. اولین موزه اختصاصی نقشه های جغرافیایی " موزه والترز" در بالتیمور( شیکاکو) است که دیماه امسال با برگزاری جشنواره نقشه و با نمایش ۲۰ هزار نقشه افتتاح گردید. در این موزه ۸۰۰ نقشه اصلی وجود دارد. این جشنواره نقشه با کمک "باری ماکلین" بزرگترین دارنده نقشه در جهان( ۲۰ هزار نقشه) و با همکاری بخش تاریخ کارتوگرافی دانشگاه ویسکونسین و موسسه هنر شیکاغو برگزار و تا سه ماه آینده نمایش عمومی ادامه دارد.
• تاریخ واتیکان
در سال ۱۸۷۰ میلادی با ورود سپاهیان «گاریبالدی» به رم ، حکومت متحد ایتالیا پاپ را برای واگذاری ابنیه، املاک و دارایی های مربوط به کلیسا شدیداً تحت فشار گذاشت و او در اعتراض خود را در محوطه واتیکان محبوس کرد. این وضعیت تا ۱۱ فوریه ۱۹۲۹ میلادی که قرارداد «لاتران» میان «بنیو موسولینی» رئیس دولت وقت ایتالیا و پاپ «پی یازدهم» امضا شد، ادامه یافت. در چارچوب این قرارداد بود که واتیکان به عنوان دولتی مستقل و حاکم بر خود اعلام موجودیت کرد و پاپ نیز متقابلاً دولت ایتالیا را به رسمیت شناخت و پاپ رسما از دخالت در امور حکومت منع شد.
درحال حاضر واتیکان با حدود ۱۷۰ کشور جهان دارای روابط دیپلماتیک است و حدود ۱۳۰ کشور جهان نیز دارای سفیر نزد دولت واتیکان هستند. واتیکان همچنین در اکثر سازمانهای بین المللی از جمله سازمان ملل دارای نماینده رسمی به عنوان ناظر و در برخی نیز دارای حق رأی است.
پاپ رهبر واتیکان است و واتیکان به‌عنوان مرکز حکومت مذهبی کلیسای کاتولیک محسوب می‌شود. یک نفر نیز به عنوان فرماندار وظیفه‌ای شبیه یک شهردار و یا مدیر اجرایی را برعهده دارد.
تقریباً کل جمعیت ۹۳۲ نفری واتیکان از جامعه روحانیت هستند و درون محوطه محصور شده آن زندگی می‌کنند. تمام ساکنان این شهر شامل رجال و مقامات عالی‌رتبه، کشیش‌ها، راهبه‌ها و گارد امنیتی سوییسی، کاتولیگ هستند. در واقع شهر مرکز روحانیت و مذهب رم محسوب می‌شود. علاوه بر آن حدود ۳ هزار کارگر در شهر فعالیت دارند که خارج از حصار آن زندگی می‌کنند.
• موزه بریتانیا The British Museum
موزه بریتانیا که مجموعه ای از کمیاب ترین گنجینه های تاریخ بشر در آن جای دارد به تنهایی بیشترین تعداد بازدیدکنندگان را به خود اختصاص داده است. این موزه در سال ۱۷۵۳ با نمایش مجموعه اشیاء باستانی آقای سلوان تاسیس شد و تا کنون همواره در حال توسعه و افزایش جذابیتهای آن بوده است. امروزه موزه بریتیش بزرگترین موزه جهان است که فضای نمایشی آن مساحتی در حدود ۷۵ هزار متر مربع و یکصد گالری جمعا به طول ۲.۳ کیلومتر را در برمی گیرد. شایان ذکر است که مجسمه های عظیم مرمرین الجین ( Elgin Marbles ) که از روی دیوارهای معبد پارتنون در یونان به بریتانیا آورده شده و بازگرداندن آن مدت دویست سال است که موضوع بحث و جدل دولتهای بریتانیا و یونان است، در این موزه نگهداری و به معرض تماشا گذاشته می شود.
همچنین قطعاتی متعلق به برخی از عجایب هفتگانه دوران باستان: اسب مرمرینی از مقبره ماسول و بخشی از یکی از ستونهای معبد آرتمیس در یونان باستان و نمونه های اعجاب برانگیز دیگری از ساخته های دست بشر بویژه از تمدن مصر در این موزه قراردارد.
اقلامی چون حمام سنگی به دست آمده از شهر باستانی"عور"، پایتخت سومر و به گفته ای نخستین شهر بزرگ تاریخ، بقایای انسان "لیندو" ( Lindow Man ) که حدود ۲۳۰۰ سال پس از قربانی شدن در مراسمی مذهبی، از درون مرداب بیرون کشیده شد و همچنین کتیبه رشید ( Rosseta Stone ) که مبنای ترجمه خط تصویری مصریان قرار گرفت. این موزه ۱۳ میلیون قطعه اشیاء باستانی را از همه تمدنهای مهم جهان بویژه تمدن یونان،مصر،بین النهرین، پارس، هندوچین را دربردارد. مجسمه شیرهای بالدار عظیم که متعلق به تمدن دجله و فرات است و مجسمه های فرعونی متعلق به تمدن رود نیل و ستونهایی از تخت جمشید و دهها قطعه اثر از دوران باستان و دوران اسلامی ایران از جمله آثار این موزه است.
در سالهای ۱۸۰۰ تا ۱۸۵۰صدها اثر بی نظیر از ساحل رود نیل جمع آوری و با کشتی به موزه لندن منتقل شده است. شاید بسیاری از مردم جهان از ویژگی منحصر به فرد تمدن مصر بی اطلاع باشند و آن اینکه در سرزمین پهناور مصر، باران نمی بارد و یا بندرت آنهم در سواحل مدیترانه ای باران می آید بنا براین تمدن مصر ناگزیر تنها در حاشیه و امتداد رود نیل شکل گرفته است و این موضوع باعث دسترسی آسان بیگانگان به تمدن مصری بوده است.
گالری شماره ۴ موزه بریتیش به آثار تمدن مصر اختصاص دارد که در آن ۱۱۰ هزار شی از تمدن فرعونی به نمایش گذاشته شده است. گالری شماره ۱۸ مربوط به تمدن یونان – رم یکصد هزار قطعه را در برمی گیرد. گالری شماره ۷ اشیا تمدن بین النهرین ۲۹۰ هزار قطعه را دربرمی گیرد که مربوط به تمدن آشوری – بابلیون سومری و پارسی است. لوحه حقوق بشر کوروش ( Cyrus Cylinder ) در این گالری نگهداری می شود. بخش تمدن جمشیدیان( The Achaemenid ) گالری تمدن پرشیا – و عربیا ۱۳ هزار قطعه و تمدن اسلامی ۴۰ هزار قطعه اشیا ء را در بر دارد.
• موزه مصر – قاهره the Egyptian Museum
این موزه بیشتر به عرصه ۱۵۰ هزار اثر مربوط به تمدن رود نیل اختصاص دارد که ۱۳۶ هزار قطعه آن به تمدن فراعنه مربوط می شود.این موزه در سال ۱۸۵۸ تاسیس شده و در سال ۱۹۰۶ به ساختمان دو طبقه فعلی منتقل شده است. اما دولت مصر قصد دارد ساختمان عظیمی را با استفاده از کمک های بین المللی برای این موزه بنا کند. مصر سال ۲۰۰۲ موفق شد ساختمان کتابخانه عظیم اسکندریه را که تما ما با جذب کمک ها و مساعدتهای خارجی بنا شده بود را افتتاح نماید. تمدن مصر تنها تمدن قدیمی است که آثار آن دست نخورده به بشر امروزه رسیده است علت این امر به دو عامل برمی گردد. یکی اینکه مردگان مصری تمامی اشیاء قابل حمل وابزارهای خود را به ارث می بردند وآنها را همراه مردگان دفن می کردند حتی بگونه ای آنها را دفن می کردند که هرگزدزدان به آن دست پیدا نکنند.
وم اینکه در مصرباران بندرت می بارد و آثار تمدنی تخریب نمی شود ازتفاوت شدید سرما و گرمای (که عوامل مهم تخریب بناها هستند) همانند آنچه در فلات ایران وجود دارد نیز خبری نیست. بطور مثال قبر فرعون توتآن خامون وقتی کشف شد ۳۵۰۰ شی و وسائل زندگی وی بدون کوچکترین آسیب دیدگی بگونه ای که گویی تنها چند ماه از دفن آنها گذشته است یافت شدند. ماسک یا اسکلت طلایی این فرعون که روی جنازه اش کشیده شده بود گرانترین اثری است که تا کنون در جهان کشف شده است. آن هنگامیکه حکام کشورهای اسلامی هیچ ارزشی برای آثار باستانی قائل نبودند اروپائیان با دقت و حوصله این آثار را به همراه خود بردند.
در سال ۱۸۵۵ فردی بنام ماکسملیان النمسوی از عباس پاشاحاکم مصردرخواست نمود که به او تعدادی از این آثار را بدهد و عباس پاشا(پادشاه) تمامی اشیاء باستانی موجود را به وی بخشید. کم کم پای دیگرعتیقه فروشان اروپایی به مصر باز شد و هزاران قطعه بی نظیر از مصر به فرانسه و لندن منتقل گردید. موزه قاهره دربرگیرنده بزرگترین مجموعه افراد مومیایی شده است. اسکلت مومیایی ۲۷ فرعون بخشی از مومیایی هایی است که در این موزه نگهداری می شود. در طبقه همکف این موزه کتابخانه ای ویژه کتابهای مصر شناسی وجود دارد حدود ۴ هزارجلد کتاب که مصر شناسان سراسر جهان تا کنون نوشته اند در اینجا نگهداری می شود.
در موزه قاهره چند اثر پارسی نیز وجود دارد.
در کاخ های تخت جمشید و شوش نیز نشانه هنر حجاران مصری را به آسانی ردیابی می توان کرد در ساختمان قصر(کی سر) تخت جمشید و شوش نشانه هنر آنها را در این دو پایتخت هخامنشیان به وضوح می توان ردیابی کرد. پیکره سنگی داریوش که اکنون در موزه ملی ایران است در مصر توسط حجاران هنرمند مصری ساخته شده و به شوش حمل شده و در دروازه شهر نصب گردیده بود.
اخیراً نیز یک قلاب مفرغی همراه با کتیبه ای به نام «خشایارشا» در مصر کشف شد که بنابر نوشته روی این شیء، آن را جهت نگهداری جایگاه مجسمه یا بخشی از مبلمان مقدسی که شاه هخامنشی به یک معبد مصری هدیه کرده بود، به کار می بردند.
در معبد «کارناک» نیز چند قطعه سنگ مربوط به هخامنشیان( جمشیدیان) شناخته شده که نشانه احترام و تقدیس شاه هخامنشی به معابد مصری است.
مجموعه کتیبه های هیروگلیف یافت شده در وادی «حمامات» منسوب به «اتی ی وهی» ـ Ethiavahi که در زمان سلطنت داریوش اول ـ خشایارشا ـ و اردشیر اول، در سالهای ۴۷۶ ـ ۴۷۳ پ. م نوشته شده، اسناد معتبری از تعامل و تفاهم ایران و مصر است. در این اسناد «خشایارشا» همچون «ارباب دو کشور» مورد خطاب واقع شده است [شاه دو کشور، پسر رع (خدای مصری) صاحب دیهیم ها که جاودان زنده بماناد]. این همان عبارتی است که بر روی چند گلدان سنگی یافت شده در پرسپولیس و شوش نیز آمده است.
در اواخر سده ششم پ. م داریوش دستور حفر ترعه میان نیل و دریای سرخ را می دهد و به یادبود این کار عظیم و مهم یک لوحه سنگی به چهار خط و زبان (میخی فارسی باستان ـ عیلامی ـ بابلی و مصری) در نزدیکی ترعه به یادگار می گذارد.
این لوحه در سال۱۸۶۶ میلادی ضمن حفر کانال سوئز( سوس)کنونی در محلی به نام «شلوف الترابه» در ۳۳ کیلومتری کانال و با فاصله کمی از ترعه سوئز کشف شد.
روی این لوحه سنگی نقش دو نفر حجاری شده و در وسط نام داریوش حک شده است. در طرف راست لوحه دو کتیبه همچون اکثر کتیبه های هخامنشی به سه زبان و خط فارسی باستان ۶ سطر ـ عیلامی ۴ سطر ـ بابلی سه سطر نقش گردیده است. کتیبه دوم حاوی اطلاعاتی در مورد حفر کانال با متن فارسی باستان در ۱۲ سطر و زیر آن عیلامی که تنها ۷ سطر آن بیشتر باقی نمانده و بقیه با متن بابلی که شاید زیر خط عیلامی بوده، از بین رفته است. طرف دیگر لوح کتیبه مفصل تری به خط و زبان مصری (هیروگلیف) . ترجمه مطالب مندرج در لوحه به شرح زیر است:
[بند اول: خدای بزرگ است اهورا مزدا که این سرزمین را آفرید ،که آسمان را آفرید، که انسان را آفرید، که شادمانی را به بشر داد. داریوش را به شاهی برگزید.داریوش را شاه سرزمینی کرد که پهناور است و اسبان و مردان خوب دارد.
بند دوم:منم داریوش شاه، شاه شاهان، شاه کشورهایی که از تمام نژادها مسکون است. شاه این سرزمین پهناور تا آن دوردست ها، پسر ویشتاسپ هخامنشی ( جمشیدی).
بند سوم:من پارسی هستم. به همراهی پارسیان مصر را فتح کردم. فرمان دادم این آبراهه را حفر کنند. از «پی رو» نیل که از مصر جاری است تا دریایی که از پارس بدان روند.این ترعه کنده شد، چنانکه فرمان داده بودم و کشتی ها از مصر به وسیله این راه آبی به سوی پارس روانه شدند، کتیبه دوم فقط حاوی بند اول و دوم متن فوق الذکر است و فقط تفاوت های اندکی دارد.
هنگامیکه این نگارنده از موزه قاهره بازدید نمود در طبقه دوم موزه یک سنگ نوشته میخی پارسی وجود داشت بدون هیچگونه ترجمه تنها نوشته شده بود سنگ نوشته مربوط به داریوش ، این سنگ نوشته که سنگ خارا نارنجی است بخش اصلی نوشته های خط میخی آن بکلی از میان رفته بود. گمان می کنم این سنگ نوشته میخی تا کنون ترجمه نشده است. در طبقه اول موزه یک نقشه بزرگ مربوط به ۱۹۰۶ در محل پلکان راهرو بطرف طبقه دوم موزه نصب شده که در آن خلیج فارس وجود دارد. در کتابخانه اسکندریه نیز یک نقشه رنگی منحصر به فرد منضم به یک کتاب مربوط به ۲۰۰ سال قبل قرار دارد که نقشه خلیج فارس را با نام اصلی و با جوهر زعفرانی ترسیم کرده است. این کتاب و نقشه آن ثبت آثار جهانی یونسکو شده است.
«علی سامی» در کتاب خود «تمدن هخامنشی» می نویسد که جمعاً ۱۱۷ اثر ایرانی و هخامنشی به خط مصری (هیروگلیف) و «دموتیک ـ Demotique ، خط دیوانی و اداری مصریان قدیم بر روی سنگ و لوح و مهر ومهره و ظروف سنگی و فلزی تاکنون کشف شده که بیشترین آنها مربوط به زمان داریوش اول و خشایارشاه است.
• موزه لوور
در سال ۱۷۹۴، موزه لوور فرانسه که از اوت ۱۷۹۴ به روی مردم باز شده بود ،عمومی اعلام گردید. این موزه در ردیف موزه واتیکان و بریتیش میوزیوم و در نوع خود از مهمترین موزه های جهان بشمار می رود. ساختمان این موزه قبل از انقلاب کبیر فرانسه یکی از کاخ‌های سلطنتی بود،که در آن آثار باارزش هنری نگهداری می‌شد(به عنوان موزه سلطنتی) پس از انقلاب کبیر،در سال ۱۷۸۹ موزه و آثار موجود به مردم فرانسه اهدا شد و در سال ۱۷۹۳ تبدیل به موزه ملی فرانسه شد.
در مجموعه‌های مختلف این موزه آثاری از دوران پیش از تاریخ تا کنون نگهداری می‌شود، می‌توان گفت معروف‌ترین آثار هنری و تاریخی جهان را در این موزه نگهداری می‌کنند. از قبیل" مونالیزا" (لئوناردو داوینچی)، شام آخر (لئوناردو داوینچی)، مریم صخره‌ها (لئوناردو داوینچی)، لوح حمورابی، گاو بالدارآشوری، لوح پیروزی نارام سین، نقش برجسته‌های آشوری، ظروف گلی آشوری ، بخش های قابل توجهی از تخت جمشید، بز بالدار طلایی(هخامنشی) ، کاتب نشسته (سقاره-مصر) بخشی از موزه لوور به آثار اسلامی اختصاص دارد که بیشتر آثار آن متعلق به ایران و عثمانی است.
حمله "ناپلئون بناپارت"به مصر در سال ۱۷۹۱ سبب بروز تحول تازه ای در روابط شرق و غرب شد. سفر هیأت بزرگی از دانشمندان فرانسوی به همراه سپاه ناپلئون به مصر، مطالعه درباره باستان شناسی مصر آغاز شد، و در پی آن "انجمن مصر شناسی فرانسه" در سال ۱۷۹۸ در قاهره تأسیس شد و مصر، دروازه شناخت شرق باستان تلقی گردید.
موزه لوور با کشور امارات عربی متحده قرارداد همکاری دارد و قرار است ابوظبی با صرف یک میلیارد دلار شعبه موزه لوور در ابوظبی را افتتاح نماید. ابوظبی تلاش می‌کند این شهر را به مرکز فرهنگی اسلامی عربی تبدیل نماید و در این هدف میلیاردها دلار تا کنون هزینه نموده است اما مصر این تلاش‌ها را بیهوده می‌داند و معتقد است مرکزیت فرهنگی قاهره با این سرمایه‌گذاری‌ها لطمه می‌بیند.
ارسال به:
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
0 نظرات:
ارسال یک نظر