عزيزالدين نسفي (نخشبي)

شيخ عبدالعزيز بن محمد نسفي (نخشبي) از عارفان بزرگ قرن هفتم هجري است. وي از مريدان شيخ سعدالدين حموي بود و قسمت عمده عمر خود را در خوارزم گذرانيد و سپس به بخارا عزيمت کرد و ساليان دراز در آن شهر رحل اقامت افکند. در سال 617 هجري در اثر هجوم لشکريان مغول که به ماوراءالنهر رفتند و آن ولايت را خراب کردند؛ در بامداد روز جمعه اول ماه رجب همان سال پيش از رسيدن لشکر مغول به شهر بخارا آن شهر را ترک کرد و به سوي خراسان حرکت نمود. در بحرآباد خراسان بر سر تربت مراد و شيخ خود شيخ سعدالدين حمويه اقامت کرد و از آنجا به اصفهان و شيراز روي آورد. از آن مدت هر روز به موضعي و هر شب بجايي سکني گزيد و در هيچ جا قرار نگرفت تا سرانجام به ابرقو رسيد و در آنجا رحل اقامت افکند. سرانجام در همان شهر زندگي را بدرود گفت و در همانجا مدفون گرديد.

رضاقلي خان هدايت درباره عزيزالدين نسفي چنين آورده است: "شيخ عزيزالدين نسفي از مشاهير محققين و از مريدان شيخ سعدالدين است. با سلطان جلال الدين پسر خوارزمشاه معاصر بوده، منازل السائرين و مقصدالاقصي و کشف الحقايق و اصول و فروع از مصنفات اوست. شيخ سعدالدين حموي مذکور گفته که هر سري که من در چهارصد و چهل جلد کتاب پنهان کرده ام، عزيز نسفي در کشف الحقايق اظهار کرده است، غرض در سنه 616 هجري در ابرقو فوت شد."