اولين تآتر عمومي و مردمي در ايران

اولين تآتر عمومي و مردمي ايران تياتر ملي است که در
خيابان لاله زار و در بالاي چاپخانهً فاروس بود. چاپخانهً
فاروس نمايشنامه هاي بسياري را منتشر کرد که بيشتر
آنها در همان جا چاپ مي شد. در طبقهً دوم همين چاپخانه
بود که تماشاخانه در آن به راه انداختند، تماشاخانه اي که
گنجايش بيش از بيست و پنج نفر تماشاگر را داشت، و نام
آن بود تياتر ملي. بدين ترتيب انديشه نمايش يا بازي زنده
که در پارکها و در خانه ها، به شکل خصوصي به انجام
رسيده بود با انديشهً داشتن تآتري بسته و براي تمام فصلها
ولي با همان هدف و خواست، براي پذيرفتن مردم مردم
کوچه و بازار، در تماشاخانه اي به نام تياتر ملي، سرانجام
گرفت. اين نخستين تآتر عمومي و مردمي ايران بود. زيرا
که تمام مردم مي توانستند براي تماشا به آنجا وارد شوند
رياست اين تآتر با " عبدالکريم محقق الدوله " بود که خود
با ياري گروهي از روشنفکران و بسياري از همکاران گروه
شرکت فرهنگ، بنيانگذارش نيز بود. محقق الدوله مردي
اروپا ديده و تحصيلکرده بود و آشنا با فرهنگ اروپا. تياتر
ملي هر پانزده روز يک بار برنامه داشت. در اين زمان نقش
زنها را مردها بازي ميکردند. اولين نمايشي که تياتر ملي
اجرا کرد، نمايشنامه کمدي " گوگول " موسوم به بازرس
بود. اين نمايشنامه را " نادر ميرزا " نامي که عضو جوان
وزارت خارجهً ايران بود، به فارسي ترجمه کرده، موفقيت
شاياني به دست آورد. اين نامايشنامه رشو خواري، کلاهبرداري
حقه بازي، بي سر و ساماني و زور گوييهاي زمان " نيکلاي
اول روسيه " را مجسم مي سازد. دوران فعاليت تياتر ملي به
درازا نکشيد، چرا که فقط تا سال 1335 هجري قمري برپا
بود. محقق الدوله از جهان رفت و تياتر ملي از تکاپو افتاد
ولي فعاليتهاي اين شرکت در جهت اجراي نمايشنامه هاي
گوناگون، جاني به تآتر ايران بخشيد و آن را در راه توسعه و
گسترش انداخت.