بابا افضل کاشاني

افضل الدين محمد پسر حسن پسر حسين پسر محمد خوزه مرقي کاشاني معروف به بابا افضل از عارفان دانشمند قرن هفتم هجري است. وي در زمان خويش شهرت بسيار داشته و همواره مورد احترام و تکريم فاضلان و دانشمندان عصر بوده است. بابا افضل کاشاني در تمام مدت عمر خود در کاشان ساکن بوده و اوقات خود را به تدريس و تأليف و تحقيق و مباحثه گذرانده است.

وي مؤلف چند رساله در تصوف و سلوک و حکمت به زبان پارسي است که در منتهاي فصاحت و شيوايي نوشته شده. بهمين جهت در زبان پارسي نويسنده اي بسيار زبردست بوده است. رساله هاي عمده او به شرح زير است:

المفيد للمستفيد، ساز و پيرايه شاهان پرمايه، منهاج المبين در منطق، مدارج الکمال، عرض نامه، جاودان نامه، راه انجام نامه، مبادي موجودات، ترجمه رساله نفس ارسطو، ترجمه رساله تفاحه ارسطو و رساله زجرالنفس يا ترجمه رساله ينبوع الحيات ادريس که هر سه را ترجمه کرده است، رساله سؤال و جواب، رساله چهار عنوان، شرح فصوص الحکم، آيات الصنعه به عربي، مجموعه رباعيات و يک عده مکاتيب و تقريرات. وفات او به اختلاف در سالهاي 604، 605، 641 و رجب سال 666 و 667 و 707 نوشته اند.

ديوان اشعارش که بيشتر شامل رباعي است در سال 1351 خورشيدي در 260 صفحه به قطع وزيري منتشر شده است. نمونه اشعار اوست:

گفتم همه ملک حسن سرمايه تست خورشيد فلک چو ذره در سايه تست

گفتا غلطي ز ما نشان نتوان يافت از ما تو هر آنچه ديده اي مايه تست