شيخ احمد غزالي طوسي

شيخ ابوالفتوح مجدالدين احمد بن محمد بن محمد بن احمد غزالي طوسي "برادر کوچکتر امام حجةالاسلام ابوحامد محمد غزالي" از عارفان بزرگ اواخر قرن پنجم و اوايل قرن ششم هجري است. وي در طوس که يکي از شهرهاي معروف خراسان است تولد يافت و مانند برادر بزرگتر خود مبادي علوم اسلامي و فقه را آموخت و براي مصاحبت مشايخ رغبت فراوان از خود نشان داد و به خلوت و عزلت پرداخت تا زبان او بر طريقت گشاده شد و بر احکام تصوف غلبه يافت. در ضمن، حکايتي که نبايد از واقع دور باشد، چنين آورده اند که: « ميل و رغبت محمد غزالي به سير و سلوک از اينجا برخاست که روزي احمد برادر کهترش به وي اقتدا کرده بود، در اثناي نماز جماعت احمد قصد فرادي کرد و نماز را تنها به اتمام رسانيد. اين خبر را به محمد غزالي برداشتـند؛ از احمد علت عدول پرسيد، گفت اي برادر، تا تو در نماز بودي ما پيرو تو بوديم، چون رفتي که استرت را آب دهي، ما جدا شديم. محمد گفت سبحان الله العظيم، درست گفته اند که "ايشان جاسوس قلوبند"، من در اثناي نماز بياد استر خود افتادم که او را آب نداده اند و با خود گفتم، چون بخانه روم بفرمايم تا او را آب دهند، و باز گفتم خود او را آب دهيم. همانا ابوالفتوح به نور معرفت راز درون مرا دريافته است. غزالي از آن روز بخيال عزلت و انقطاع افتاد. تا آنجا که رياست و تدريس را ترک کرده و انزوا گزيد».

احمد غزالي در طريقت چون برادر خود مريد ابوبکر نساج است. عين القضاةهمداني، شيخ ابوالنجيب سهروردي، عبدالله بن سعد و شيخ ابوالفضل بغدادي از تربيت شدگان وي هستند. در همدان وعظ ميکرده و سپس به بغداد رفته و در بغداد در مجلس هاي وعظ قبول تمام يافته و 83 مجلس از مجلس هاي وعظ او را صاعد بن فارس لباني، املاء کرده است. بجاي برادر در مدرسه نظاميه بغداد درس داده و بعد بطوريکه معلوم ميشود به قزوين برگشته و با برادر خود مکاتبه داشته است. تا شانزده سال پس از مرگ برادر زنده بود و احتمال داده ميشود که به سال 520 هجري در قزوين درگذشته و در همانجا مدفون گرديده است.

تأليف هاي او شامل کتابهاي زير است:

لباب الاحياء در تلخيص کتاب احياءالعلوم، الذخيرة في علم البصيرة، سوانح العشاق به فارسي، به زبان فارسي و عربي هر دو شعر ميگفته و پاره اي از مکاتبه هاي او با بزرگان زمان خود بافي مانده است.