حاتم (عصم) اصم

ابوعبدالرحمن حاتم پسر علوان يا يوسف عصم(اصم) نيز که از مشايخ بزرگ تصوف ايران است از مردم بلخ بوده و با ابراهيم ادهم صحبت داشته است.

وي در سال 237 يا بقولي در سال 249 هجري وفات يافته است. او گفته است که صوفي بايد چهار نوع مرگ را قبول کند: 1- مرگ سفيد، يعني گرسنگي. 2- مرگ سياه، يعني بردباري در هنگام پريشاني روزگار. 3- مرگ سرخ، يعني تسلط بر شهوات نفساني. 4- مرگ سبز، يعني پوشيدن لباس خشن و زبر.

موارد مذکور علائم توجه صوفيه به رنگها و بالاخره به عقايد مانوي است. شرح احوال و گفتار اصم در تذکرةالاولياء شيخ عطار به تفضيل آمده است.