قلعه ای در محاصره کشاورزان

خوزستان تاریخ مجسم ایران است. جایی که با سفر به آن می توانید به گذشته سفر کنید و صفحه به صفحه تاریخ را ورق بزنید و یادگارهای ساسانی و صفوی و اشکانی را ببینید. کوشک دالخونی یکی از همین یادگارهاست که از دوران اتابکان در شهرستان باغملک خوزستان قرار گرفته است. کوشک به معنای قلعه یا ساختمانی است که از آن برای دژبانی استفاده می شود و کلمه دال هم به پرنده اس شکاری از خانواده عقاب ها اشاره دارد. خونی هم به معنای خون ریخته شده است که روی هم رفته ترکیب این سه کلمه معنی افسانه ای قلعه خون پرنده دال را می دهد. درباره افسانه های قدیمی این قلعه اطلاع زیادی در دست نیست. همانطور که تاریخ واقعی آن زیاد روایت نشده است. تنها می دانیم که این کوشک برای امنیت بین راهی کاروان‌ها ساخته شده بود و به همین علت با قرار گرفتن محل آن در دشت، کاربری یک پاسگاه نظامی را داشته است. قلعه ای در محاصره کشاورزان معماری کوشک دالخونی تکراری از معماری قلعه ارگ ارغوانی یا کاروانسرای قلعه ارغوانی گنبد است که معماری تو در تو و دایره ای شکل دارند. اتاق های زیر تپه این کوشک به شکلی تو در تو ساخته شده اند و به همدیگر مرتبط هستند. همین شکل خاص، فرضیه پناهگاهی بودن و نظامی بودن قلعه را تقویت می کند. چرا که گفته می شود از این اتاقها برای نگهداری مهمات و استراحت کوتاه سربازان استفاده می شد. قلعه ای در محاصره کشاورزان شیوه معماری و مصالح به کار رفته در کوشک نشان می دهد که در دوره اتابکان لر ساخته شده است. اما سازنده این کوشک هنوز مشخص نیست. حتی سند دیگری که نشان دهنده وجود بنای دیگری در کنار کوشک باشد، وجود ندارد. قلعه ای در محاصره کشاورزان اتاق‌های 5 متری این کوشک با عرض 380 سانتی متر و با مصالح گچ و سنگ ساخته شده اند و هنوز استوار و پابرجا هستند. اما این روزها اگر گذارتان به کوشک دالخونی بیفتد، حفره های عظیمی را در گوشه و کنار آن می بینید که آن را تبدیل به یکی از محوطه‌های در حال تخریب باغملک می کند. قلعه ای در محاصره کشاورزان البته مسئولان سازمان میراث فرهنگی، متهمان تخریب این بنای تاریخی را حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان اموال تاریخی می دانند. این کوشک آنقدر تخریب شده که حفره‌هایی به عمق 2 و عرض یک متر در گوشه و کنار آن به چشم می خورد. با این حال اسناد مربوط به دالخانی را که جستجو کنید، می بینید که این اثر در سال 79 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اما به دلیل دسترسی دشوار سازمان میراث فرهنگی به حال خود رها شده است! قلعه ای در محاصره کشاورزان واضح تر اگر بخواهید، باید بگوییم که کوشک دالخونی در میان زمین شخصی کشاورزان قرار گرفته و کارشناسان میراث فرهنگی برای سر زدن به آن باید از وسط زمین کشاورزان عبور کنند و این موضوع گاهی باعث ناراحتی و حتی برخورد نامناسب کشاورزان با عابران و مسئولان میراث فرهنگی می شود. آنها حتی اجازه نمی دهند که میراث فرهنگی در این محل تابلویی نصب کند که نشان دهنده تاریخ و معرفی این اثر باشد. در حقیقت، سازمان میراث فرهنگی خوزستان به جای راهکارهای حقوقی، ترجیح داده تا برای مقابله با این وضعیت این اثر باستانی را به حال خود رها کند! این اثر باستانی در شهرستان باغملک، در شمال شرقی خوزستان و در روستای آل خورشید قرار دارد.