رمضان در جنوب ایران

افطاری به سبک جنوبی ها

در خوزستان، صله رحم و دید و بازدید در این ماه به اوج خود می رسد و مردم بعد از افطار اغلب در کنار آشنایان و بستگان حضور دارند. زنان و دختران خانواده با تهیه انواع شیرینی محلی همانند لگیمات، شعریه، رنگینک، حلوای مسقطی و معسل سفره افطار را آماده می کنند و به همراه آن آبداغ با نبات و چای به روزه داران تعارف می شود. مفتح یکی از غذاهای پرچرب مردم عرب خوزستان است که پخت و پز آن در ماه رمضان بیشتر می شود. این غذا در واقع راسته گوسفند است به این شکل که مفتح با تکه های بزرگ گوسفند و ادویه جات خاصی پخته می شود و اغلب بر سفره های شیوخ عرب زبان خوزستانی به ویژه مناطق جنوبی استان دیده می شود.

قهوه خوران در حسینیه عرب ها

برگزاری مراسم 30 روزه روضه خوانی در خانه ها و اغلب حسینیه ها بیشتر در میان مردم عرب خوزستان رایج است که در این روضه خوانی ها، پذیرایی غالب قهوه مخصوص اعراب است. در واقع اعراب برای خوردن قهوه مراسم و قوانین خاصی دارند و با اعتقاد و باورهایی که دارند آن را انجام می دهند.

آنها برای تهیه قهوه آن را با وسیله ای دو شاخه به نام مهماس در ظرفی ریخته و تفت می دهند بعد در هاون آسیاب کرده و برای مراسم آماده می کنند، پس از آن در ظرفی بزرگ به نام «گم گم» که چیزی شبیه گلاب پاش های قدیمی و از جنس ورشو (مفرغ) است، آب ریخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسیاب شده را اضافه کرده و از هل هم برای خوش طعم شدن آن استفاده می کنند.

هنگامی که قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف کوچکتری به نام «دله» که شبیه همان «گم گم» است ریخته و فرد توزیع کننده آن را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری (که فنجانی بدون دسته است و فنیان خوانده می شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه می کنند، اگر در این مجلس سیدی وجود داشته باشد پذیرایی از او آغاز می شود و در غیر این صورت این مراسم از شیخ یا ریش سفید مجلس آغاز می شود.

گرگیعان

در میان مردم عرب خوزستان رسمی ماندگار وجود دارد که بعد از گذشت سال ها هنوز هم در اغلب مناطق عرب نشین خوزستان انجام می شود هر چند این مراسم هم همانند سایر آداب و سنن مردم کشور در حال از بین رفتن است. این مراسم گرگیعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن(ع) انجام می شود.

در این شب بچه های کوچک بعد از افطار به کوچه می روند و کیسه هایی بر گردن می اندازند که برای جمع آوری عیدی و شیرینی دوخته شده است. پسران با دشداشه های بلند و دختران با چادرهای عربی. بعد با خواندن اشعار عربی از همسایه ها طلب عیدی و شادباش می کنند.

به اعتقاد مردم محلی، ریشه این به تولد امام حسن مجتبی (ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه اش برمی گردد. آنها می گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) «قرة عین قرة عین» گویان به درب منزلشان می رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفته است. این رسم البته یک رسم بین المللی در میان اعراب به حساب می آید که با نام‌های مختلف در بین عرب‌های مسلمان اجرا می شود. مثلا مردم بغداد آن را "ماجینه" می‌نامند و اهالی جنوب بغداد به آن "کرکیعان" می گویند. در کشورهای خلیج فارس بحرینی‌ها آن را "قرقاعون"، قطری‌ها به نام "قرنقعوه"، مردم کویت و عربستان به نام "قریقعان"، در پادشاهی عمان به "قرنقشوه" و در امارات متحده عربی به آن من "حق اللیله" می‌گویند.