اولين لباس جديد اولين نظام و فنون جديد نظامي در ايران

پس از جنگهاي ايران و روس و شکستهايي که از اين رهگذر نصيب ايران گرديد، "عباس ميرزا" نايب السلطنه و وزير با تدبير او "قائم مقام اول" به خوبي دريافتند که سر شکست سپاه ايران، بدي وضع آرايش لشکر و فقدان نظم و انظباط و نداشتن توپخانه و سلاحهاي جديد است. ولي درک اين حقيقت براي عموم در محيط منحط آن روز ايران کار آساني نبود. عباس ميرزا براي آنکه با کهنه پرستي مبارزه کند، ناچار گرديد قبل از همه، خود لباس جديد نظام را در بر کند و پيش يکنفر روسي به آموختن فنون نظامي مشغول شود. بعداً اين شاهزاده روشن بين با بيست-سي نفر سرباز در حياطي به فراگرفتن نظام و فنون جديد مشغول شد تا با اين اقدام به عموم لشکريان بفهماند که يگانه راه نجات ارتش ايران از زوال و انحطاط، فراگرفتن نظام و فنون جديد است. به اين ترتيب براي اولين بار در ايران مشقهاي دسته جمعي و حرکت جبهه اي و عقب گرد، با فرمان و نواختن طبل کمابيش معمول گرديد.

در مجموع بايد گفت که بنيانگذار نظام جديد ايران عباس ميرزا وليعهد و ميرزا بزرگ قائم مقام بودند؛ و انگيزه آنان آماده ساختن ايران بود در دفاع و مقابله با تجاوزهاي نظامي روسيه که از آغاز سده گذشته دامنه آن همچنان گسترش مي يافت.

کشورهايي که در اين کار به ياري ايران آمدند، فرانسه و انگلستان بودند؛ و محرک آنان عنصر سياست بود. "ناپلئون" در انديشه لشکر کشي به هندوستان، هيات نظامي هفتاد نفري تحت رياست ژنرال "گاردان" به ايران فرستاد و هسته مرکزي نظام جديد ايران به دست صاحب منصبان گاردان فرانسوي به وجود آمد.

تحول وضع سياسي اروپا، فرانسويان را از ايران برد و انگليسيان را جانشين آنان ساخت. حکومت هند که از پيشرفتهاي ناپلئون هراس در دلش افتاده بود، از يکسو به تاسيس نظام جديد بومي هند دست زد که پيش از آن وجود نداشت، و از سوي ديگر به تقويت نظامي ايران شتافت. از 1224 ه.ق. به بعد چند هيأت نظامي انگليسي به ايران آمدند. غير از اسلحه جديد که نخست از فرانسه و بعدأ از هند(مستعمره انگليس) به ايران مي رسيد، کارخانه توپ ريزي و تفنگ سازي در آذربايجان بر پا شد. فنون جنگي و انظباط نظامي غربي نيز در ايران راه يافت، در لباس سربازي نيز تغييراتي داده شد.