اولين شناسايي و استفاده از باروت در ايران

چينيها اولين ملتي بوده اند که باروت را ساختند. درباره اينکه چه کسي آن را براي نخستين بار از چين به اروپا آورد، عقايد مختلف ابراز شده است و نوشته اند که نخستين بار انگليسيها در جنگ کرسي در سال 1346 ميلادي آن را بکار برده اند. اما قديمي ترين سندي که ما در دست داريم گفته « اسدي طوسي » است که هزار سال پيش درباره شناسايي باروت (دارو) و بکار بردن آن گفته است:

مر آن خيمه بد پيش برج حصار در آن برج بودي شه قلعه دار

يکي ديگ منجز در آن قلعه بود که تيرش بد از سنگ صدمن فزود

بدارو مر آن رعـــــد انبــــاشـته همه روز تا شب نگـــــــه داشته

وزان برج آن ســــنگ آمد رهـا بدان آتش و دود چـــــــون اژدها

زباره چو آن رعد انداختــــنــــد جهان از نـــــــريمان بــــپرداختند

اسدي طوسي انباشتن دارو را در سنگ يا ديگ منجز و رها کردن آن با منجيق از بارو و برآمدن دود آتش از آن را بيان داشته؛ بي گمان دارو يا باروت ديرزماني پيش از اسدي در ايران شناخته شده بود و براي کارهاي جنگي به کار ميرفته. به کار بردن باروت براي گلوله تفنگ داراي سابقه بيشتري است، اما استعمال باروت براي توپ نخستين بار در جنگ « شاه اسماعيل صفوي » با عثمانيها بود، اين توپها سر پر بوده و با فتيله روشن مي شد.