اولين چاپخانه / اولين کتاب چاپي در ايران

در زمان صفويان ( قرن يازدهم )، عده اي از مبلغان و کشيشان
فرقهً کارمليت در محوطه کليسا و نمازخانه خود در ميدان مير اصفهان
چاپخانه اي با حروف سربي داير کردند. آنها بعضي از ادعيه و اذکار
مسيحي و سپس انجيل و تورات را با حروف سربي عربي به دو زبان
عربي و فارسي چاپ کردند. متاًسفانه نمونه اي از آثار چاپ شده آنان
در دست نيست. ولي در سال 1050 هجري قمري ( 1640 م) پس از
آنکه ارامنه ارمنستان توسط " شاه عباس صفوي " به اصفهان کوچ
داده شدند و در کليساي وانک يا کليساي سن سور واقع در جلفاي
اصفهان توسط اسقفي به نام " خاچاطور گيساراتي " چاپخانه اي داير
شد که براي اولين مرتبه در ايران با حروف و وسائل ابتدايي که توسط
کشيشان ساخته شده بود، کتابي به زبان ارمني به نام ساغموس يا زبور
داود چاپ کردند که چاپ آن مدت يک سال و نيم طول کشيد ( اصل اين
کتاب در کتابخانهً شهر آکسفورد انگلستان وجود دارد و تنها کتاب
منحصر بفرد دنيا مي باشد. رونوشت و فتوکپي اين کتاب نيز در موزه
وانک جلفاي اصفهان نگهداري مي شود). اين چاپخانه سپس تا
سال 1098 هجري قمري ( 1687 ميلادي ) داير بود و چندين کتاب و
کارهاي چاپي ديگر را نيز به زبان ارمني به چاپ رسانيد. در سال 1113
هجري قمري نيز يکي از کشيشان ارمني به نام " آسادور " چاپخانه اي
را وارد اصفهان کرد که حروف آن چوبي بود