اولين نمايشگاه بين المللي که ايران در آن شرکت کرد

در 28 ربیع الثانی 1295 ه. ق. نمایشگاه پاریس گشایش یافت. ایران نیز در آن نمایشگاه شرکت داشت و کالا و مصنوعات خود را به آن دیار فرستاد. در واقع کشور ایران برای اولین بار بود که در بزرگترین نمایشگاه بین المللی عصر شرکت داشت.

غرفه ایران در آن نمایشگاه، تنها غرفه ای بود که از سنگ و آجر بنا گردید. سایر غرفه ها را از چوب ساخته بودند. طرح غرفه ایرانی بود و "استادان و بنایان ایرانی مدت ده ماه تمام... به کمال دقت در آنجا کار" کردند. "در و پنجره این عمارت نیز در ایران ساخته شد... از جمله اجزای این عمارت، تالار بزرگی بود که در آن آئینه کاری کرده بودند". گچبری روی آئینه ها حتی از نمونه های مشابه در ایران نیز زیباتر و ممتازتر بود. شیوه معماری غرفه ایران موجب امتیاز آن از سایر غرفه ها گردید. همان زمان، نوشتند: "این عمارت اگرچه در مخارج و بزرگی جهت رجحان عمده از دیگر بناهای عالی آنجا ندارد، ولی چون وضع عمارت به سیاق ایرانی و خیلی ممتاز شده است، شهرت غریبی کرده...، بطوری که کثرت ازدحام تماشاییان، عمله را از کار باز می دارد."

در زمان برگزاری نمایشگاه مقاله مشروحی به قلم "لئون دادریل" تحت عنوان "ایران و اکسپوزیسیون" در شرح عمارت ایرانی و نیز جغرافیا و احوال ایران در روزنامه آتنه به طبع رسید که در قسمتی از آن آمده بود:

" عمارت ایران از روی مدرسه مادر شاه (مدرسه چهار باغ) ساخته شده و بر وفق دستورالعمل و اطلاعاتی که به عنوان "کتابچی خان" مأمور احداث این بنا به"مریا" نام معمار آن داده است، و این عمارت خالی از غرابتی نیست. اگر بخواهیم شرح آن را کاملأ بنویسیم مفصل است همین قدر می گوییم تمام جلوخانهای آن کاشیکاریهایی است که رنگ آبی فیروزه ای آن جلوه خوبی دارد و عمارت را خندان کرده است. علاوه بر آن در چندین لوحه اشعاری دیده میشود که "شاهزاده محسن میرزا" سراینده و "شیخ محمد حسن سیرجانی" به خط خوش رسم کرده است .

از در معتبر آن وارد تالاری می شوند به طول 110 متر و ارتفاع 12 متر و دو پنجره بزرگ دارد که یک طرف شیشه های آن نشان دولتی است و در این تالار نیم تخت اعلیحضرت همایونی پادشاه واقع خواهد بود و آ ن شاهکاری است پوشیده از پارچه های فاخر زردوزی و مرواریددوزی که قیمت ندارد و بالای آن چتری است و بر زیر آن تاج سلطنتی و اطراف آن نشیمنهای عالی خواهد بود. چهارشیشه هم هست که دارای مروارید و فیروزه خواهد بود و بر این جمله الکتریک تابیده و نیک درخشنده و جلوه گر خواهد ساخت.

بعد از آن بازاری است که مشحون به محصولات و مصنوعات شرقی است از قبیل قالی و چینی و اسلحه و غیره و غیره. حقیقتأ وقتی که شخص در اکسپوزیسیون گردش میکند و آن شهری را که جامع و شامل تمام بلاد گشته و مثل این است که به طور سحر از زمین بیرون آمده باشد ملاحظه می نماید، هر کس ملتفت می شود که از ممالک دور و بلاد دوستان خود چقدر کم اطلاع است."

لازم به توضیح است که بنای غرفه عمارت ایران و تهیه و ترتیب امتعه و مصنوعات کشور بعهده مسیو کتابچی خان که سالها در استخدام دولت علیه ایران بود گذاشته شده بود و شیخ محمد سیرجانی کرمانی (که به زبان فزانسه مسلط بود) مباشرت مخصوص در اداره عمارت و امتعه ایرانی داشت.

در این نمایشگا ه گذشته از ساختمان غرفه ایران، فرش دستباف سنندج مورد توجه قرار گرفته، توانست نشان درجه اول نمایشگاه را به خود اختصاص دهد.

در روزنامه دولت علیه ایران شماره 607 آمده است:

" برای قالی ایران کار کردستان که به طرح قدیم و بسیار نازک و به ظرافت بافته شده است و از امتعه مخصوصه دولت ایران در اکسپوزیسیون بود، بعد از ملاحظه و دقت تمام و موازنه آن با سایر قالی های روی زمین، نشان درجه اول منظور داشته اند... و بعد از آن قالیهای فراهان و خراسان را نیز پسندیده اند، ولیکن به آن امتیاز نبوده. حتی قالیهای کرمان که ظاهرأ بسیار امتیاز داشته، چون طرح قدیم ایرانی نبوده به کارهای مصور فرنگستان تقلید کرده بودند، به همین جهت به قدر قالیهای فراهان و خراسان هم جلوه ننموده است."