جشن سپندارمذگان

ریشه واژه:

نام این روز به اوستایی  "سپنته ارمئیتی" یا "سپنته ارمتی" است، كه واژه ارمئیتی/ارمتی به چم (معنی) فروتنی و فداكاری و پیشوند "سپنته" آن به چم سپند (مقدس) در پارسی است. به این روز در پهلوی "سپندارمذ" گویند.

سپندارمذ كیست؟

سپندارمذ پنجمین امشاسپند در اوستا است و در گاهان از او چون پرورش دهنده آفریدگان یاد می شود و مردم در راستای او است كه پارسایی می یابند. او ایزد بانوی زمین است و زمین نماد شیدایی است چون با فروتنی، فداكاری و گذشت به همه مهر می ورزد. زشت و زیبا را به یك چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود می پروراند و آرامش می دهد. از همین روی در فرهنگ كهن ایران، سپندارمذ را نماد زمین و گرامی داشت مهر و شیدایی می پنداشتند، چون این دو در كنار هم رنگ پیدا می كردند.

انگیزه جشن سپندارمذگان:

همسانی زن و مرد در ایران باستان یكی از آیین سپند و جدایی ناپذیر فرهنگ ایران بود. زنان ایران باستان پادشاه، فرمُدار (وزیر)، مهساز (مهندس) و سركرده سپاه می شدند. ولی این همسانی تنها به كارنامه امپراتوری گذشته ایران بسنده نمی شود ‌و ریشه های كهن فرهنگی داشت. در اوستا، زن از جایگاه بلند و ارجمندی برخوردار است، برای نمونه در اوستا می خوانیم: دختران در گزینش همسر آزادند و پدر و مادر نمی توانند دخترانشان را وادار به پیوند با كسی که او دوستش نمی دارد بکنند.

از همین روی چون در آیین كهن ایران، زن از جایگاه والایی برخوردار بود، ایرانیان باستان این روز را برای بزرگداشت زن، سپندارمذ، ایزد بانوی زمین برگزیدند و جشن سپندارمذگان را هر سال برگزار می كردند.

چگونه جشن سپندارمذگان برگزار می شد؟

در ایران باستان در این روز زنان به شوهران خود مهر ارمغان می دادند و مردان، زنان و دختران را بر تخت شاهی نشانده و به آنها پیشکشی می دادند. این پیشكشی می توانست از یك شاخه گل تا هر چیز دیگری با‌شد.

گزیده ی گفتار:

این جشن نشان از ارزش و جایگاه زن در فرهنگ كهن ایران است. كوتاه سخن این جشن دیدگاه روشن ایرانیان باستان به زن در زمانی است كه او در جهان از جایگاهی برخوردار نبود و به او تنها همچو كنیز نگاه می كردند. این گونه بود که گروه مردمانی  توانستند سده های دراز، جهان را شیفته و گیرای فرهنگ فرهیخته و زیبای خود کنند.

امروزه نیز زرتشتیان همچنان گذشته این روز را به نام روز زن و روز مادر جشن می گیرند.