تخت جمشید، نخستین سازمان ملل

 

تخت‌جمشید جایگاهی بوده است كه فرستادگان مردمان گوناگون برای سگالش و دادگذاری و تصمیم‌گیری درباره مهمترین نیازهای سرزمینی كه از نیل تا سند گسترده بود، گرد می‌آمدند و نه تنها پارسیان، كه نمایندگانی از همه سرزمین‌ها و مردمان در آن شركت می‌جستند.

نگاره‌های ۲۳هیئت نمایندگی كه بر نمای پلکان های كاخ آپادانا بركنده شده است، نشانه‌ای از حضور آنان است. پوشاك و آرایه‌های ساده، نشان می‌دهد كه آنان مردمانی از میان همه گروه‌های اجتماعی و خردمندان هستند و نه تنها از بزرگ‌زادگان.

این گردهمایی همگانیِ مردمانِ شاهنشاهی هخامنشی را خشایارشا در سنگ‌نبشته خود بازگو می‌كند. آنجا كه در نبشته‌اش به سه زبان، از دروازه ورودی تخت‌جمشید با نام «دروازه همه كشورها» ‌یاد می‌كند و نشان می‌دهد كه آن دروازه، آمدگاه همه مردمان جهان بوده است.

همچنین واژه «تَـچَـر» كه در سنگ‌نبشته داریوش بزرگ برای نامیدن‌یكی از تالارهای تخت‌جمشید از آن‌یاد شده است، بنا به پژوهش‌های نصراله برزآبادی فراهانیبه معنای «جایگاه گزیدن راه»‌یا تالار شورا می‌باشد، هرچند که آنرا به معنای کاخ زمستانی گفته اند چراکه تنها این کاخ به سوی آفتاب است، با این همه از آنرو که هخامنشیان در بهار و پاییز به تخت می آمده اند بی مناسبت است. از این ها که بگذریم کاخ سه دروازه ای که کنار آپادان وجود دارد، گردهمایی بزرگی از ایرانیان (پارسی و مادی) را نشان می دهد، که نشاندهنده‌ی انجمنی از برگزیدگان ایران است. این کاخ را گاه تالار شورا می نامند.

از سوی دیگر، شمار بیست و سه گانه اقامت‌گاه‌های مهمان‌خانه تخت‌جمشید (كه به اشتباه و بی هیچ دلیلی «حرمسرا» نامیده می‌شوند) با شمار بیست و سه هیئت نمایندگی ملل كه بر نمای آپادانا بركنده شده است، برابری می‌كند و نشانگر این است كه آن اقامتگاه‌ها، نه حرمسرای خشایارشا، كه مهمان‌خانه تخت‌جمشید می‌بوده است.

دلیل دیگری كه كاركرد تخت‌جمشید را به عنوان انجمن همپرسگی ملی و مجلس قانون‌گذاری تأیید می‌كند، گزارش كورتیوس روفوس، گانویس‌یونانی است كه آورده است اسكندر بنایی را به آتش كشید كه مردمان جهان برای گرفتن «داد» به آنجا می‌رفتند.


نیاكان ما از انتخاب انجمن همپرسگی ملی برای تكیه زدن بر باشكوه‌ترین بنای میهنی خود، آرمان ویژه‌ای را دنبال می‌كردند و آن اینكه همه ملت‌ها در ساخت آن مشاركت كنند، آنجا را خانه خود بدانند و دوستش بدارند و گرامی‌اش دانند. اگر آنجا بنایی با كاربرد محلی می‌بود، هرگز نمی‌توانست توجه همه ملل را بخود جلب كند.