معرفی قلعه های استان آذربایجان غربی

این قلعه صخره ای با ارتفاع بیش از سی و پنج متر به صورت شبه جزیره در ساحل دریاچه ارومیه قرار دارد. در گذشته این محل" یکدر" و " قرخلار" (چهل تن) نامیده می شد. در سال های 1914- 1918 م شخصی به نام کاظم خان- از افراد غیور قوشچی – این قلعه را جهت دفاع در برابر حمله های " اسماعیل آقا سیمیتقو" ساخت. آثار عمارت و ساختمان های متعددی از سنگ های بزرگ و تراشیده در پی و بنای این قلعه به چشم می خورد. در این قلعه تعدادی سنگ قبر از مرمر سفید و درخشان وجود دارد که روی آن ها عباراتی به خط نسخ زیبایی حجاری شده است. در بالای این قلعه چاهی به طول و عرض دو و نیم متر و عمق هشت متر دیده می شود.
این قلعه فقط یک در دارد که به جاده سنگی باز می شود. در قرن هفتم هـ. ق به دستور هلاکوخان این قلعه تجدید بنا شد.

قلعه اسماعیل آقا

در فاصله هجده کیلومتری شمال غربی شهرستان ارومیه، به فاصله نسبتاً کمی از جاده "سیرو"، در بالای یک رشته کوه منفرد بقایای آثار و قلعه ای نظامی به چشم می خورد. این کوه از دو طرف با شیب تند به رودخانه نازلو چای منتهی می شود و به لحاظ موقعیت سوق الجیشی حایز اهمیت است.

 آثار موجود در این قلعه به دو دوره تاریخی تعلق دارد:

الف) دوره اول: آثاری مربوط به هزاره اول ق. م را شامل می شود. از این دوره بقایای دیوارهایی از یک پادگان نظامی اورار توبی باقی مانده است.
ب) دوره دوم: شامل آثار و بقایای قلعه دفاعی دیگری است که دیوارهای آن به همراه برج های دیده بانی پا برجاست و متعلق به یکی از اربابان محلی دوره قاجاریه است.

قلعه شای (پوشتو)

این دژ که در اقصی نقاط آذربایجان غربی افسانه های حیرت آوری به آن نسبت می دهند، از موقعیت طبیعی ویژه ای برخوردار است و برای دیدن آن باید راه ناهمواری را که از جاده مهاباد به سردشت منشعب و از آن به روستای " داغه " ختم می شود، پیمود. این صخره هشتاد متر ارتفاع دارد و صعود به بالای آن تنها از یک راه که در جبهه غربی است، صورت می گیرد.

با توجه به فرو ریختگی قسمت اعظم ساختمان های این قلعه، می توان پی های سنگی دو رشته ساختمان را در این قلعه تشخیص داد:

الف) راهرویی به درازای 5/18 متر باده اتاق 5/5×3 متری.
ب) راهرویی به شکل T و به طول 5/17 متر، مشتمل بر نه اتاق.
ساختمان های مورد بحث با سنگ لاشه و در بعضی قسمت ها بدون ملاط ساخته شده است. سفال های به دست آمده از این قلعه بسیار خشن و ابتدایی و اکثراً دست ساز هستند. بررسی این گونه سفال ها و همچنین پی های ساختمانی موجود آشکار می سازد که نخستین سنگ بنای این دژ عظیم و شگفت آور در اوایل هزاره اول ق.م به وسیله اقوام محلی پایه گذاری شد و در دوره مادها ملحقاتی به آن اضافه شد.

قلعه دختر (قیزقلعه)

روستای " قیزقلعه" از توابع بخش مرکزی شهرستان خوی و در دهستان "دیزج" قرار دارد. این قلعه مربوط به هزاره های اول و دوم ق.م است. این قلعه بر فراز یک تپه بلند و منفرد قرار دارد. از فراز این قلعه می توان بخش وسیعی از دشت خوی را مشاهده کرد. در بالای این قلعه علاوه بر سفال های شکسته فراوان، تعداد زیادی سنگ در ابعاد مختلف به جای مانده است. همچنین قسمت های زیادی از دیوار این قلعه که سبک معماری آن ها از نظر نوع مصالح و نحوه ساخت اورارتوی است، به خوبی قابل مشاهده است.
منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی
تهیه و تنظیم: زهره پری نوش