کانون ایرانیان: آبتين
کانون ایرانیان

۱۳۹۰ تیر ۳۰, پنجشنبه

آبتين

آبتين (Ābtīn)، نام پدر پادشاه اسطوره‌اي دودمان پيش‌دادي، فريدون (θraētaona اوستايي) است. اين نام در اوستا (يسن 9/7-6) به صورت āθwiia ، برابر āptiya ي سنسكريت، آمده است. از اين نام، صفت āθwyānay مشتق شده و در مورد خانواده‌ي فريدون به كار رفته است. در ادبيات پهلوي همين نام، به شكل آسويان يا آسبيان و به عنوان نام پدر فريدون ديده مي‌شود. در متون اسلامي همين شكل به صورت آثفيان درآمده است. گونه‌ي ديگر اين نام در زبان پهلوي، آتبين، به عنوان نام پدر فريدون نيز ثبت شده است؛ همين نام به صورت «آبتين» قلب شده و به شاهنامه فردوسي و مجمل التواريخ و القصص راه يافته است. در مجمل التواريخ، نام پدر اثفيان به صورت همايون (نسحه بدل: نونك) آمده است، اما اين تبارشناسي در منابع كهن‌تر يافته نمي‌شود.
بن‌دهش مي‌گويد كه از جمشيد تا فريدون به علاوه‌ي اسبيان پرگاو (نام داده شده به پدر فريدون) ده نسل وجود داشته است؛ اما عملاً از هشت نفر نام مي‌برد. بر اساس اين روايت، هر يك از اين ده نياي فريدون يك صد سال زندگي كردند؛ و دوران زندگي آن‌ها با فرمان‌روايي هزار ساله‌ي ضحاك هم‌زمان بوده است. زادسپرم نيز همين روايت مربوط به اين ده نسل را حفظ كرده است، اما نام همه‌ي اين نياها در دين‌كرد، تاريخ طبري و فارس‌نامه‌ي ابن بلخي ارائه شده است. آثار الباقيه‌ي بيروني فقط از هشت تن نام مي‌برد. با سنجش اين فهرست‌هاي گوناگون، تبارنامه‌ي فريدون را به آساني مي‌توان بازسازي كرد (نام‌هاي ارائه شده در تاريخ طبري در ابتدا مي‌آيند و نام‌هاي داده شده در دين‌كرد و بن‌دهش در داخل كمانك. پيش از هر نامي، نام خانوادگي اثفيان مي‌آيد): 1. اثفيان پرگاو (اسبيان يا اسويان پرگاو)، 2. اثفيان نيك‌گاو يا نيوگاو (نيك‌گاو اسبيان، فقط در دين‌كرد)، 3. اثفيان سوگاو (اسبيان سوگ‌گاو)، 4. اثفيان بورگاو (اسبيان بورگاو)، 5. اثفيان اخشين گاو (فقط در دين‌كرد، كردارگاو اسبيان؛ فارس‌نامه: گورگاو)، 6. اثفيان سياه گاو (اسبيان سياگاو)، 7. اثفيان اسبيدگاو (اسبيان سپيدگاو)، 8. اثفيان كبرگاو (اسبيان دبرگاو)، 9. اثفيان رمين گاو (اسبيان رمك گاو)، 10. اثفيان بنفروشن (اسبيان ونفرويشن)، 11. اسبيان پسر جمشيد، اين واپسين نام فقط در بن‌دهش موجود است و بسيار محتمل است كه نامي جعلي و افزوده‌اي متأخر به تبارنامه‌ي سنتي ‌باشد.

0 نظرات:

ارسال یک نظر