آزاد فيروز

آزاد فيروز، فرمان‌دار بحرين و منطقه‌ي مجاور آن در زمان خسرو (احتمالاً خسرو دوم پرويز) بود. نام وي به صورت آزاد فيروز، داد فروز، و فيروز نيز يافته مي‌شود. گونه‌ي اصلي نام وي، احتمالاً آزاد پيروز بوده، كه به صورت آزاد فروز و داد فروز معرب شده است. او را اعراب «مكعبر» (بُرنده) مي‌خواندند، چرا كه دست و پاي خاطيان را قطع مي‌كرد. بنابر روايات، كاروان خراج‌هايي كه وهريز، فرمان‌دار ساساني يمن به خسرو دوم فرستاده بود، در منطقه‌ي بنو يربوع (يكي از قبايل تميم) تاراج گرديد، كه در نتيجه‌ي آن، خسرو به آزاد فيروز پسر گشنسپ (به عربي: جشنس، جشنسف، جشيش) فرمان تنبيه كردن اين قبيله را صادر كرد. همين كه بنو تميم به هَجَر رفت، آزاد فيروز آن را به دژ مشقّر فراخواند و در آن همه‌ي مردان قبيله را كشت و پسران‌اش را به اسارات به استخر فرستاد. طبري اين روي‌داد را در زمان خسرو يكم (79-531 م.) نهاده است؛ بلعمي و ابن اثير نيز از او پي روي كرده‌اند. با وجود اين، ديگران (مانند، حمزه و يعقوبي) اين حادثه را در زمان خسرو دوم (628-590 م.) قرار داده‌اند. دومين ديدگاه پذيرفتني‌تر به نظر مي‌رسد، چرا كه آزاد فيروز تا زمان خليفه عمر زيست و سرانجام به اسلام گرويد، و نيز بدين سبب كه برخي ديگر از افرادي كه در پيوند با اين روي‌داد از آنان ياد شده است، پس از درگذشت پيامبر اسلام نيز مي‌زيستند.