مرحله‌ي B : احتمالاً كار بر روي ايوان تخت جمشيد در نخستين سال فرمان‌روايي داريوش آغاز شده بود؛ با وجود اين، قديمي‌ترين يادمان قابل تاريخ‌گذاري اين مجموعه، سنگ‌نبشته‌اي بر ديواره‌ي جنوبي ايوان است؛ در نگارش ايلامي اين كتيبه (DPg) داريوش تصريح مي‌كند كه: «اين دژ را در جايي كه پيش از آن چيزي بنا نشده بود» برپا كرده است؛ در نگارش پارسي باستان آن (DPe)، وي اين محل را «خانه» (viθam) مي‌خواند. برشماري اقوام تحت فرمان شاهنشاهي پارسي در اين نبشته، با آنِ بيستون مشابه است و به طور قطع به تاريخي پيش از زمان لشكركشي عليه سكاها تعلق دارد. نخستين مدخل تخت جمشيد احتمالاً در نزديكي سنگ‌نبشته‌ها واقع بوده است و مدخل ديگر كمي دورتر در جانب شرق، كه بعداً هر دو را مسدود كردند. بر سر راه كاخ‌ها، دومين ديواره‌ي ايوان واقع است كه با تصوير نگاهبانان مادي منقوش شده است. اين نگاره‌ها، كه ناتمام‌اند و تا اندازه‌اي نيز بناي «حرم» خشايارشا موجب تخريب آن‌ها گرديده، ظاهراً كهن‌ترين برجسته‌نگاري‌هاي تخت جمشيد هستند.
در حوزه‌ي كاخ‌ها، تچره (tačara)، كاخ داريوش، مي‌بايست نخستين بنايي باشد كه ساخته شده است. نگاره‌هاي «شاه پهلوان» بر اتاق‌هاي خصوصي كاخ، كهن‌نماتر از ديگر نگاره‌ها هستند و با سبك بيستون مرتبط‌اند.
تاريخ آغاز ساخت‌وساز در شوش دانسته نيست. كهن‌ترين سنگ‌نبشته‌ي اين مجموعه احتمالاً DSm است، كه ديرزماني پس از بناي ايوان، بر آجرها، يعني ديوارهاي كاخ نبشته شده است. همين شيوه، يعني كاربرد آجرهاي لعاب‌دار، در نگاره‌هاي آراينده‌ي ديوارهاي اقامتگاه و آپاداناي مجموعه‌ي شوش نيز، كه مزين به تصوير ملازمان، گياهان، شيرها، شيردال‌ها، و شيرهاي داراي سر انسان‌اند، به كار برده شده است. در ميان اين نگاره‌ها، فقط مي‌توان اثبات كرد كه نگاره‌ي معروف نگاهبانان ايلامي به نخستين مرحله از ساخت‌وسازهاي مجموعه‌ي شوش متعلق است: چين‌هاي عمودي جامه در راستاي محور مركزي پيكره آويخته نشده‌اند، بل كه نزديك به پاي چپ، كه جلوتر گذاشته شده است، فروهشته شده‌اند. اين ويژگي در نگاره‌هاي بعدي پارسيان نجيب‌زاده ديده نمي‌شود، و تنها يك بار در برجسته‌نگاري‌هاي كاخ P پاسارگاد، كه بر اساس اين معيار، بايد به همان مرحله متعلق باشد، يافته مي‌شود. در شوش، دست كم حياط غربي كاخ ايلامي‌وار مجموعه، مي‌بايست در اين زمان تكميل شده باشد. (دانشنامه‌ي ايرانيكا، ج 2، ص 74-573).
۱۳۹۰ تیر ۳۱, جمعه
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
0 نظرات:
ارسال یک نظر