در اصلی این مجموعه در خیابان شهید رجایى قرار گرفته است و در دیگرى که در بلوار دولت آباد قرار دارد ورودى نداشته و تقریباً در دست مرمت و بازسازى است . به همین علت تردد از در اصلى انجام مى گیرد . هنگام ورود از یک هشتى نسبتاً بزرگ عبور مى کنیم که محل ارائه و فروش صنایع دستى از قبیل سفال است .
این مجموعه یادگارى است از دوره هاى افشاریه و زندیه که شامل عمارت سردر ، ساختمان هشتى و بادگیر ، عمارت بهشت آئین و تالار آینه ، عمارت تهرانى آب انبار دو دهانه و باغ ناصر است . بناى این مجموعه به سال ۱۱۶۰ مى رسد که توسط فردى به نام محمد تقى خان بافقى که به خان بزرگ معروف بوده ساخته شده و در حدود ۲۶۰ سال قدمت داشته و محل اقامت حاکم وقت و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم خان زند بوده است . فضاى سبز باغ درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل هاى محمدى و سرخ نیز در باغ دیده مى شوند .
در هاى ساختمان اصلى از چوب و به صورت کنده کارى دیده مى شود و در داخل بنا اتاق هاى متعددى قرار دارد که در اکثر این اتاق ها حوضى قرار گرفته و در هاى یکى از اتاق ها که رو به حیاط و باغ باز مى شود ، با شیشه هاى رنگارنگ با طرح هاى زیبا مزین شده که در هنگام وجود خورشید و پر آب بودن حوض منظره زیبایى از نقاط رنگى منعکس شده را بر روى حوض مرمرین به نمایش مى گذارد . در یکى دیگر اتاق ها بادگیر معروف دولت آباد قرار دارد که با ارتفاع زمین ۳۳ متر از زمین بلند ترین بادگیر از نوع خود بوده و به خوبى یک کولر مى تواند خنکى ساختمان را تامین کند .
این بنا توسط میراث فرهنگی تملک شد و در حال حاضر زیر نظر محمد علی معز الدینی ( داماد نماینده ولی فقیه ) اداره می شود . ( شجره نامه در کتاب جامع جعفری به چاپ رسیده است ) .
روشنایی باغ در شب توسط لامپ هایی که در داخل فانوس گذاشته شده و به فواصل معین در اطراف قرار گرفته اند تامین می شود که منظره زیبایی را نیز ایجاد می کند .
این باغ بزرگ یکی از بنیاد ها و آبادانی های محمد تقی خان مشهور به خان بزرگ ، سر سلسه خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد است . او ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات باغ دولت آباد را به وجود آورد . قنات تاریخی عظیم و مهم دولت آباد دارای قدمتی بیش از دویست سال است که از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده است .
مؤلف جامع جعفری به نقل متن وقفنامه پرداخته است و بلافاصله پس از اتمام آن توصیف عمارات مربوطه به باغ را موضوع سخن خود قرار داده و تلخیص آن بدین صورت است:
« یکی دیگر از بنا های نزهت انتمای آن بزرگوار باغ دولت آباد ست که متصل به دروازه چهار منار و خارج شره واقع است و از آب قنات دولت آباد مشروب می شود ... فضای باغ به حسب طول به بسط ... و به حسب عرض ... و در سمت شرقی عمارتی به طرح هشت ... طرح ریزی کرده اند ... حیاض حوضخانه ها هشتی طرحش ... آب حوض فلک را ... برباد داده و اعجوبه بادگیر عیوق طرحش ... راه آمد شد با کیوان گشاهد ... مقابل آن عمارت در سمت غربی که بدایت باغ است طرح عمارت دیگر ریخته اند ... »
باغ دولت آباد پس از محمد تقی خان رو به ویرانی رفت و اگر چه دوباره مورد مرمت قرار گرفت ولی هیچگاه به روزگاران آبادانی و دلگشایی عهد خان بزرگ نرسید .
عملیات مرمت و بازسازی باغ دولت آباد از سال 1348 توسط دفتر فنی سازمان ملی حفاظت آثار باستانی آغاز شد و تا سال 1316 ادامه داشته است . بخش هایی از مجموعه که مورد مرمت قرار گرفت عبارتند از : عمارت تالار آیینه ، عمارت مستخدمین ، آشپزخانه ها ، عمارت تهران ، قسمت ساباط و آب انبار عمارت حرمخانه ، عمارت بادگیر و عمارت سرو ، عمارت بهشت آیین ، همچنین در فاصله سال های 1355 تا 1361 عملیات باغسازی و محوطه سازی در این باغ تاریخی صورت پذیرفت . باغ دولت آباد یزد در تاریخ 23/12/1346 به شماره 774 در ردیف آثار ملی کشور قرار گرفت .
از سال 1348 تا 1364 وزارت فرهنگ و هنر این باغ را از اداره اوقاف اجاره نموده و در اختیار دفتر حفاظت آثار باستانی کشور قرار داد . در حال حاضر باغ در اختیار متولی موقوفه قرار دارد .
wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر