حصار و بارو از جمله آثاری است که در تمدن شهرنشینی قدیم اهمیت فوق العاده ای برای آن قائل بودند . حصار ، برج ، خندق ، دروازه و قلعه ، شهر را از هجوم های مختلف در امان می داشت و شاید قدما همچنان که برای خانه خود حریم قائل بودند این حریم را به هر شکل و توان برای شهر و دیار خویش نیز ضروری می دانستند .
یزد از معدود شهرهایی است که هنوز قسمت هایی از برج و باروی آن پابرجاست .
قدیمی ترین اطلاعاتی که در خصوص حصار یزد در دست است ، دلالت بر این دارد که حصارگرد شهر توسط چهار سرهنگ حکومت " امیر عضد الدین علا » الدوله ابو جعفر کاکویه ساخته شده است . البته باید در نظر داشت که به تدریج با بزرگ تر شدن شهر ، حصار جدیدی دور شهر بنا می شد . آخرین باری که حصار یزد مورد توجه ساختمان قرار گرفت مربوط به دوره حکومت شاهزاده محمد ولی میرزا است که از سال 1236 ه .ق شروع شد .
قدیمی ترین حصار یزد دارای چهار دروازه بود که این تعداد در آخرین حصار و باروی ساخته شده شهر به پانزده دروازه رسید . از معروف ترین این دروازه ها می توان به دروازه های مهریجرد ، کوشنکو ، مالمیر ( مادر امیر ) ، سعادت ، اصفهان ، فتح ( حظیره ) ، چهار منار ، سید گلسرخ و دروازه شاهی و نو اشاره کرد .
همچنین در این زمینه می توان از چهار دروازه به نام های " دروازه قطریان ( دروازه شاهی ) " ، " دروازه کوشک نو " ، دروازه مهریجرد ( مهریز ) " و " دروازه کیا ( حظیره ) " در یزد یاد کرد .
با جاری شدن سیل عظیمی در سال 673 هـ . ق ، قسمت های بسیاری از شهر از جمله حصار آن خراب شد . هنگامی که " اتابک یوسف شاه بن طغیان ( طغی شاه ) " به سلطنت یزد رسید ( سال های 714 . 658 هـ . ق ) ، به مرمت حصر ویران شده پرداخت و آن را باز سازی کرد . " مبارزالدین " در سال 747 هـ . ق تعدادی از محلات خارج شهر را جزء محدوده شهر کرد و از دروازه " قطریان ( دروازه شاهی ) " تا دروازه " مادر امیر " باروی نوکشید و خندق حفر کرد . حصار جدید دارای هفت دروازه شد : مهریجرد ، قطرین ، ایلچی خانه ، کوشک نو ، مادر امیر ، سعادت و نو ، او همچنین برج های متعدد دیگری ایجاد کرد و طبق مندرجات کتاب " تاریخ یزد " ، در دوران حکومت او ، مساحت شهر به بیش از دو برابر تصرفات " محمد بن مظفر" افزایش یافت .
امروزه از حصار یزد و برج های گسیخته و متصل به آن که در عهد " جامع جعفری " تعداد نود برج بود و هر برج ، بیست مستحفظ داشت ، قسمت هایی به شرح ذیل باقی مانده است :
1 - قسمتی از دیوار و برج های محله " لب خندق " .
2 - قسمتی از برج ها و حصار مقابل مقبره " سید گل سرخ " .
3 - قسمتی از دیوار و برج دروازه " مهریز " ، در ابتدای بازار های " خان " ، " افشار " و " صدری " .
4 - دیوار و برج های دروازه " شاهی " .
5 - دیوار و برج های " شازده فاضل " .
6 - قسمتی از دیوار حصار و برج نزدیک باغ " گندم " .
7 - دیوار برج های حدود " فهادان " و " مالمیر " .
8 - دیوار و برج های واقع در خیابان " فرمانداری " .
امروزه از حصار یزد و برج های آن که در زمان « جامع جعفری » 90 برج بوده ، فقط قسمت های کمی باقی مانده است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر