شهرستان سوادکوه یکی از شهرستان های استان مازندران است که با 2441 کیلومتر مربع وسعت در قسمت جنوبی استان مازندران واقع شده است . این شهرستان در دامنه شمالی کوه های البرز مرکزی واقع شده که از شمال به شهرستان قائم شهر ، از جنوب به فیروزکوه ، از غرب به شهرستان بابل و از شرق به شهرستان ساری محدود می گردد و از چهار شهر به نام های پل سفید ، زیراب ، شیرگاه و آلاشت به همراه روستاهای اطراف آنها تشکیل شده و مرکز آن شهر پل سفید می باشد .
فاصله آن با قائم شهر 55 کیلومتر و با فیروزکوه 65 کیلومتر می باشد .
این شهرستان کلاً در منطقه کوهستانی و پیکوههای البرز مرکزی واقع شده است .از نظر تفکیک جغرافیایی و وضعیت ناهمواری ها از جنوب به طرف شمال از ارتفاع کاسته می گردد ، زیرا این شهرستان در دامنه شمالی رشته کوه های البرز مرکزی واقع شده است و هرچه از دامنه های فوق به طرف شمال فاصله بگیریم از ارتفاعات کاسته می شود تا اینکه در منتها ی الیه مرز شمالی شهرستان سوادکوه به قائم شهر متصل می گردد به منطقه هموار و دشت ها می رسیم .
سوادکوه تا سال 1359 بعنوان بخشی از شهرستان قائم شهر در جنوب آن قرار داشت . اما در سال 1359 طی تصویب نامه شماره 6246 مورخ 21/4/1359 بخش سواد کوه به عنوان شهرستان مستقل از قائمشهر مجزا گردید و از ین پس در تقسیمات کشوری بعنوان شهرستان مستقل مطرح گردید . مرکز آن شهر پل سفید می باشد که در سال 1375 داری 8700 نفر جمعیت و 6/1 کیلومتر مربع وسعت بوده است . شهرستان سواد کوه در حال حاضر داری 2441 کیلومتر مربع وسعت و در جنوب شهرستان قائم شهر واقع شده است . این شهرستان از 2 بخش و 6 دهستان و 198 آبادی تشکیل شده است و داری چهار شهر بنام های پل سفید ، شیرگاه ، زیراب و آلاشت می باشد .
در بررسی فعالیت های اقتصادی شهرستان سوادکوه باید گفت که بنیان اقتصادی شهرستان سوادکوه بر کشاورزی و صنعت استخراج معدن استوار بوده است .
کشاورزان سوادکوه از طرفی وابسته است به آب و هوا ، توپوگرافی و خاک منطقه و از طرف دیگر وابسته است به چگونگی و نحوه کشت محصولات و بعبارتی سنت کشت محصولات کشاورزی و کلاً نحوه بهره برداری از زمین و محیط طبیعی .
وضعیت طبیعی سوادکوه اعم از آب و هوا ، خاک ، پستی و بلندی و غیره موقعیت مناسبی را برای بخش وسیعی از شهرستان بخصوص در قسمت شمالی که عمدتاً از دشت های کم ارتفاع و هموار تشکیل شده است بوجود آورده است و در نواحی با ارتفاع بیشتر نیز با توجه به وضعیت آب و هوایی ، خاک و پوشش گیاهی طبیعت مساعدت هایی را در خصوص کشاورزی و خصوصاً دامداری که از زیر بخش های بخش کشاورزی ، نموده است .
در گذشته یعنی تا قبل از استقرار شرکت ذغال سنگ البرز مرکزی در این شهرستان زندگی اکثریت مردم سوادکوه از طریق بخش کشاورزی و زیر بخش های آن شامل کشاورزی ، دامداری ، شکار و جنگلداری بوده ، تأمین می گردد زیرا مهمترین منبع درآمد مردم در گذشته زمین های کشاورزی ، جنگل ها و مراتع طبیعی بوده است که در حال حاضر نیز جنگل های شهرستان سواد کوه از منابع مهم درآمد و اشتغال می باشند و علاوه بر توضیح فوق دامپروری در گذشته از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده است .
بنابراین با توجه به منابع درآمد مردم سوادکوه در گذشته می توان دریافت که معیشت مردم در گذشته بطور عمده بر پایه بخش کشاورزی و زیر بخش های آن استوار بوده است .
در مطالعه فعالیت های صنعتی شهرستان سوادکوه باید گفت که بنیان صنعتی سوادکوه به استخراج ذغال سنگ استوار بوده ، اما به دلیل خصوصی سازی ، تعداد شاغلین در آن بسیار کاهش یافته و رونق گذشته خود را از دست داده است .
امروزه شهرک صنعتی شورمست سوادکوه تا حدودی فعال و در بخش های مختلف در حال فعالیت صنعتی می باشد .
این منطقه ، در گذشته ی دور مرکز حکومت اسپهبدان باوندی بود . و پادشاهان آن را ملوک الجبال می نامیدند . در حدود سال های 570 الی 607 میلادی در زمان حکومت انوشیروان و خسروپرویز ساسانی اسپهبد قارن بر سوادکوه و شهریار کوه حکومت می کرد . قارن نام کوچکترین فرزند اسپهبدی به حکومت آمل ـ لپور ـ پریم ( فریم ) رسیده بود . مجموع این نواحی به امیدواره کوه و سوادکوه معروف بوده و در دوره‌ی اسلامی به قارن کوه معروف شد .
سوادکوه از بخش های حساس طبرستان بوده است که از نظر سوق الجیشی بسیار مهم بوده و در این زمینه شواهد تاریخی و رویات زیادی در تاریخ آمده است . که می توان به عنوان نمونه یورش اسکندر و گرفتاری سربازانش در جنگل ها و دفاع قهرمانانه اسپهبدان باوندی از طبرستان در قبال تهاجمات قبیل دیگر اشاره کرد .
همین موقعیت جغرافیایی اعم از کوه های استوار و جنگل های انبوه و دژهای استوار ( ادژکول ) در سوادکوه باعث شده بود ورود اعراب تا سال ها پس از هجرت نبوی به این منطقه به تاخیر افتد و این منطقه سنگر بازماندگان ساسانیان به شمار می آ‌ید . اگر یزدگرد سوم به توصیه و سفارش ( باو ) تن در می داد و به این منطقه از طبرستان می رفت شاید آرزوی دیر پای شاهنشاهی خاندان ساسانی را برای خود و دودمان خود برآورده می کرد .
لشکریان این نواحی از خاندان و بازماندگان ساسانی مقیم همین نواحی انتخاب می شدند . اسپهبدان یا شاهان محلی ، کوهستان ها را در اختیار داشتند . این کوهستان ها در هر ناحیه ی بنامی مرسوم بود .
سوادکوه قسمتی از این کوهستان ها به شمار می رود که در ناحیه کوهستان بزرگ دیگری بنام قارن کوه قرار دارد .
در این باب چند روایت وجود دارد :
1 - اعتماد السلطنه در مرات البلدان چنین آورده است ( در نقطه ی جنوب شرقی چرات کوهی است موسوم به ( سوات ) و از قرار تقریر اهالی بلد وجه تسمیه این محل به سواد کوه همین است یعنی ( سواته کوه ) بوده است .
2 - چنین به نظر می رسد که ( سوات کوه ) یا ( سواد کوه ) تعریف شده ی ( سات کوه ) باشد . چه جز ( سات + ساد ) در لحجه طبری به معنی صاف / ساده همواره و گسترده می باشد و به معنی ساده ، پک ، یکدست و تهی از پوشش و زوید بکار گرفته می شود و هنوز هم اصطلاح ( ساته کوه ) در کوهپایه ها بین معمارین معروف است نام سوادکوه ریشه در معنی همین لغت دارد .
3 - حالت ظاهری بیشتر نقاط سوادکوه با همین مفهوم ( تهی از پوشش ) مطابقت دارد . زیرا فقط دامنه های شمال کوه ها ، پوشیده از جنگل های انبوه است . پس می توان نتیجه گرفت نخستین بار ( ساته کوه ) یا کوهی عاری از آریش و تهی از پوشش یوده است . حرف ت تبدیل به حرف ( ال ) شده و این تبدیل در فارسی متداول بوده است . کلمه ی ساد را هم به معنی ساده یعنی صحرا جائی که صاف و همواره باشد همراه خود آورده است .
سوادکوه در کتاب ها :
اسم قدیم آن شروین بود برگرفته از اسم یکی از جبال مشهور این سرزمین این جبال در جنوب شرقی چرات از منطقه ولوپی واقع شده و اهالی ، آن رسوات گویند .
طبق نظریه ای دیگر قدیمی ترین اسمی که این مکان داشته فرشوات یعنی کوه و دشت بوده است و این لفظ جز در بعضی از تواریخ و عتیقه ها در جایی دیگر دیده نشده است .عرب در کتب خود در دوره اسلامی خلفا سوادکوه را شلفین و شروین نگاشته است که اعتماد السلطنه کتابی را در تاریخ و جغرافی سوادکوه نکاشته و اسم آن را " التدوین فی شرح احوال جبال " نهاده است . شروین نام شخصی است که در این نواحی سلطنت و حکومت داشته است لذا بعد از نفوذ اعراب این کوهستان را جبال شروین نام نهادند .
وجه تسمیه سوادکوه در اعتقاد عامه :
در اعتقاد اول:
سوادکوه را در گذشته ساکوه می نامیدند . سا به زبان محلی قسمتی از کوه را گویند که جنگل نداشته و عاری از جنگل باشد .
چون قسمت اعظم کوه های در ارتفاعات عاری از جنگل بوده است و می باشد آن را ساکوه نامیده اند . یعنی کوه بدون درخت . بعدها ساکوه به سوات کوه ،سادکوه و سوادکوه تغییر یافته است .
در اعتقاد دوم :
سواد به معنی سیاه است و سوادکوه یعنی کوه سیاه .
این وجه تسمیه را اعراب نهاده اند .
در اعتقاد سوم :
می گویند حاکم طبرستان سه فرزند داشت . به نام های فیروز ، خطیر و سواد . فیروز را حاکم فیروزکوه ، خطیر را حاکم خطیر کوه ، سواد را حاکم سوادکوه کرد ، به عبارتی بر گرفته از نام این سه شخص بوده است .
blogfa.com
wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر