حمام گله داری واقع در بخش مرکزی شهرستان بندر عباس و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است . این حمام تنها حمام باقیمانده قدیمی شهر بندر عباس است و احداث آن در اواخر قرن سیزدهم هجری قمری صورت گرفته است . در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی استان هرمزگان مورد بهره برداری می باشد .
پیشینیه تاریخی
قدمت این حمام به دوره قاجاریه می رسد و تاریخ احداث اواخر قرن سیزدهم هجری قمری بر می گردد . حمام وقفی متعلق به مسجد گله داری و واقف آن تجارتخانه حاج شیخ احمد گله داری است . حمام گله داری دو دوره مرمت را در سی سال گذشته پشت سر گذاشته است . حمام گله داری در حاشیه خلیج فارس و در بلوار ساحلی شهر بر روی بستری رُسی که قابلیت نفوذپذیری آن به دلیل اشباع شدن از آب دریا بسیار زیاد است ، یکی از حمام های قدیمی به جا مانده شهر بندرعباس بنا شده است . در گذشته مردم از آن به عنوان حمام عمومی استفاده می کردند .
مصالح ساخت حمام
مصالح بکار رفته ، از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است در این بنا بیشتر از سنگ های دریایی - اسفنجی و ساروج محلی و گچ دستکوب استفاده شده است . لازم به ذکر است که سنگ های اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می شده اند . تنها عامل تخریب طبیعی بنا رطوبت بسیار بالای منطقه است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است .
فضای معماری
فضای معماری حمام گله داری مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی دارای فضا های بینه ، سر بینه ، گرمخانه و خزینه است . بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است . در ورودی حمام گله داری راهرو هشتی کوچک قرار دارد تا دما و رطوبت ، فضای داخلی تنظیم شود . فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود . وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچک قرار دارد . فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارج قرار می گرفت .
میاندر و سربینه
ارتباط بین بینه و گرمخانه از طریق میاندر صورت می گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است . سربینه فضای شست و شو است و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن می رسد . سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم و خشک دارد .
خزینه
محل گرم شدن آب « خزینه » گویند ، مورد استفاده حمام است و آب گرم از این طریق تامین می شود . در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضا ها در نظر گرفته شده است .
سیستم گرمادهی و آبرسانی
سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت ، آتشدان ، دیگ ، دودکش ها و گودال جمع آوری خاکستر است . فضای گرم کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است ، آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست ، تامین شده است . در دوره ای هم که از آب برکه برای حمام استفاده می شده این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر ( گاو رو ) « گوچی » که لهجه محلی هرمزگانی « گاو و گوچه » گویند ، یعنی چاه چرخ گاوی ، دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می ریخته صورت می گرفته است .
روشنایی حمام
در وسط سقف حمام روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضا ها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت ، بدین ترتیب که با باز و بسته کردن در فصولی از سال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می نمودند . این بنا سالیان زیادی به یک مکان متروکه تبدیل شده بود . در سال های اخیر میراث فرهنگی استان هرمزگان سعی بر این داشته تا ضمن حفظ ، احیا و مرمت این بنای ارزشمند برای موزه مردم شناسی استان در نظر گرفته شود . بدین منظور در سال ۱۳۷۹ برای اولین بار مجسمه هایی در آن نصب شده که به فضای حمام رونقی دیگر بخشیده است .
ثبت آثار ملی
این اثر تاریخی به شماره ۲۰۰۳ در فهرست آثار ملی ، در سال ۱۳۷۴ خورشیده به ثبت رسیده است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر