موقعیت مكانیبقعه سید گل سرخ در خیابان سید گلسرخ ، در محله " سرچم " شهر یزد - بیرون دروازده کوشک نو - قرار دارد و متعلق به قرن نهم هـ. ق است . ورودی بقعه در ضلع شمالی آن قرار دارد . گنبد این بقعه کاشی کاری شده و مصالح آن از خشت و گل است .
منابع تاریخی
در این زیارتگاه صورت قبری وجود دارد که طبق کتیبه منصوب بر آن قبر سید معز الدین بن شرف الدین علی بن شمس الدین محمد بن تاج الدین است .
بنا به نوشته احمد کاتب مشهور به « سید سرچم » در جنب آن مزار آسوده است و او مرد تارک مجذوب بود و آنچه بگفتی اکثر همان بودی واکابریزد او را منقاد بودند و چون در سال ست و خمسین و ثمانمائه وفات کرد او را در این مقام دفن کردند و این مزار عمارت کردند و مردم به زیارت روند و مراد یابند » .
مؤلف جامع مفیدی از مزار سید حسین گلسرخ واقع در سرچم نام می برد و او را از اقطاب می شمرد و کراماتی چند بد و منسوب می دارد و نامش سید حسین می نویسد ، ولی اشاره ای به لقب ونسب او نمی کند .
عامه مردم یزد هم او را به نام سید حسین پسر امام موسی بن جعفر می دانند و مزار را بسیار محترم می شمارند .
احتمال دارد که انتساب این مزار به سید حسین ناشی از آن باشد که قبر پیر حسین بن استاد حسن متوفی در 979 نیز در همان مزار یا حدود همان محل بوده است و هم اکنون سنگ آن بر دیوار غربی بازارچه به مزار نصب است و پس از این مورد معرفی قرار می گیرد .
مرحوم آیتی ضمن معرفی مزار سید گلسرخ و اشاره به کتیبه مورد ذکر ، این مزار را مدفن شرف الدین علی وصی سید رکن الدین و متوجه نشده که قبر مورد ذکر مدفن معزالدین [ احتمالاً : حسین ] بن شرف الدین علی است . جزین معلوم نیست به کدام دلیل شرف الدین علی را همان شرف الدین علی وصی سید رکن الدین تشخیص داده است .
ایرج افشار در تعلیقات تاریخ یزد جعفری از روی تواریخ یزد شجره ای از افراد خاندان شرف الدین ترتیب داده است . وی با تطبیق دادن آن جدول و نسب مذکور بر کتیبه بقعه سید گلسرخ نتوانست آنچه را مرحوم آیتی نوشته است بپذیرد . بنا بر نوشته ایرج افشار بر مؤلف تذکره جلالی هم اشتباهی در تشخیص هویت این مزار روی داده است . او می نویسد که مزار سید گلسرخ همان سید سرچم مذکور در تاریخ جدید یزد است در صورتی که مؤلف جامع مفیدی سید سرچم و سید گلسرخ را ذیل دو عنوان مستقل یاد می کند و معلوم است که این دو مزار دو بقعه مجزا است .
مشخصات
از مشخصات کالبدی داخل بقعه سید گل سرخ می توان به موارد زیر اشاره نمود :
- ازاره داخل بقعه تا ارتفاع یک متر از سنگ پوشیده شده است و ما بقی سطح داخل بقعه با گچ اندود شده است .
- در قسمت گریو گنبد طاق نما ها و پنجره فلزی به چشم می خورد .
- مزار سید گل سرخ مسقف به تاق و تویزه با قد پای کوتاه و قوس جناقی می باشد .
- کف داخل بقعه با سنگ پوشیده شده است و پشت بام و نمای خارجی بقعه آجری و جدید ساز می باشد .
- گردونه گنبد مزین به کتیبه کاشی معرق با نقوش اسلیمی و هندسی و قسمت خارجی گنبد ( خود ) دو پوسته پیوسته با قوس شبدری کند می باشد .
اطراف بنای اصلی مزار ( که اندازه آن 4×55/4 متر و ضخامت دیوارش 4/1 متر است ) و چسبیده به دیوار های آن آثار خرابه حجراتی چند باقی است بقایای آن شباهتی زیاد به مدارس قدیمی دارد . این حجرات به خانه سید گلسرخ مشهور است .
زیارتگاه سید گلسرخ از دو درب قابل دسترسی است . راهرو قدیمی مسقف به تاق و تویزه ، چهار بخش باقوس جناقی و قد پای کوتاه و میان سقف راهرو نورگیر دایره ای شکل نصب شده است . راهرو جدید الاحداث که به خیابان راه می یابد مسقف به تاق ضربی می باشد . پس از پیمودن راهرو ( دهلیز ) به صحن نسبتاً بزرگ سید گلسرخ راه می یابیم ، کف صحن با موزائیک مفروش شده است . در ضلع شرقی سه صفه دو اشکوبه ساخته شده که داخل غرفه دوم 3 پنجره فلزی نصب شده است و در طبقه تحتانی صفه ها طاقچه تعبیه شده است . در ضلع غربی دو پنجره که داخل صفه نصب شده و یک در ورودی و در جبهه جنوبی ، شمالی ، شرقی و غربی چند صفه با قوس جناقی در داخل بقعه دیده می شود . داخل بقعه صورت یک قبر مشاهده می شود که گفته می شود . این قبر از آن سید گل سرخ است .
كتیبه های تاریخی
آثاری که در بقعه و جنب آن دیده می شود عبارت است از :
1ـ کتیبه ای از کاشی معرق و به خط نسخ که بطور عمودی بالای سر قبر نصب است و اطرافش حاشیه مجزایی داشته است که بر آن دوازده امام به خط نسخ خوش نوشته و اکنون قسمت هایی از آن باقی مانده است . متأسفانه قسمت مربوط به تاریخ فوت صاحب قبر ازبین رفته است ، ولی در مقام قیاس با کتیبه های از این نوع جزماً می توان حکم کرد که از آن قرن نهم هجری است . متن آن چنین است :
« هوالباقی . قد افل من السماء الولایه شمس استضاء بنورها نجوم زاهره .... کل من انسی فیظلالها الباهرة المرتضی الاعظم شرف الدین علی بن شمس الدین محمد بن تاج الدین .... ( دنباله اش ریخته است ) »
2ـ بر دیوار غربی بازارچه متصل به مزار یک قطعه سنگ سیاهرنگ نصب و به خط نسخ خوش این عبارت بر آن منقور ست : « الله » ، « محمد » ، « علی »
روزی که بر آیم سراز خاک ندامت دست من ودامن تو یا شاه ولایت
هذا مرقد استاد پیرحسین بن استاد حسن توفی فی ( کذا مکرر ) تاریخ ربیع الاول سنه 979
3ـ بر سر در ورودی مزار و از سوی درون آن یک قطعه سنگ به اندازه 30 ×50 سانتیمتر مربوط به مسجدی که در سال 1053 ساخته شده بود نصب است و به خط نستعلیق خوش بر روی این اشعار منقورست « انما المومنون اخوه . »
ساخت مسجد کمال از سر صدق که بود در صفا چو بیت حرام
گشت این مسجد بهشت آیین در ثلاثین و خمس والف تمام
iranview.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر