موقعیت مكانی
این بقعه در خیابان فهادان ، محله فهادان ، جنب بقعه حسن فهادان واقع شده است .
منابع تاریخی
بنایی که تحت عنوان بقعه شیخ احمد فهادان مشهور است ، بقایای خانقاه و مسجد و بقعه ای است از آن شیخ احمد اسفنجردی ، شیخ فخرالدین احمد و برادرش محمد از مردم اسفنجرد ( منطقه اسفنجرد روستایی بوده میان عز آباد رستاق و نزدیک مجومرد که بعد ها تخریب شده است ) و مشغول به پیشه شومالی ( = اهار زدن پارچه شعر بافی ) بوده اند که به علت ظلم و ستم عامل آن آبادی از موطن خود هجرت کرده و به یزد آمده در محله ای که فهادان نام داشت سکنی گزیدند . این دو برادر از عرفا مورد احترام بسیار مردم بوده اند و در کتب تاریخ یزد کراماتی چند به فخرالدین احمد نسبت داده شده است و از بنا های قرن هشتم ه . ق و دارای رواق و گنبدی نسبتاً مرتفع است .
وفات شیخ احمد را در سال 727 و وفات برادرش را در سال 735 نوشته اند . هر دو برادر در گنبد خانه ای دفن شدند که امروزه به نام بقعه شیخ احمد شهرت دارد و مجموعه ای بوده است از خانقاه و مسجد جنب آن ، که همه ویران شده است .
در تواریخ یزد نوشته اند که مبارز الدین محمد بن مظفر ساباط و عمارتی از آجر پخته و کاشی تراشیده در مقبره در سال 750 ساخت . جمعی دیگر نیز در این مقبره دفن شده بودند مانند مولانا محمود واعظ متوفی در 798 که از فضلای عصر بود و پسرش مولانا امام الدین واعظ ( که در تاریخ کمال الدین آمده ) صورت قبور متعددی هم اکنون از زیر ویرانه های آنجا درآمده است . مؤلف تاریخ جدید یزد و به نقل از او جامع مفیدی گوید : " که شاه شجاع آسیای ابرند آباد را بر آن بقعه وقف کرده و خانقاهی بر در مزار ساخته بود و هر روز در آن خانقاه آش می پختند و به فقرا می دادند " .
کاشی محراب بقعه طبق نوشته تاریخ یزد به دستور امیر معین الدین اشرف نصب شد و جزیی از آن هم اکنون باقی است .
نکته اشتباهی هم در آتشکده یزدان آمده و معلوم نیست از کجا نقل شده و آن این است که گوید شیخ احمد در مزار شیخ الاسلام اعظم دفن و بقعه به نام شیخ احمد خوانده شد .
به مطلب دیگری که باید اشاره کرد این است که خرابه هایی که متصل به بقعه شیخ دیده می شود آثار مسجدی است که به مسجد خضر شهرت داشته و هنوز به همین نام مشهور ست . در جامع الخیرات مسطور ست که از بنا های سید رکن الدین بوده است .
مشخصات
در سال های گذشته پوشش داخلی دیوار های بقعه از گچ و دارای تزئیناتی از لاجورد با کتیبه ای از اسماء خدا و آیات قرآنی به خط کوفی بوده است بقعه دارای گنبد آجری با رگه های کاشی مربع شکل که برسر آن مناره مانندی هم ساخته اند .
بقعه شیخ احمد فهادان دارای یک درب ورودی می باشد و راهرو که مسقف به تاق ضربی با پوشش کاه گلی می باشد ، ما را به داخل بقعه هدایت می کند .
بقعه گلین شیخ احمد متأسفانه اکنون بر اثر گذشت زمان ، کهنگی و فرسودگی ، قسمت اعظم گچبری ها و کتیبه های ازشمندش از بین رفته است . در حال حاضر از این بنای ارزشمند تاریخی جز گنبد گلین و بقایای اندکی از آن همه زیبایی و عظمت گچبری های عهد ایلخانی چیزی دیده نمی شود . در قسمت فوقانی دیوار چهارپتکانه قرار گرفته که اندک چیزی از گچبری های زیبا آن باقی مانده است ، جنب پتکانه طاق نما و سه پنجره کوچک چوبی نصب شده است . در کمربند گنبد چهار نورگیر کوچک تعبیه شده است همچنین در وسط آهیانه گنبد آثار اندکی از شمسه دیده می شود . در ضلع جنوبی ، محراب مزین به مقرنس گچبری شده قرار گرفته است که این قسمت چون سایر قسمت های بقعه بیشتر آن بر اثر قدمت زیاد و فرسودگی و عدم رسیدگی به آن از بین رفته و زیبایی اولیه خود را از دست داده است . یک نورگیر در قسمت فوقانی ضلع غربی دیوار نصب شده است و نیز در ضلع شمالی یک صفه با قوس جناقی دیده می شود . راهرو جنب گنبد خانه مسقف به تاق ضربی و چهار پرکه در آن محراب گچی ساده تعبیه شده . کف بقعه با آجر پوشیده است . پوشش داخلی بقعه و پشت بام و نمای خارجی بقعه کاه گلی است . گنبد بزرگ بقعه ، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است . احتمال می رود این نوع گنبد که بسیار شبیه به گنبد های پیرانگاه های زرتشتی باشد حاکی از آن است که بقعه مذکور مزار پیر و عارفی می باشد نه مزار یک امامزاده این نوع گنبد نظیر دیگری ندارد . سطح زیر گنبد به اندازه 7×5/8 و کلفتی پی آن 45/1 متر است .
كتیبه های تاریخی
آثار موجود در بقعه شیخ احمد فهادان عبارت از :
1ـ محرابش کاشی های معرق و امیر معین الدین الدین اشرف بانی آن بوده است . برین محراب سوره اخلاص و آیه 79 سوره الاسراء کتیبه شده بود و هنوز مقداری از آن باقی است بدین صورت :
حاشیه ( به خط نسخ )
« اقم الصلوة لدلوک الشمس .... ( ریخته ) یبعثک ربک مقاماً محموداً ( الاسراء 79 ) »
متن ( نسخ )
..... یولد ولم یکن له کفوراً احد . والحمد ..... ( ریخته ) الصلوة علی ..... ( ریخته ) فی 771
2ـ سنگ قبر شیخ احمد فهادان حدود 85 سال قبل به « دوازده امام » منتقل و در آنجا نصب شده است . ضمنا گفتنی است سنگ قبری که چند تکه شده و قسمتی از آن باقی است . به مسجد جامع منتقل شده که این سنگ قبر از آن تقی الدین حسن اسفنجردی بوده است که سال وفات و نسب وی با شیخ احمد معلوم نیست .
iranview.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر