ارامگاه باباطاهر در مرکز میدانی مستطیل شکل ، زیبا ، سرسبز ، با گنبدی فیروزه ای منشوری شکل ، بر قاعده ای هشت ضلعی بر بالای تپه ای کم ارتفاع قرار گرفته است . سقف ارامگاه کاشی کاری معرق می باشد . در محوطه داخلی ارامگاه ۲۴ دو بیت بر روی ۲۴ قطعه سنگ زیبا حک شده و در قسمت پایین اطراف محوطه داخلی مزار نصب شده است .
آرامگاه شاعر بزرگ باباطاهر سالانه بسیاری از گردشگران و مسافران را به سوی خود جذب كرده و مورد استقبال و توجه آنان قرار می گیرد .
آرامگاه بابا طاهر بر فراز تپه ای در شمال غربی شهر همدان واقع شده است كه بنای این آرامگاه از شاهكار های ممتاز و بدیع معماری عصر جدید است كه طرح اصلی آن تلفیقی از معماری های قرن هفتم و هشتم هجری و عصرحاضر می باشد .
برج آرامگاه بر قاعده ای هشت ضلعی واقع شده كه ارتفاع آن از سطح فوقانی تپه ۲۰/۳۵ متر و از كف خیابان ۲۵/۳۰ متر می باشد .
ستون های هشت گانه برج ، قطعه سنگ مزار ، كف و پله های آرامگاه از سنگ گرانیت حجاری شده است .
نما و فرش بنای آرامگاه باباطاهر همدان از سنگ است و در داخل آن كتیبه هایی از كاشی وجود دارد .
باباطاهر یكی از مشهور ترین دو بیتی سرایان ایران است كه دو بیتی شورانگیز این شاعر و عارف بزرگ مورد توجه همگان است .
در محوطه داخلی آرامگاه ۲۴دو بیتی از سروده های باباطاهر بر روی ۲۴ قطعه سنگ مرمرین نوشته و نصب شده است .
از باباطاهر علاوه بر دو بیتی هایش آثار ادبی دیگری نیز بجا مانده است كه می توان به " دو قطعه و چند غزل و كتابی با عنوان " سرانجام" اشاره كرد .
در دوران حکومت رضاخان پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده بود . در جریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری بدست آمد که دارای کتیبه ای به خط کوفی برجسته و آیاتی از قرآن است و هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می شود . احداث بنای جدید در سال ۱۳۴۴ خورشیدی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده است . این بنای تاریخی طی شمار ۱۷۸۰ مورخه ۲۱/۲/۱۳۷۶ به ثبت آثار تاریخی و ملی ایران رسیده‌است . در اطراف بنای جدید فضای سبز وسیعی احداث شده است .
باباطاهر همدانی ، معروف به « بابا طاهر عریان » ، عارف ، شاعر و دو بیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری ایران و معاصر طغرل بیک سلجوقی بوده است . بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می داده اند و عریان به دلیل بریدن وی از تعلقات دنیوی بوده است .
آثار
ترانه‌ها یا دو بیتی های باباطاهر در بحر هزج مسدس محذوف و به لری سروده شده است .
دو قطعه و چند غزل با گویش لری و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام از آثار دیگر وی است . کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفا و صوفی و الفتوحات الربانی فی اشارات الهمدانی است .
زندگی
از خاندان و تحصیلات و زندگی بابا طاهر اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما بنا به نوشته راوندی در راحهالصدور ، بابا طاهر در سال ۴۴۷ هجری با طغرل سلجوقی دیدار کرده و مورد احترام او نیز قرار گرفته است . در یکی از دوبیتی های مشهورش سال تولدش را به حروف ابجد گنجانیده که پس از محاسبه توسط میرزا مهدی خان کوکب به سال ۳۲۶ هجری رسیده است . او پس از ۸۵ سال زندگی وفات یافته است .
در شهر خرم‌آباد بنایی به نام بقعه باباطاهر وجود دارد که به اعتقاد برخی زادگاه بابا طاهر است .
آرامگاه بزرگان و ادیبان جوار مزار بابا طاهر
برخی از بزرگان و ادیبانی که در جوار مزار بابا طاهر آرمیده اند عبارت‌اند از : محمد ابن عبد العزیز از ادبای قرن سوم هجری ، ابولفتح اسعد از فقه ای قرن ششم ، میرزا علی نقی کوثر از دانشمندان سده سیزدهم و مفتون همدانی از شعرای قرن چهاردهم .
نام این عارف ربانى در همه مأخذ ایرانى و خارجى باباطاهر ذکر شده است . این شاعرِ دَر دو بیتی هایش خود با روشنى بر این نام و نشانى تأکید می کند .
مو از روز ازل " طاهر بزادم
ازین رو نام باباطاهر ستم
باباطاهر از شعراى نامى و مشایخ بزرگ طریقت در اوایل قرن پنجم یعنى دوران بارورى دانش معرفت در ایران می باشد . ولادتش در همدان می بایست در اوایل قرن چهارم هجرى باشد . بعضى از محققین هم تولدش ، را با استفاده از حساب حروف ابجد از این دو بیتى استخراج کرده اند و سال تولدش را ۳۲۶ دانسته اند .
من آن بحرم که در ظرف آمد ستم
من آن نقطه که در حرف آمد ستم
ســــــــــــر الفى الف قدى برآیو
الف قـــــــدم که در الف آمد ستم
از نام پدر و گذشتگان او اطلاع درستى در دست نیست . در نزدیکى خاکدان باشکوه و بی پیرایه اش که ساختمانى ساده دارد گورى به نامِ فاطمه لارى می باشد که گروهى آن را دایه اش دانسته اند و گروهى دیگر آن را معشوقه و خواهرش ذکر کرده اند . درباره سال مرگش نجم الدین ابوبکر راوندى در کتاب راحه الصدور که در سال ۵۹۹ براى سلجوقشاه ابوالفتح کیخسرو نوشته است این گونه به معرفى باباطاهر پرداخته است:
شنیدم که چون سلطان طغرلبک به همدان آمد از اولیاء سه پیر بودند ، باباطاهر و باباجعفر و شیخ حمشاد . کوهکى است بر در همدان آن را خضر خوانند بر آنجا ایستاده بودند ، نظر سلطان بر ایشان آمد کوکبه لشکر بداشت و پیاده شد و با وزیر ابونصر اسکندرى پیش ایشان آمد و دست هایشان ببوسید . باباطاهر پاره اى شیفته گونه بودی ، او را گفت اى ترک با خلق خدا چه خواهى کرد . سلطان گفت آنچ تو فرمائى ! باباطاهر گفت آن کن که خدا می فرماید ....
سلطان بگریست و گفت چنین کنم . بابا دستش بستد و گفت از من پذیرفتى ؟ سلطان گفت آرى ! بابا سَرِ ابریقى شکسته که سال ها از آن وضو کرده بود در انگشت داشت بیرون کرد و در انگشت سلطان کرد و گفت مملکت عالم چنین در دست تو کردم بر عدل باش .
او با توجه به اینکه سلطان سلجوقى طغرل در سال ۴۴۷ هجرى به همدان رفته بود نمی توان بر آن تکیه کرد و یا اینکه سال تولدش با آنکه اشاره شد درست نیست ، زیرا عمر باباطاهر ۱۲۲ سال می شود که به نظر بسیار بعید است . استاد فرزانه دکتر ذبیح الله صفا به استناد گفته هدایت در مجمع الفصحا سال مرگش را ۴۱۰ هجرى ذکر کرده است که با توجه به سال تولدش درست به نظر می رسد .
اینک براى گذشتن از هاله هاى مبهمى که زندگى او را چون دیگر بزرگان در بر گرفته ، بهتر است زادگاه و نحوه زندگیش را از زبان خود شاعر بشنویم که به این دو بیتی ها بسنده می شود .
من اســـــــــپیده بازم همدانى
که لانه دارم انــــدر کُه نهانى
به بال خود پرم کوهان به کوهان
به چنگ خود کنم نخجیر بانى
و یا این دو بیتى دیگر:
بشم به الوند دامان مونشانم
دامن از هر دو گیتی ها وشانم
نشانم نوله و مـــویم به زارى
بى که بلبل هـــنى اول نشانم
anobanini
aftab (dot) ir
fa (dot) wikipedia (dot) ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر