مسجد جامع همدان كه به شماره ۲/۱۷۲۳ به ثبت آثار تاریخی رسیده است از قدیمی ترین و معتبر ترین مساجد همدان است كه با توجه به مشخصات ، معماری و كتیبه های موجود متعلق به سال ۱۲۵۳ هجری قمری و بعد از آن است.
هر چند كه با مطالعه متون تاریخی بنای اولیه معبد به قرون اولیه اسلام برمی گردد . مقدسی مورخ قرن چهارم هجری دراین باره می نویسد ، « آن شهر ( همدان ) سه ردیف بازار داشت كه مسجد جامع در یكی از آنها بود و ساختمانی كهن داشت . »
این مسجد كه از جمله شاهكارهای هنر دوران قاجار است دارای صحنی مستطیل شكل درمیان ، سه ایوان در جهت های جنوبی ، شرقی و شمالی ، چندین شبستان ، گنبد ، گنبد خانه و شش مناره و چند حجره است .
مدتی است كه در ایوان و شبستان ستون دار تغییراتی انجام می دهند كه در تغییرات فوق ستون های قدیمی كه در هنگام ساخت شبستان جدید مدفون شده بود را به خارج از مجموعه در كنار حوض صحن انتقال داده اند .
اما آنچه كه امروز در مسجد جامع همدان نگران كننده است وجود دو تالار ستون دار در سمت غربی صحن است كه ستون ها به علت سست بودن جنس سنگ ها به مرور زمان شكننده شده و احتمال تخریب آنها و جود دارد و بهتر است كه چاره اندیشی شود تا سر نوشت آن مانند قسمت های دیگر نشود . شبستانی كه سمت غرب گنبدخانه واقع شده دارای ۳۲ ستون ( چهار ردیف هشت تایی ) سنگ و ستون های آجری دیگری است كه تناسب و هماهنگی میان ستون های سنگ و طاق درخور توجه است . به طوری كه فضای وسیع و روشنی را به وجود آورده اند . اما متأسفانه بخش های كناری شبستان دچار دخل و تصرفات نامعقول شده است .
از طرف دیگر مرمت كتیبه های گنبد نیز مانند قسمت بیرونی ایوان جنوبی متوقف شده و در فضای زیر ایوان جز انبوهی از مواد ساختمانی و رادیاتور های قدیمی دیده نمی شود و این باعث خجالت است كه زمانی عده ای از توریست ها یا حداقل عده ای از علاقه مندان به هنرمعماری مساجد وارد صحن می شوند وضع را آشفته ببینند .
قسمت های جنوبی این مسجد شامل ایوانی مرتفع می باشد كه رسمی بندی جلو آن از آجر و كاشی معرق ساده ساخته شده است و بر روی آن با كاشی فیروزه رنگ نام الله و نام پنج تن نوشته شده است . گنبد آن نسبتا بزرگ و دو پوششه است . این مسجد رواق های زیبا و دیدنی دارد . ضلع غربی شامل هشتی مقرنس كاری شده و شبستان كوچك و كم ارتفاع زمستانی است .
این مسجد سه در ورودی دارد كه عبارتند از : ورودی نوساز سمت خیابان اكباتان ، ورودی قدیمی با دالان طاقدار در ضلع شرقی صحن ، ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس كاری شده در ضلع غربی صحن ، كه هر سه از زیبایی چشمگیری برخوردارند . بنای مسجد جامع همدان دارای طرحی مستطیل شكل و چهار ایوانی ناقص است .
قسمت های جنوبی این مسجد شامل ایوانی مرتفع می باشد كه رسمی بندی جلو آن از آجر و كاشی معرق ساده ساخته شده است و بر روی آن با كاشی فیروزه رنگ نام الله و نام پنج تن نوشته شده است . گنبد آن نسبتا بزرگ و دو پوششه است . این مسجد رواق های زیبا و دیدنی دارد . ضلع غربی شامل هشتی مقرنس كاری شده و شبستان كوچك و كم ارتفاع زمستانی است .
ضلع شرقی مسجد در مقیاس كوچكتر ار بخش قدیمی باقی مانده است . درحال حاضر مسجد دارای سه ایوان ، دو شبستان و گنبدی آجری و صحن وسیع و دلبازی است كه حوض بزرگی را در خود جای داده است ایوان اصلی در ضلع جنوبی واقع شده و دو ضلع شرقی و شمالی نیز مناره هایی قرار دارد طاق نماهای كم عمقی نیز در ضلع جنوبی صحن وجود دارد شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون 11 در 5 ردیف است گنبد آجری مسجد كه بر روی این شبستان قرار دارد .
در قسمت زیر دارای كتیبه هایی از جنس خشت و نوع كاشی زرد است كه سوره جمعه و آیه شریفه " انما یعمرو مساجد الله " و آیه " من المهتدین " و " آیه الكرسی " به خط ثلث زیبایی بر حاشیه آن نوشته شده است . در قسمت راهرو ورودی مسجد سنگاب بزرگی از سنگ یكپارچه قرار دارد كه قطر دهانه آن 1 متر با ضخامت لبه 13 سانتیمتر و ارتفاع 1 متر كه اشعاری به خط نستعلیق حاوی نام واقف و تاریخ آن درج گردیده است :
حاجی الوقف الحمدخان
خادم الدین جنابِ قدس مدار
در حال حاضر از این مسجد برای برگزاری نمازهای روزانه ، جمعه و سایر مراسم دیگر استفاده می گردد .
iraninstitute.com
tebyan-hamedan.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر