در شمال بیرجند آثاری شناسایی شده که نشان دهنده استقرار اقوامی از پیش از تاریخ هستند . نگاره هایی در سنگ نگاره های لاخ مزار و محوطه های باستانی .
روایت ، روایت استقرار سلسله هایی چون هخامنشیان ، اشکانیان و ساسانیان است و پس از آن ، روایت ها ، تاریخ بیرجند را به صفویه و افشاریه و دوره های معاصر پیوند می زند و آن را تا به امروز می کشاند .
کاروانسراها ، قلعه ها ، مساجد ، آتشکده ها و بسیاری دیگر همه طلیعه داران تاریخ کهن خراسان و بیرجند هستند .
در دیار خراسان ، تاریخ به درازای زمان امتداد یافته و آثاری از نادرشاه افشار ، هرچند تخریب شده ، گویای تداوم استقراری از 50 میلیون سال پیش تا کنون هستند .
بنا های باشکوه و عظیمی از ادوار پیشین به خصوص دوره صفویه و پس از آن . هر یک به تنهایی غنای فرهنگی و مذهبی یا سیاسی و نظامی منحصر به فردی را در خود به ودیعه نگاه داشته اند .
از منطقه جنوب خراسان در منابع تاریخی با عنوان قهستان یاد شده است . وجه تسمیه قهستان به دلیل کوهستانی بودن منطقه است ، بدین معنی که واژه کوهستان به قهستان تبدیل شده است . از لحاظ جغرافیایی این منطقع دارای تابستان گرم و خشک و زمستان های سرد است . میزان بارندگی در آن بسیار کم و محدود به زمستان و اوایل بهار است .
در میان قلعه های تاریخی ، قلعه فورگ نه تنها یکی از زیبا ترین قلاع منطقه به شمار می رود بلکه در نوع خود از لحاظ جایگاه قرار گیری و ساختار معماری یکی از منحصر به فردترین قلعه های ایران است . قلعه تاریخی فورگ در 110 كیلومتری شرق بیرجند و در روستایی به همین نام از توابع شهرستان در میان واقع شده است .
منطقه جنوب خراسان جزو گمنام ترین و مبهم ترین منطقه کشور از لحاظ انجام مطالعات و پژوهش های تاریخی و باستان شناسی است . دوری از مرکز کشور ، دوری از راه های ارتباطی مهم ، نزدیک بودن به مرز کشور همسایه یعنی افغانستان و عوامل متعدد دیگری باعث بی توجهی به فرهنگ و تاریخ منطقه شده است . قلعه تاریخی فورگ نیز با وجود ارزش های زیاد تاریخی ، از این امر مستثنی نبوده و عملا هیچگونه پژوهشی میدانی در مورد آن صورت نگرفته است . این قلعه با قدمت دوره اسماعیلیه كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده با وجود جذابیت های فراوان تاكنون نتوانسته است علاقه مندان به آثار باستانی را به خود جذب كند .
قلعه فورگ بعد از قلعه الموت مهمترین مقر حضور فدائیان اسماعیلیه بوده است .
بنای نخستین قلعه در زمان نادرشاه افشار بنا شد . تاسیسات داخلی آن دارای سه بخش اصلی ، یعنی بخش مخصوص زندگی خدمتکاران و خدمه قلعه ، بخش مربوط به نظامیان و محافظان قلعه و در نهایت بخش اصلی و هسته مرکزی آن یعنی ارگ قلعه مربوط به حکام و امرا بوده است .
قلعه فورگ بر بالای صخره ای سنگی همراه با 18 برج پس از قرون متمادی همچنان در تاریخ بیرجند قامت خود را استوار نگهداشته است .
تاریخ ساخت این قلعه در کتاب دیوان لامع ، نوشته محمد رفیع بن عبدالکریم در میانی ، سال 1160 ه .ق . ذکر شده است . مولف کتاب عین الوتابع ، قلعه را این گونه توصیف کرده است ساخت بنای این قلعه در زمان « میرزا بقاخان » - حاکم منطقه _ از سوی نادر شاه آغاز شد . پس از وی ، پسرش « میرزا رفیع خان » ساخت قلعه را به اتمام رساند . این قلعه تاریخی از سنگ ، آجر ، خشت ، گچ ، آهک و ساروج ساخته شده است . قلعه فورگ در روی کوهی است که از آجر پخته ، دیوار و باروج آن را به طور محکم ساخته اند و پایه آن را سنگ چین نموده اند و دو شیر در اطراف خود داشته با دو خاکریز که قطر هر یک پنج در پنج است .
فضای داخلی آن از قسمت های مختلف مانند محل زندگی خدمه ، اصطبل ، انبار مهمات ، کوره آجرپزی و آب انبار تشکیل شده است که به وسیله حصار قلعه و برج های مدور احاطه شده اند .
بر بلندای حصار و برج ها ، سازه های کنگره داری وجود دارد و منافذی ( تیرکش ) جهت دیده بانی و دفاع .
دروازه اصلی قلعه در ضلع شرقی و یک دروازه کوچک تر در ضلع شمای آن قرار دارد . شاه نشین در بلندترین نقطه قلعه قرار دارد و فضا هایی چون اصطبل ، مسجد ، آب انبار ، اتاق هایی که در دو طبقه ساخته شده بودند را در بردارد .
این بنا در زمان حکمرانی شوکت الملک در منطقه توسط سپاهیان وی فتح و با دستگیری آن غیر مسکونی و متروک شد .
این قلعه طی چند سال گذشته توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شده است در جریان فصل اول پی کاوی و کاوش ، بخش هایی از قلعه فورگ کاوش شد در قسمت شاه نشین قلعه فورگ که دو طبقه احداث شده است ریزش بقایای معماری باعث انباشته شدن توده خاک به ارتفاع بین یک تا یک و نیم متر شده بود که ضرورت داشت با برداشتن این آوار ها ، وضعیت دیوار ها با کف و سایر عناصر معماری مشخص شود . در جریان این فصل بخش های زیر ظاهر شدند . چهار ستون قطور چهار ضلعی سنگی که به عنوان نگهدارنده طاق ها و پوشش فضای تالار شاه نشین عمل می کردند ، کف این فضا و نیز بخش عمده دیگر که نقبی است که راه مخفی ارتباطی قلعه با خانه های روستا را برقرار می کرده است .
ebtekarnews.com
alamutnights.blogfa.com
0 نظرات:
ارسال یک نظر