پل قطور در استان آذربایجان غربی

پل قطور پلی است که در مسیر راه آهن ایران و ترکیه در نزدیکی خوی ساخته شده ‌است . این پل از نوع زیر قوسی است و تا مدت ‌ها بزرگ ‌ترین دهانه قوسی را در بین پل‌ های ایران داشت . همچنین این پل در زمان جنگ ایران و عراق مورد اصابت راکت ‌های عراقی قرار گرفت . گفتنی است مهندس سازنده این پل یک زن آلمانی است که پیش از انقلاب کار ساخت آن را اجرا کرد . این پل در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهر خوی و در دهستان بخش قطور از توابع شهرستان خوی در استان آذربایجان غربی می‌ باشد .

پل فلزی راه آهن ایران و ترکیه ، در کیلومتر 21 جاده آسفالته محور خوی ـ قطور در منطقه خوش آب و هوا با منظر بسیار زیبا و بدیع و آبشار های کوچک و بزرگ که از ارتفاعات کوه ها با سایش و صدای روح افزا ، خود را به رودخانه جاری قطور می رسانند ، واقع شده است .
عارضه های طبیعی در جوار راه ریلی با پل ها و راه آهن که به صورت ماهرانه در دل کوه و دامنه های ارتفاعات کشیده شده و در کنار آن ، چشمه های آب جاری و آبگرم ، بر اهمیت گردشگری این منطقه افزوده است و امید می رود با اتمام جاده منتهی به مرز رازی ، گردشگران داخلی و خارجی بیش از پیش به عمق این محور پا بگذارند که دیدن این مناظر و استفاده از آب و هوای بکر آن خارج از لطف نیست .

پل هوایی قطور یکی از بزرگ ترین و حساس ترین پل های ریلی خاورمیانه محسوب می شود . این پل مهم همچنین نقش به سزائی در امر مبادله کالا و مسافر بین ایران و اروپا و بلعکس دارد . این تنها پل موجود در محور قطور نیست بلکه تعداد 254 پل کوچک و بزرگ فلزی و سنگی و همچنین تعداد 37 تونل بزرگ و کوچک بر اهمیت این منطقه از دیارمان افزوده و جاذبه های بسیار زیبایی را پدید آورده است .

احداث این پل در سال 1347 توسط دو شرکت ایرانی ( رانکین ) و شرکت اتریشی ( پور ) پی ریزی و پایه های بتونی آن اجرا و اسکلت فلزی و شاسی آن توسط امریکائی ها انجام گرفت و در تاریخ 1350/7/5 خط ریلی ایران و ترکیه رسما افتتاح گردید و مبادله کالا های اساسی کشورهای اروپائی و ایران از این طریق امکان پذیر شد و نقطه عطفی در تاریخ راه آهن ایران به شمار آمد .
راه آهن ایران و ترکیه که در سال 1347 احداث ودر تاریخ 1350 بهره برداری شد برای هر دو کشور ایران و ترکیه بسیار حائز اهمیت بوده و خواهد بود ، ولی نقش این پل مهم برای ایران علاوه بر اهمیت ، بسیار حساس و حیاتی محسوب می گردد . قطار های حامل مواد سوختی ، کالا ، تانکر های سوخت رسان و در این سال های اخیر ناوگان مسافر بری به قطار های عبوری از این محل افزوده شده است که از ترمینال تبریز به وان و ایستگاه قره تپه سلماس و نیز از طریق ترمینال سرای خوی که در کیلومتر 68 در نزدیکی مرز امکان پذیر می باشد .لازم به یاد آوری است این مجموعه با دارا بودن ترمینال بسیار عالی و مجهز آماده خدمات رسانی به مردم می باشد .
به طوریکه این پل ارتباط دهنده راه ریلی ایران به ترکیه ، اروپا و اخیرا نیز به علت پیوستن کشور های شرق آسیا به حمل و نقل ریلی ناچار این گلوگاه ارتباطی ، راه ورود آسیای شرق به اروپا می باشد .
این راه ریلی تنها 53 کیلومتر آن در محور خوی قطور واقع شده است و ابتدای آن در کیلومتر 18 و انتهای آن کیلومتر 73 نقطه صفر مرزی ایران و ترکیه می باشد . این خط ریلی از طریق کوه های اوزالپ به وان و در نهایت به اروپا متصل می شود .
به طور کلی ابتدای این خط راه آهن ، کشور چین و انتهای آن اروپا می باشد که این امر ، به نقش و اهمیت این راه را که تنها به وجود پل بسیار زیبا و عظیم قطور بستگی دارد ، افزوده است .
طول این پل حساس 448 متر ، طول ارک فلزی پل 223 متر و ارتفاع آن از سطح رودخانه قطور 118/28 سانتی متر دارای 10 عدد پایه بتونی مسلح بوده که 6 عدد از این پایه ها به طرف خوی و 4 عدد از پایه های بتونی به سمت رازی می باشد و در مجموع دارای 8 دهنه که به صورت اکس به اکس در امتداد هم گسترش یافته ‌اند .
رنگ این پل فلزی در گذشته به رنگ قرمز بود لیکن جهت استتار از حمله هوائی دشمن عراقی ، به رنگ خاکی رنگ آمیزی شده است .
به طور کلی وجود پل هوائی در مدخل ورودی به دره معروف قطور علاوه بر جاذبه توریستی ، اهمیت نظامی بسیار زیادی برای کشورمان نیز دارد که هدف از تاسیس و استقرار پادگان نظامی ارتش در شهرستان خوی ، در مرحله نخست برای حراست و سد نمودن قوای بیگانه از محور خوی ـ قطور که از جمله معدود محور های استراتژیکی کشورمان محسوب شده ، می باشد و در این بین فرماندهان و دانشجویان دوره عالی نظامی ( فرماندهی و ستاد ) در طول سال چند بار برای شناسائی و پی بردن و اندوختن به دانش نظامی خودشان حضوراً برای توجیه عینی از پل ها و تونل ها و تنگه به این محور اعزام می گردند .
مردم شهرستان خوی و اهالی نزدیک به پل هوائی مانند روستای سنور ، رهال ، استران ، دره خان وغیره ... خاطره‌ی بمباران های هوائی پل قطور را هرگز فراموش نکردند .

عراق به اهمیت این پل استراتژیک پی برده و چندین بار اقدام به حمله هوائی برای انهدام پل و قطع خط ریلی ایران و اروپا نمود تا عملا راه مبادله کالاهای اساسی که در آن برهه در تحریم اقتصادی و نظامی بودیم ، قطع کند که با اقدام شجاعانه جان برکفان یگان های پدافند هوائی و موشکی پادگان ارتش خوی که در آن ایام مسولیت حراست این نقطه حساس کشور را داشتند هواپیماهای دشمن را جهت رسیدن به اهداف واقعی خود که همانا انهدام کامل پل هوائی بود ، ناکام گذاشتند .
در طول جنگ تحمیلی بارها این پل مورد تعرض هواپیماهای عراقی جهت انهدام و ساقط نمودن مبادله ریلی ایران و اروپا قرار گرفت و تعداد بمباران ها و تاریخ آسیب های وارده به شرح زیر است .
حمله هوائی اول در تاریخ 22/12/64 که منجر به آسیب پایه های فلزی ارک و شاسی دومین حمله هوائی در تاریخ 65/3/5 منجر به شهادت 6 نفر از نیروهای راه آهن و پرسنل پدافند هوائی حمله سوم در تاریخ 65/10/28منجر به وارد شدن خسارتی به پایه بتونی اصلی سمت رازی شد . حمله چهارم در تاریخ 66/12/7 که پایه بتونی سمت سلماس آسیب دید و حمله هوائی پنجم درتارخ 66/12/26 مجددا به پایه بتونی سمت سلماس انجام شد .

به علت خسارات وارده ، در اوایل قطارها ، برای کاستن از شدت تکان پل ، با موتور خاموش از پل عبور می کردند که خود دارای خطرات عدیده بود لیکن برای جلوگیری از خطرات احتمالی در آن زمان ، ایران اقدام به احداث راه ریلی کنار پل از سمت کنار پل روستای استران نمود ولی به علت سربالائی مضاعف جواب گوی حرکت لکو موتیوها نشد که با ترمیم و تزریق بتون به پایه های بتونی پل ، توسط مهندسین ایرانی ، عملا راه کنارگذر بایر ماند .
وجود پل هوائی قطور از جاذبه های گردشگری شهرستان خوی نیز به شمار می آید که با باز گشائی بازارچه مرزی رازی و افزایش تردد مردم موجب خواهد شد که زیبائی های طبیعت دره قطور بیشتر نمایانده شود .

Wikipedia.org
Avrinkhoy.blogfa.com